This file is indexed.

/usr/share/doc/HOWTO/pl-html/Sound-HOWTO.pl.html is in doc-linux-pl-html 2002.06.14-2.

This file is owned by root:root, with mode 0o644.

The actual contents of the file can be viewed below.

   1
   2
   3
   4
   5
   6
   7
   8
   9
  10
  11
  12
  13
  14
  15
  16
  17
  18
  19
  20
  21
  22
  23
  24
  25
  26
  27
  28
  29
  30
  31
  32
  33
  34
  35
  36
  37
  38
  39
  40
  41
  42
  43
  44
  45
  46
  47
  48
  49
  50
  51
  52
  53
  54
  55
  56
  57
  58
  59
  60
  61
  62
  63
  64
  65
  66
  67
  68
  69
  70
  71
  72
  73
  74
  75
  76
  77
  78
  79
  80
  81
  82
  83
  84
  85
  86
  87
  88
  89
  90
  91
  92
  93
  94
  95
  96
  97
  98
  99
 100
 101
 102
 103
 104
 105
 106
 107
 108
 109
 110
 111
 112
 113
 114
 115
 116
 117
 118
 119
 120
 121
 122
 123
 124
 125
 126
 127
 128
 129
 130
 131
 132
 133
 134
 135
 136
 137
 138
 139
 140
 141
 142
 143
 144
 145
 146
 147
 148
 149
 150
 151
 152
 153
 154
 155
 156
 157
 158
 159
 160
 161
 162
 163
 164
 165
 166
 167
 168
 169
 170
 171
 172
 173
 174
 175
 176
 177
 178
 179
 180
 181
 182
 183
 184
 185
 186
 187
 188
 189
 190
 191
 192
 193
 194
 195
 196
 197
 198
 199
 200
 201
 202
 203
 204
 205
 206
 207
 208
 209
 210
 211
 212
 213
 214
 215
 216
 217
 218
 219
 220
 221
 222
 223
 224
 225
 226
 227
 228
 229
 230
 231
 232
 233
 234
 235
 236
 237
 238
 239
 240
 241
 242
 243
 244
 245
 246
 247
 248
 249
 250
 251
 252
 253
 254
 255
 256
 257
 258
 259
 260
 261
 262
 263
 264
 265
 266
 267
 268
 269
 270
 271
 272
 273
 274
 275
 276
 277
 278
 279
 280
 281
 282
 283
 284
 285
 286
 287
 288
 289
 290
 291
 292
 293
 294
 295
 296
 297
 298
 299
 300
 301
 302
 303
 304
 305
 306
 307
 308
 309
 310
 311
 312
 313
 314
 315
 316
 317
 318
 319
 320
 321
 322
 323
 324
 325
 326
 327
 328
 329
 330
 331
 332
 333
 334
 335
 336
 337
 338
 339
 340
 341
 342
 343
 344
 345
 346
 347
 348
 349
 350
 351
 352
 353
 354
 355
 356
 357
 358
 359
 360
 361
 362
 363
 364
 365
 366
 367
 368
 369
 370
 371
 372
 373
 374
 375
 376
 377
 378
 379
 380
 381
 382
 383
 384
 385
 386
 387
 388
 389
 390
 391
 392
 393
 394
 395
 396
 397
 398
 399
 400
 401
 402
 403
 404
 405
 406
 407
 408
 409
 410
 411
 412
 413
 414
 415
 416
 417
 418
 419
 420
 421
 422
 423
 424
 425
 426
 427
 428
 429
 430
 431
 432
 433
 434
 435
 436
 437
 438
 439
 440
 441
 442
 443
 444
 445
 446
 447
 448
 449
 450
 451
 452
 453
 454
 455
 456
 457
 458
 459
 460
 461
 462
 463
 464
 465
 466
 467
 468
 469
 470
 471
 472
 473
 474
 475
 476
 477
 478
 479
 480
 481
 482
 483
 484
 485
 486
 487
 488
 489
 490
 491
 492
 493
 494
 495
 496
 497
 498
 499
 500
 501
 502
 503
 504
 505
 506
 507
 508
 509
 510
 511
 512
 513
 514
 515
 516
 517
 518
 519
 520
 521
 522
 523
 524
 525
 526
 527
 528
 529
 530
 531
 532
 533
 534
 535
 536
 537
 538
 539
 540
 541
 542
 543
 544
 545
 546
 547
 548
 549
 550
 551
 552
 553
 554
 555
 556
 557
 558
 559
 560
 561
 562
 563
 564
 565
 566
 567
 568
 569
 570
 571
 572
 573
 574
 575
 576
 577
 578
 579
 580
 581
 582
 583
 584
 585
 586
 587
 588
 589
 590
 591
 592
 593
 594
 595
 596
 597
 598
 599
 600
 601
 602
 603
 604
 605
 606
 607
 608
 609
 610
 611
 612
 613
 614
 615
 616
 617
 618
 619
 620
 621
 622
 623
 624
 625
 626
 627
 628
 629
 630
 631
 632
 633
 634
 635
 636
 637
 638
 639
 640
 641
 642
 643
 644
 645
 646
 647
 648
 649
 650
 651
 652
 653
 654
 655
 656
 657
 658
 659
 660
 661
 662
 663
 664
 665
 666
 667
 668
 669
 670
 671
 672
 673
 674
 675
 676
 677
 678
 679
 680
 681
 682
 683
 684
 685
 686
 687
 688
 689
 690
 691
 692
 693
 694
 695
 696
 697
 698
 699
 700
 701
 702
 703
 704
 705
 706
 707
 708
 709
 710
 711
 712
 713
 714
 715
 716
 717
 718
 719
 720
 721
 722
 723
 724
 725
 726
 727
 728
 729
 730
 731
 732
 733
 734
 735
 736
 737
 738
 739
 740
 741
 742
 743
 744
 745
 746
 747
 748
 749
 750
 751
 752
 753
 754
 755
 756
 757
 758
 759
 760
 761
 762
 763
 764
 765
 766
 767
 768
 769
 770
 771
 772
 773
 774
 775
 776
 777
 778
 779
 780
 781
 782
 783
 784
 785
 786
 787
 788
 789
 790
 791
 792
 793
 794
 795
 796
 797
 798
 799
 800
 801
 802
 803
 804
 805
 806
 807
 808
 809
 810
 811
 812
 813
 814
 815
 816
 817
 818
 819
 820
 821
 822
 823
 824
 825
 826
 827
 828
 829
 830
 831
 832
 833
 834
 835
 836
 837
 838
 839
 840
 841
 842
 843
 844
 845
 846
 847
 848
 849
 850
 851
 852
 853
 854
 855
 856
 857
 858
 859
 860
 861
 862
 863
 864
 865
 866
 867
 868
 869
 870
 871
 872
 873
 874
 875
 876
 877
 878
 879
 880
 881
 882
 883
 884
 885
 886
 887
 888
 889
 890
 891
 892
 893
 894
 895
 896
 897
 898
 899
 900
 901
 902
 903
 904
 905
 906
 907
 908
 909
 910
 911
 912
 913
 914
 915
 916
 917
 918
 919
 920
 921
 922
 923
 924
 925
 926
 927
 928
 929
 930
 931
 932
 933
 934
 935
 936
 937
 938
 939
 940
 941
 942
 943
 944
 945
 946
 947
 948
 949
 950
 951
 952
 953
 954
 955
 956
 957
 958
 959
 960
 961
 962
 963
 964
 965
 966
 967
 968
 969
 970
 971
 972
 973
 974
 975
 976
 977
 978
 979
 980
 981
 982
 983
 984
 985
 986
 987
 988
 989
 990
 991
 992
 993
 994
 995
 996
 997
 998
 999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
1132
1133
1134
1135
1136
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1143
1144
1145
1146
1147
1148
1149
1150
1151
1152
1153
1154
1155
1156
1157
1158
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
1187
1188
1189
1190
1191
1192
1193
1194
1195
1196
1197
1198
1199
1200
1201
1202
1203
1204
1205
1206
1207
1208
1209
1210
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
1257
1258
1259
1260
1261
1262
1263
1264
1265
1266
1267
1268
1269
1270
1271
1272
1273
1274
1275
1276
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
1285
1286
1287
1288
1289
1290
1291
1292
1293
1294
1295
1296
1297
1298
1299
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
1307
1308
1309
1310
1311
1312
1313
1314
1315
1316
1317
1318
1319
1320
1321
1322
1323
1324
1325
1326
1327
1328
1329
1330
1331
1332
1333
1334
1335
1336
1337
1338
1339
1340
1341
1342
1343
1344
1345
1346
1347
1348
1349
1350
1351
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
1361
1362
1363
1364
1365
1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
1379
1380
1381
1382
1383
1384
1385
1386
1387
1388
1389
1390
1391
1392
1393
1394
1395
1396
1397
1398
1399
1400
1401
1402
1403
1404
1405
1406
1407
1408
1409
1410
1411
1412
1413
1414
1415
1416
1417
1418
1419
1420
1421
1422
1423
1424
1425
1426
1427
1428
1429
1430
1431
1432
1433
1434
1435
1436
1437
1438
1439
1440
1441
1442
1443
1444
1445
1446
1447
1448
1449
1450
1451
1452
1453
1454
1455
1456
1457
1458
1459
1460
1461
1462
1463
1464
1465
1466
1467
1468
1469
1470
1471
1472
1473
1474
1475
1476
1477
1478
1479
1480
1481
1482
1483
1484
1485
1486
1487
1488
1489
1490
1491
1492
1493
1494
1495
1496
1497
1498
1499
1500
1501
1502
1503
1504
1505
1506
1507
1508
1509
1510
1511
1512
1513
1514
1515
1516
1517
1518
1519
1520
1521
1522
1523
1524
1525
1526
1527
1528
1529
1530
1531
1532
1533
1534
1535
1536
1537
1538
1539
1540
1541
1542
1543
1544
1545
1546
1547
1548
1549
1550
1551
1552
1553
1554
1555
1556
1557
1558
1559
1560
1561
1562
1563
1564
1565
1566
1567
1568
1569
1570
1571
1572
1573
1574
1575
1576
1577
1578
1579
1580
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
1594
1595
1596
1597
1598
1599
1600
1601
1602
1603
1604
1605
1606
1607
1608
1609
1610
1611
1612
1613
1614
1615
1616
1617
1618
1619
1620
1621
1622
1623
1624
1625
1626
1627
1628
1629
1630
1631
1632
1633
1634
1635
1636
1637
1638
1639
1640
1641
1642
1643
1644
1645
1646
1647
1648
1649
1650
1651
1652
1653
1654
1655
1656
1657
1658
1659
1660
1661
1662
1663
1664
1665
1666
1667
1668
1669
1670
1671
1672
1673
1674
1675
1676
1677
1678
1679
1680
1681
1682
1683
1684
1685
1686
1687
1688
1689
1690
1691
1692
1693
1694
1695
1696
1697
1698
1699
1700
1701
1702
1703
1704
1705
1706
1707
1708
1709
1710
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
1725
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
1781
1782
1783
1784
1785
1786
1787
1788
1789
1790
1791
1792
1793
1794
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>Linux Sound-HOWTO, czyli D¼wiêk w Linuxie - Jak To Zrobiæ?</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>Linux Sound-HOWTO, czyli D¼wiêk w Linuxie - Jak To Zrobiæ?<BR></H1>

<H2>Autor: Jeff Tranter, 
<A HREF="mailto:jeff_tranter@pobox.com">jeff_tranter@pobox.com</A><BR>
v1.16, 5 stycznia 1997<BR>
<B>Wersja polska: Pawe³ Olszewski
<A HREF="mailto:alder@amg.net.pl">alder@amg.net.pl</A><BR>
v1.01, 23 marca 1997</B></H2>
<P><HR>
<EM>Ten dokument opisuje obs³ugê d¼wiêku w Linuxie. Zawiera listê urz±dzeñ
d¼wiêkowych pracuj±cych z Linuxem, wyja¶nia jak skonfigurowaæ sterowniki
do³±czane do j±dra i odpowiada na czêsto zadawane pytania. Zamiarem autora
jest szybsze wprowadzenie nowych u¿ytkowników w temat i zmniejszenie ruchu
sieciowego w grupach dyskusyjnych Usenetu i pocztowych listach
dyskusyjnych.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wprowadzenie</A></H2>

<P>
<P>Oto dokument Linux Sound HOWTO, czyli D¼wiêk w Linuxie - Jak To Zrobiæ? Z
za³o¿enia ma to byæ szybki poradnik obejmuj±cy wszystko, co potrzebujesz
wiedzieæ aby zainstalowaæ i skonfigurowaæ obs³ugê d¼wiêku pod
Linuxem. Udzielono tu odpowiedzi na czêsto zadawane pytania, a tak¿e
zamieszczono odno¶niki do innych ¼róde³ informacji na rozmaite tematy
zwi±zane z d¼wiêkiem i muzyk± generowan± za pomoc± komputerów.
<P>Zakres pracy jest ograniczony do problematyki kart d¼wiêkowych, odnosz±cej
siê do Linuxa. Wiêcej informacji na temat kart d¼wiêkowych i generowania
d¼wiêku i muzyki z pomoc± komputera znajdziesz w dokumentach wymienionych w
rozdziale <EM>¬ró³a Informacji</EM>.
<P>
<P>
<H2>1.1 Podziêkowania</H2>

<P>
<P>Wiele z tych informacji pochodzi z dokumentacji dostarczonej wraz ze
sterownikiem d¼wiêku, napisanym przez Hannu Savolainena (
<A HREF="mailto:hannu@voxware.pp.fi">hannu@voxware.pp.fi</A>). Sk³adam
podziêkowania Hannu i wielu innym ludziom, którzy tworzyli sterowniki
d¼wiêku do j±dra Linuxa i programy narzêdziowe.
<P>Dziêki pakietowi 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/utils/text/linuxdoc-sgml-1.5.tar.gz">Linuxdoc-SGML</A> ten dokument HOWTO jest dostêpny w kilku formatach,
wygenerowanych z jednego wspólnego pliku ¼ród³owego.
<P>
<P>
<H2>1.2 Historia Wersji</H2>

<P>
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>Wersja 1.1</B><DD><P>pierwsza wersja; wys³ana jedynie do kana³u SOUND
pocztowej listy aktywistów Linuxa
<P>
<DT><B>Wersja 1.2</B><DD><P>niewielkie uaktualnienia; pierwsza wersja dostêpna w
archiwach internetowych
<P>
<DT><B>Wersja 1.3</B><DD><P>skonwertowana do formatu SGML; obecnie dostêpna w
kilku formatach dziêki narzêdziom Linuxdoc-SGML Matta Welsha; zmiana
wygl±du z powodu nowego formatu, jedynie niewielkie zmiany w tre¶ci
<P>
<DT><B>Wersja 1.4</B><DD><P>niewielkie poprawki w SGMLu; dodana odpowied¼ na temat
niekompatybilno¶ci kontrolera SCSI Adaptec1542A i karty PAS16
<P>
<DT><B>Wersja 1.5</B><DD><P>sterownik d¼wiêku w wersji 2.5a jest teraz w
dystrybucji j±dra 1.1; uwaga na temat obs³gi GUS-MAX; inne nieznaczne poprawki
<P>
<DT><B>Wersja 1.6</B><DD><P>dodana informacja o b³êdzie "no space on device"
("brak przestrzeni na urz±dzeniu"); dodana uwaga o tym, ¿e Podrêcznik
Hackera (Hacker's Guide) znajduje siê w "ukrytym" katalogu; dodane pytanie
o tryb dwukierunkowy; informacja o b³êdach "device busy" ("urz±dzenie
zajête"); inne nieznaczne poprawki
<P>
<DT><B>Wersja 1.7</B><DD><P>dodane informacje o ASP i AWE32; dostêpny jest VoxWare
2.9; odpowied¼ na pytanie o u¿ywanie IRQ2; odno¶niki do dokumentów HOWTO o
d¼wiêku i SCSI
<P>
<DT><B>Wersja 1.8</B><DD><P>dodane pytanie o b³êdy pod DOSem; wiele niewielkich
poprawek celem uaktualnienia wzglêdem wersji 2.90 sterownika d¼wiêku;
informacja o grze DOOM; odpowied¼ na temat redukcji szumów
<P>
<DT><B>Wersja 1.9</B><DD><P>pytania o nagrywanie i karty-klony
<P>
<DT><B>Wersja 1.10</B><DD><P>napomknienie, ¿e HOWTO dostêpne jest przez WWW, jako
dokumenty do druku i w innych wersjach jêzykowych; informacja na temat
konfliktu DMA ze sterownikiem napêdu ta¶mowego QIC; informacja o karcie
Sound Galaxy NX Pro i myszy szeregowej Logitech
<P>
<DT><B>Wersja 1.11</B><DD><P>D³ugo oczekiwane uaktualnienie (by³em zajêty);
dokument objêty licencj± GPL; uaktualnienie do wersji 3.0 sterownika
d¼wiêku; informacja o wielu nowo obs³ugiwanych kartach; wiêcej informacji o
konfiguracji i usuwaniu b³êdów; masa nowych odno¶ników do stron HTML;
uaktualnienie zgodnie z formatem CD-ROM HOWTO.
<P>
<DT><B>Wersja 1.12</B><DD><P>nowe sterowniki w j±drze 1.3.34; nowe nazwy urz±dzeñ
d¼wiêkowych; adres 1542 to 334 a nie 333; wyja¶nienie statusu Emu i ASP
Creative Labs; wskazanie do stron WWW Creative Labs i MediaTrix
<P>
<DT><B>Wersja 1.13</B><DD><P>wzmianka o nazwie VoxWare; uaktualnienie o najnowsze
obs³ugiwane karty d¼wiêkowe i opcje konfiguracji; pytanie o obs³ugê Plug
and Play; problem rozmiarów bloku; nowe opcje w xconfig i menuconfig;
narzêdzia modutils maj± obs³ugê d¼wiêku; usuniêcie pocztowej listy
dyskusyjnej vger; wyró¿nienie adresu strony WWW autora; inne niewielkie
zmiany
<P>
<DT><B>Wersja 1.14</B><DD><P>Audio Excell DSP16 nie jest obecnie obs³ugiwana
(powinna znowu dzia³aæ za kilka miesiêcy); zmiany w programie configure;
dostêpne jest w³oska wersja jêzykowa tego HOWTO; trick - jak ustawiaæ
wzmocnienie miksowania podczas ³adowania modu³u obs³ugi d¼wiêku; ostatnia
stabilna wersja j±dra to 2.0; now nazwa sterownika d¼wiêku; pytanie o prawa
dostêpu root'a na plikach urz±dzeñ d¼wiêkowych
<P>
<DT><B>Wersja 1.15</B><DD><P>usuniêcie kilku bardzo starych i obecnie
nieaktualnych pytañ; nowy adres e-mail autora; poprawione kilka odwo³añ do
najnowszych pakietów programów; wiêcej informacji o ksi±¿ce nt.
multimediów; niewielkie poprawki pisowni i gramatyki
<P>
<DT><B>Wersja 1.16</B><DD><P>wiele uaktualnieñ i poprawek od Hannu Savolainena;
dodany sze¶ciomiesiêczny "okres przydatno¶ci do u¿ycia"; nowy URL do strony
WWW dotycz±cej ksi±¿ki, dodany odno¶nik do hiszpañskiej wersji jêzykowej;
niewielkie poprawki poprawki pisowni i gramatyki
<P>
</DL>
<P>
<H2>1.3 Nowe wersje tego dokumentu</H2>

<P>
<P>Nowe wersje orygina³u tego dokumentu bêd± okresowo wysy³ane do gupy
dyskusyjnej 
<A HREF="news:comp.os.linux.answers">comp.os.linux.answers</A>. Bêd± równie¿ za³adowywane do rozmaitych
anonimowych archiwów ftp, zbieraj±cych tego typu informacje, jak np. 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/</A>.
<P>Wersje hipertekstowe tego i innych dokumentów Linux HOWTO s± dostêpne na
wielu serwerach WWW w Internecie, w tym pod adresem 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/mdw.html">http://sunsite.unc.edu/mdw/mdw.html</A>. Wiêkszo¶æ CD-ROMowych
dystrybucji Linuxa zawiera dokumenty HOWTO, czêsto w katalogu 
<A HREF="/usr/doc/">/usr/doc/</A>, jak równie¿ dokumenty te dostêpne s± u kilku producentów
w postaci drukowanej. Czasami dokumenty HOWTO z dystrybucji na p³ytach
CD-ROM, archiwów ftp i w formie drukowanej s± nieaktualne. Je¶li z daty
wydania tego dokumentu wynika, ¿e ma on wiêcej ni¿ 6 miesiêcy,
prawdopodobnie nowsza wersja jest ju¿ dostêpna w Internecie.
<P>Wersja polska znajduje siê wraz z pozosta³ymi dokumentami Linux-HOWTO w
wersji polskiej w archiwum 
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/">ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/</A><P>Oryginalna, angielska wersja tego dokumentu: 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/HOWTO/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/HOWTO/</A>.
<P>Francuska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/">ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/</A>.
<P>Japoñska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="http://yebisu.ics.es.osaka-u.ac.jp/linux/">http://yebisu.ics.es.osaka-u.ac.jp/linux/</A>.
<P>W³oska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="http://www.psico.unipd.it/ildp/docs/HOWTO/Sound-HOWTO.html">http://www.psico.unipd.it/ildp/docs/HOWTO/Sound-HOWTO.html</A>.
<P>Hiszpañska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="http://www.insflug.nova.es/howtos/online/sonido/sonido-COMO.html">http://www.insflug.nova.es/howtos/online/sonido/sonido-COMO.html</A>.
<P>Je¶li przet³umaczysz orygina³ na inn± wersjê jêzykow±, daj znaæ autorowi, a
do powy¿szej listy dodany zostanie odpowiedni odno¶nik.
<P>
<H2>1.4 Informacja zwrotna</H2>

<P>
<P>Polegam na Tobie, czytelniku, aby uczyniæ ten dokument u¿ytecznym. Je¶li
masz jakie¶ sugestie, poprawki lub komentarze, proszê wy¶lij je do mnie,
<A HREF="mailto:jeff_tranter@pobox.com">jeff_tranter@pobox.com</A>, a ja spróbuje w³±czyæ je do
nastêpnej wersji.
<P>Wyra¿am równie¿ chêæ udzielania odpowiedzi na ogólne pytania dotycz±ce kart
d¼wiêkowych tak dobrze jak tylko potrafiê. Jednak zanim zapytasz mnie,
<EM>zapoznaj siê proszê z ca³ym niniejszym HOWTO</EM>, a wysy³aj±c pytanie
<EM>do³±cz dok³adn± informacjê na temat problemu</EM>.
<P>Je¶li opublikujesz ten dokument na dysku CD-ROM lub w wersji drukowanej,
by³bym wdziêczny za przes³anie mi jednego egzemplarza. Napisz e-mail, to
podam mój adres pocztowy. Warto w takiej sytuacji równie¿ rozwa¿yæ datek na
rzecz Projektu Dokumentacji Linuxa (Linux Documentation Project), co
wspomo¿e ideê darmowej dokumentacji do Linuxa. W sprawie dok³adniejszych
informacji skontaktuj siê z koordynatorem projektu Linux HOWTO, Gregiem
Hankinsem 
<A HREF="mailto:gregh@sunsite.unc.edu">mailto:gregh@sunsite.unc.edu</A>.
<P>
<H2>1.5 Polityka Dystrybucji</H2>

<P>
<P>Prawa autorskie 1995-1997 Jeff Tranter.
<P>Ten HOWTO jest darmow± dokumentacj±; mo¿esz go rozprowadzaæ i/lub
modyfikowaæ na zasadach okre¶lonych w Generalnej Publicznej Licencji GNU
(GPL) przez Fundacjê Darmowego Oprogramowania (Free Software Foundation);
Licencja w wersji 2 lub (zgodnie z Twoim uznaniem) jakakolwiek pó¼niejsza.
<P>Dokument ten rozprowadzany jest w nadziei, ¿e bêdzie przydatny, jednak <B>bez
¿adnej gwarancji</B>; nawet bez domniemanej gwarancji <B>przeznaczenia</B> lub
<B>przydatno¶ci do konkretnego celu</B>. Wiêcej szczegó³ów znajdziesz w
Generalnej Publicznej Licencji GNU.
<P>Mo¿esz otrzymaæ kopiê Generalnej Publicznej Licencji GNU, je¶li napiszesz
do Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Technologia Kart D¼wiêkowych</A></H2>

<P>
<P>Ten rozdzia³ jest <EM>bardzo</EM> skrótowym przegl±dem technologii d¼wiêku
komputerowego, który ma na celu u³atwiæ ci zrozumienie pó¼niej u¿ywanych
pojêæ. Aby dowiedzieæ siê wiêcej, powiniene¶ odwo³aæ siê do ksi±¿ek o
d¼wiêku cyfrowym lub cyfrowym przetwarzaniu sygna³ów d¼wiêkowych.
<P>
<P>D¼wiêk jest zjawiskiem <EM>analogowym</EM>; mo¿e przyjmowaæ dowolne warto¶ci z
ci±g³ego przedzia³u. Komputery s± <EM>cyfrowe</EM>; lubi± pracowaæ z
warto¶ciami dyskretnymi. Karty d¼wiêkowe wykorzystuj± urz±dzenie zwane
<EM>Konwerterem Analogowo - Cyfrowym</EM> (A/D lub ADC) do konwersji napiêæ
odpowiadaj±cych analogowym falom d¼wiêkowym do postaci cyfrowych lub
numerycznych warto¶ci, które mo¿na przechowywaæ w pamiêci. Podobnie,
<EM>Konwerter Cyfrowo - Analogowy</EM> (D/A lub DAC) przekszta³ca warto¶ci
numeryczne z powrotem na napiêcia analogowe, które w efekcie mog± sterowaæ
g³o¶nikiem, produkuj±c d¼wiêk.
<P>Proces przetwarzania postaci analogowej na cyfrow±, zwany próbkowaniem,
obci±¿ony jest pewnym b³êdem. Dwa czynniki s± najwa¿niejsze przy
okre¶laniu, jak wiernie próbkowany d¼wiêk odwzorowuje analogowy
orygina³. <EM>Czêstotliwo¶æ próbkowania</EM> to liczba próbek pobranych w danej
jednostce czasu (najczê¶ciej okre¶lana w próbkach na sekundê lub
Hertzach). Przy niskiej czêstotliwo¶ci próbkowania analogowy sygna³
odwzorowany bêdzie mniej dok³adnie. <EM>Rozmiar próbki</EM> to zakres warto¶ci
u¿ywanych do opisania ka¿dej próbki, zazwyczaj oznaczony w bitach. Im
wiêkszy rozmiar próbki, tym dok³adniejszy bêdzie sygna³ cyfrowy.
<P>Karty d¼wiêkowe najczê¶ciej u¿ywaj± próbek 8- lub 16-bitowych przy
czêstotliwo¶ciach próbkowania od oko³o 4000 do 44.000 próbek na
sekundê. Próbki mog± równie¿ zawieraæ jeden kana³ (mono) lub dwa kana³y
(stereo).
<P><EM>Synteza FM</EM> jest starsz± technik± wytwarzania d¼wiêku. Polega na
³±czeniu ró¿nych fal d¼wiêkowych (np. sinusoidalnej, trójk±tnej,
kwadratowej). Syntezê FM ³atwiej jest zaimplementowaæ sprzêtowo ni¿
konwersjê D/A, ale za to trudniej j± oprogramowaæ. Jest ona równie¿ mniej
elastyczna. Wiele kart d¼wiêkowych obs³uguje syntezê FM dla celów wstecznej
kompatybilno¶ci ze starszymi kartami i programami. Zazwyczaj zawieraj± one
kilka niezale¿nych generatorów d¼wiêku lub <EM>g³osów</EM>.
<P>
<P><EM>Synteza Wavetable</EM> ³±czy elastyczno¶æ konwersji D/A z wielokana³owymi
mo¿liwo¶ciami syntezy FM. W tej technologii przetworzone na postaæ cyfrow±
g³osy mog± byæ za³adowane do dedykowanego obszaru pamiêci, a nastêpnie
odtwarzane, ³±czone i modyfikowane przy niewielkim obci±¿eniu procesora.
Wszystkie najlepsze karty d¼wiêkowe obs³uguj± syntezê wavetable.
<P>Wiêkszo¶æ kart d¼wiêkowych daje mo¿liwo¶æ <EM>miksowania</EM> - ³±czenia
sygna³ów z ró¿nych ¼róde³ wej¶ciowych i kontrolowania poziomów g³o¶no¶ci.
<P><EM>MIDI</EM> jest skrótem od nazwy Musical Instrument Digital Interface
(Cyfrowy Interfejs Instrumentów Muzycznych) i jest standardowym protoko³em
sprzêtowym i programowym pozwalaj±cym instrumentom muzycznym na
komunikowanie siê ze sob±. Sygna³y przes³ane po szynie MIDI mog± byæ
równie¿ przechowywane w plikach MIDI do pó¼niejszej obróbki i
odtwarzania. Wiele kart d¼wiêkowych zawiera interfejs MIDI. Te, które go
nie maj±, nadal mog± odgrywaæ pliki MIDI przy u¿yciu zintegrowanych w
karcie funkcji.
<P><EM>Pliki MOD</EM> s± powszechnym formatem utworów generowanych za pomoc±
komputerów. Obok informacji o nutach, które maj± byæ zagrane, pliki te
zawieraj± cyfrowe próbki instrumentów (inaczej zwane g³osami). Pliki MOD po
raz pierwszy pojawi³y siê na komputerach Amiga, ale mog± byæ odtwarzane z
pomoc± stosownego oprogramowania na innych systemach, z Linuxem w³±cznie.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Obs³ugiwane Urz±dzenia</A></H2>

<P>
<P>W tym rozdziale wymieniono karty graficzne i interfejsy, które s± obecnie
obs³ugiwane przez Linuxa. Informacja tutaj zawarta oparta jest na
najnowszych w trakcie pisania tego dokumentu j±drach Linuxa.
<P>Sterownik d¼wiêku ma sw± w³asn± numeracjê wersji. Ostatnie stabilne j±dro
Linuxa to wersja 2.0.27, wykorzystuj±ca sterownik d¼wiêku w wersji
3.5.4-960630.
<P>Autor sterownika d¼wiêku, Hannu Savolainen, zazwyczaj równie¿ udostêpnia
nowsze wersje sterownika d¼wiêku zanim w³±czane s± one do standardowej
dystrybucji j±dra Linuxa. Najbardziej aktualna lista obs³ugiwanych kart
znajduje siê pod adresem 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/ossfree/new_cards.html">http://www.4front-tech.com/ossfree/new_cards.html</A> (USA) lub
<A HREF="http://personal.eunet.fi/pp/voxware/new_cards.html">http://personal.eunet.fi/pp/voxware/new_cards.html</A> (Europa).
Na tych stronach wyszczególnione jest, która wersja sterownika d¼wiêku jest
wymagana przy danym typie karty d¼wiêkowej, lub czy sterownik danej karty
jest nadal w fazie rozwoju. Plik 
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.cards">/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.cards</A>, rozprowadzany wraz ze
sterownikiem d¼wiêku do j±dra, zawiera informacjê o obs³ugiwanych kartach,
ale nie zawsze jest aktualny.
<P>Sterownik d¼wiêku powinien równie¿ dzia³aæ z wiêkszo¶ci± kart d¼wiêkowych
na platformie Alpha. Jednak¿e, niektóre karty mog± wywo³ywaæ konflikty na
portach I/O innych urz±dzeñ systemów opartych na Alpha, nawet je¶li dzia³aj±
one poprawnie na komputerach i386, wiêc ogólnie rzecz bior±c nie mo¿na z
góry okre¶liæ, czy dana karta bêdzie dzia³aæ, zanim siê faktycznie nie
spróbuje.
<P>W czasie, gdy to piszê, sterownik d¼wiêku nie dzia³a jeszcze na wersji
Linuxa na systemy z procesorem PowerPC, ale w przysz³o¶ci obs³uga ta
powinna siê pojawiæ.
<P>Wygl±da na to, ¿e sterownik d¼wiêku mo¿na do³±czyæ do j±dra w wersji Linuxa
na systemy MIPs, ale obawiam siê ¿e nie specjalnie dzia³a (czy komputery
MIPs maj± w ogóle sloty ISA?).
<P>J±dro Linuxa zawiera osobne sterowniki dla wersji na Atari i Amigê, które
implementuj± kompatybilny podzestaw sterownika na platformê Intel, przy u¿yciu
wbudowanych w te komputery urz±dzeñ.
<P>Wersja Linuxa na systemy SPARC nie ma obecnie obs³ugi d¼wiêku (podobnie jak
Amiga i Atari, komputery SPARC maj± wbudowane urz±dzenia d¼wiêkowe, wiêc
mo¿na to za³atwiæ nowym sterownikiem).
<P>
<H2>3.1 Karty D¼wiêkowe</H2>

<P>
<P>Nastêpuj±ce karty d¼wiêkowe obs³ugiwane s± przez sterownik d¼wiêku j±dra
Linuxa:
<P>
<UL>
<LI>ATI Stereo F/X (nie jest ju¿ produkowana)</LI>
<LI>AdLib (nie jest ju¿ produkowana)</LI>
<LI>Ensoniq SoundScape (i kompatybilne firm Reveal i Spea)</LI>
<LI>Gravis Ultrasound</LI>
<LI>Gravis Ultrasound ACE</LI>
<LI>Gravis Ultrasound Max</LI>
<LI>Gravis Ultrasound z opcjonalnym próbkowaniem 16-bitowym</LI>
<LI>Logitech Sound Man 16</LI>
<LI>Logitech SoundMan Games</LI>
<LI>Logitech SoundMan Wave</LI>
<LI>MAD16 Pro (uk³ady OPTi 82C928, 82C929, 82C930, 82C924)</LI>
<LI>Media Vision Jazz16</LI>
<LI>MediaTriX AudioTriX Pro</LI>
<LI>Microsoft Windows Sound System (MSS/WSS)</LI>
<LI>Mozart (OAK OTI-601)</LI>
<LI>Orchid SW32</LI>
<LI>Personal Sound System (PSS)</LI>
<LI>Pro Audio Spectrum 16</LI>
<LI>Pro Audio Studio 16</LI>
<LI>Pro Sonic 16</LI>
<LI>Roland MPU-401 interfejs MIDI</LI>
<LI>Sound Blaster 1.0 </LI>
<LI>Sound Blaster 16</LI>
<LI>Sound Blaster 16ASP</LI>
<LI>Sound Blaster 2.0</LI>
<LI>Sound Blaster AWE32</LI>
<LI>Sound Blaster Pro</LI>
<LI>TI TM4000M notebook</LI>
<LI>ThunderBoard</LI>
<LI>Turtle Beach Tropez ("classic", ale nie Plus)</LI>
<LI>Turtle Beach Maui</LI>
<LI>Yamaha FM synthesizers (OPL2, OPL3 i OPL4)</LI>
<LI>6850 UART interfejs MIDI</LI>
</UL>
<P>Nale¿y zauwa¿yæ, ¿e karty Plug and Play (PnP) nie s± w pe³ni kompatybilne
ze starszymi modelami bez PnP tego samego urz±dzenia. Dla przyk³adu,
SoundBlaster16 PnP nie jest w pe³ni zgodna z oryginaln± kart±
SoundBlaster16. Podobnie jest w przypadku kart Soundscape PnP i GUS
PnP. Wiêcej informacji o Plug and Play znajdziesz w dalszej czê¶ci tego
dokumentu.
<P>Nastêpuj±ce karty <EM>nie s±</EM> obs³ugiwane, z powodu, ¿e s± przestarza³e,
b±d¼ dlatego, ¿e producent nie chce udostêpniæ informacji programistycznych
niezbêdnych do napisania sterownika.
<P>
<UL>
<LI>Pro Audio Spectrum (oryginalna)</LI>
<LI>Pro Audio Spectrum+ </LI>
<LI>starsze (oparte o Sierra Aria) karty d¼wiêkowe firmy Diamond</LI>
</UL>
<P>Inne karty d¼wiêkowe, które okre¶la siê jako kompatybilne z jedn± z
obs³ugiwanych kart d¼wiêkowych <EM>mog±</EM> dzia³aæ, je¶li s± zgodne sprzêtowo
(tj. na poziomie rejestrów).
<P>Mimo faktu, i¿ wiêkszo¶æ kart d¼wiêkowych tytu³uje siê mianem
"kompatybilnych z SoundBlaster", bardzo niewiele z obecnie sprzedawanych
kart jest wystarczaj±co kompatybilnych, aby pracowaæ z linuxowym
sterownikiem karty SoundBlaster. Karty te najczê¶ciej pracuj± lepiej pod
kontrol± sterownika MSS/WSS lub MAD16. Jedynie prawdziwe karty
SoundBlaster, produkowane przez Creative Labs, zawieraj±ce oryginalne
uk³ady (tzn. SoundBlaster16 Vibra), karty MV Jaz16 i oparte o ESS688/1688
dzia³aj± dobrze ze sterownikiem SoundBlaster. Próba u¿ycia ustawienia
"16-bitowa karta d¼wiêkowa kompatybilna z SoundBlaster Pro" to zazwyczaj
tylko strata czasu.
<P>J±dro Linuxa obs³uguje port SCSI wbudowany w niektóre karty d¼wiêkowe
(np. ProAudioSpectrum 16) i firmowy interfejs do niektórych napêdów CD-ROM
(np. Soundblaster Pro). Wiêcej informacji znajdziesz w dokumentach 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/SCSI-HOWTO.html">Linux SCSI HOWTO</A> oraz 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/CDROM-HOWTO.html">Linux CDROM HOWTO</A><P>Dostêpny jest tak¿e ³adowalny modu³ j±dra obs³uguj±cy porty joysticka -
równie¿ te, które znajduj± siê na niektórych kartach d¼wiêkowych.
<P>Zauwa¿, ¿e obs³uga SCSI, CD-ROM, joysticka i sterowniki d¼wiêkowe w j±drze
s± od siebie ca³kowicie niezale¿ne.
<P>Najnowsze informacje o sterowniku kart d¼wiêkowych znajdziesz na stronie
WWW Hannu Savolainena, której adres wymieniony jest w rozdziale <EM>¬ród³a Informacji</EM>.
<P>
<P>
<H2>3.2 Dodatkowe Sterowniki D¼wiêku</H2>

<P>
<P>Dostêpnych jest te¿ kilka "nieoficjalnych" sterowników d¼wiêku, nie
w³±czonych do dystrybucji j±dra Linuxa, u¿ywanych zamiast standardowego
sterownika d¼wiêku.
<P>Komercyjn± wersjê sterownika d¼wiêku pod Linuxa sprzedaje firma 4Front
Technologies. Oferowana przez nich wersja ma kilka dodatkowych funkcji w
porównaniu ze sterownikiem w³±czonym do dystrybucji j±dra Linuxa. Wiêcej
informacji na ten temat znajdziesz na stronie WWW 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/">4Front Technologies</A>.
<P>Markus Mummert (
<A HREF="mailto:mum@mmk.e-technik.tu-muenchen.de">mum@mmk.e-technik.tu-muenchen.de</A>) stworzy³ pakiet sterowników do
kart Turtle Beach MultiSound (classic), Tahiti i Monterey. W dokumentacji
czytamy:
<P>
<BLOCKQUOTE>
"Jest on zaprojektowany do wysokiej jako¶ci zapisu/odczytu z dysku twardego
bez utraty synchronizacji nawet na obci±¿onych systemach. Inne funkcje,
takie jak synteza fal, MIDI i cyfrowy procesor sygna³owy (DSP) nie mog± byæ
u¿ywane. Nie jest równie¿ mo¿liwe jednoczesne odtwarzanie i
nagrywanie. Obecnie zastêpuje on VoxWare i by³ testowany na kilku wersjach
j±dra, od 1.0.9 do 1.2.1. Mo¿na go równie¿ zainstalowaæ na systemach UN*X
SysV386R3.2."
</BLOCKQUOTE>
<P>Mo¿na je znale¼æ pod adresem 
<A HREF="http://www.cs.colorado.edu/~mccreary/tbeach">http://www.cs.colorado.edu/~mccreary/tbeach</A>.
<P>Kim Burgaard (
<A HREF="mailto:burgaard@daimi.aau.dk">burgaard@daimi.aau.dk</A>) napisa³ sterownik i programy narzêdziowe do
interfejsu MIDI Roland MPU-401. Opis z mapy oprogramowania Linuxa jest
nastêpuj±cy:
<P>
<BLOCKQUOTE>
"Sterownik do interfejsów MIDI w pe³ni zgodnych z Roland MPU-401 (w tym
równie¿ Roland SCC-1 i RAP-10/ATW-10). Wraz ze sterownikiem otrzymujemy
u¿yteczny zestaw programów narzêdziowych, w sk³ad którego wchodz± miêdzy
innymi odtwarzacz i rejestrator standardowych plików MIDI (Standard MIDI
Files)."
</BLOCKQUOTE>
<P>
<BLOCKQUOTE>
Od czasu wydania wersji 0.11a dokonano licznych ulepszeñ. Miêdzy innymi,
sterownik zawiera obecnie procedury dzielenia pracy IRQ i mo¿na go
skompilowaæ z nowym interfejsem modu³ów j±dra. Opcja pracy z metronomem,
mo¿liwo¶æ synchronizowania np. grafiki na podstawie rytmu bez utraty
precyzji, zaawansowany interfejs powtarzania/nagrywania/nadpisywania i
wiele, wiele wiêcej."
</BLOCKQUOTE>
<P>Mo¿na to znale¼æ pod adresem : 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/sound/mpu401-0.2.tar.gz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/sound/mpu401-0.2.tar.gz</A>.
<P>
<H2>3.3 G³o¶nik PC (PC Speaker)</H2>

<P>
<P>Dostêpny jest sterownik d¼wiêku, nie wymagaj±cy ¿adnych dodatkowych
urz±dzeñ d¼wiêkowych; wykorzystuje on wewnêtrzny g³o¶nik PC. Jest on w
wiêkszo¶ci programowo zgodny ze sterownikiem kart d¼wiêkowych, jednak jak
mo¿na siê by³o spodziewaæ, jako¶æ uzyskiwanego d¼wiêku jest znacznie gorsza
i procesor jest znacznie bardziej obci±¿ony. Wyniki bywaj± ró¿ne, zale¿nie
od charakterystyki danego g³o¶nika. Wiêcej informacji znajdziesz w
dokumentach do³±czonych do sterownika g³o¶nika PC.
<P>Bie¿±ca wersja to 0.9b i mo¿na j± zdobyæ pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.informatik.hu-berlin.de/pub/os/linux/hu-sound/">ftp://ftp.informatik.hu-berlin.de/pub/os/linux/hu-sound/</A><P>
<H2>3.4 Port Równoleg³y</H2>

<P>
<P>Innym wyj¶ciem jest skonstruowanie konwertera cyfrowo-analogowego w oparciu
o równoleg³y port drukarki i kilka dodatkowych komponentów. Jako¶æ d¼wiêku
w tym przypadku jest lepsza ni¿ na g³o¶niku PC, ale nadal sterownik
konsumuje du¿o czasu procesora. Wskazówki dotycz±ce budowy takiego
konwertera, oraz odpowiedni sterownik zawiera wcze¶niej wspomniany pakiet
steruj±cy do g³o¶nika PC.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s4">4. Instalacja</A></H2>

<P>
<P>Konfiguracja obs³ugi d¼wiêku przez Linuxa sprowadza siê do nastêpuj±cych
kroków:
<P>
<OL>
<LI>Instalacja karty d¼wiêkowej.</LI>
<LI>Konfiguracja i kompilacja j±dra z obs³ug± d¼wiêku.</LI>
<LI>Stworzenie plików urz±dzeñ.</LI>
<LI>Prze³adowanie j±dra Linuxa i testowanie ustawieñ.</LI>
</OL>
<P>Nastêpne rozdzia³y szczegó³owo opisuj± ka¿dy z tych kroków.
<P>
<H2>4.1 Instalacja Karty D¼wiêkowej</H2>

<P>
<P>Post±p zgodnie ze wskazówkami producenta odno¶nie instalacji sprzêtu, lub
zleæ instalacjê dostawcy twojego komputera.
<P>Starsze karty d¼wiêkowe maj± zazwyczaj prze³±czniki lub jumpery pozwalaj±ce
dobraæ ustawienia IRQ, kana³ów DMA, itd.; zapisz sobie warto¶ci, które
ustawisz. Je¶li nie masz pewno¶ci, wykorzystaj ustawienia fabryczne. W
miarê mo¿liwo¶ci próbuj unikaæ konfliktów karty z innymi urz±dzeniami
(np. kartami ethernet, kontrolerami SCSI, portami szeregowymi i
równoleg³ymi).
<P>Zazwyczaj powiniene¶ u¿ywaæ te same ustawienia portu I/O, IRQ i DMA, które
dzia³aj± pod DOSem. Jednak w niektórych przypadkach (szczególnie przy
kartach PnP) dla poprawnego dzia³ania karty pod Linuxem ustawienia bêd±
musia³y byæ inne. Mo¿e siê przydaæ metoda do¶wiadczalna.
<P>
<H2>4.2 Konfigurowanie j±dra</H2>

<P>
<P>Przy wstêpnej instalacji Linuxa prawdopodobnie u¿y³e¶ j±dra
prekompilowanego. J±dra te zazwyczaj nie zawieraj± obs³ugi
d¼wiêku. Najlepiej przekompilowaæ j±dro samemu z takimi sterownikami, jakie
s± Ci potrzebne. Mo¿esz równie¿ chcieæ przekompilowaæ j±dro aby uaktualniæ
je do nowszej wersji lub aby zwolniæ nieco pamiêci przez zminimalizowanie
jego rozmiarów.
<P>Szczegó³y odno¶nie kompilacji j±dra znajdziesz w 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Linux Kernel HOWTO</A> po polsku (lub w oryginale 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Kernel-HOWTO.html">Linux Kernel HOWTO</A>). Wspomnê tutaj tylko o kilku kwestiach specyficznych
dla kart d¼wiêkowych.
<P>Je¶li nigdy wcze¶niej nie konfigurowa³e¶ obs³ugi d¼wiêku w j±drze, dobrze
by³oby, aby¶ przeczyta³ <EM>wszystkie</EM> dokumenty Readme do³±czone do
sterowników d¼wiêku do j±dra, w szczególno¶ci informacjê o konkretnym typie
karty d¼wiêkowej, której u¿ywasz. Nastêpuj±ce pliki informacyjne mo¿na
znale¼æ w katalogu kodu ¼ród³owego sterownika d¼wiêku do j±dra, zazwyczaj
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound">/usr/src/linux/drivers/sound</A>:
<P>
<PRE>
CHANGELOG         - opis zmian w poszczególnych wersjach
COPYING           - ograniczenia rozprowadzania i prawa autorskie
Readme            - naj¶wie¿sze i najwa¿niejsze informacje
Readme.aedsp16    - informacje o karcie d¼wiêkowej Audio Excel DSP 16
Readme.cards      - uwagi na temat konfigurowania konkretnych kart
Readme.linux      - uwagi o instalacji osobnych wersji sterownika d¼wiêku
Readme.modules    - jak skompilowaæ sterownik d¼wiêku do postaci modu³u ³adowalnego
Readme.v30        - nowe funkcje w wersji 3.0 sterownika d¼wiêku
experimental.txt  - uwagi o opcjach eksperymantalnych
</PRE>
<P>Post±p zgodnie ze zwyk³± procedur± tworzenia j±dra. Obecnie dostêpne s±
trzy interfejsy u³atwiaj±ce konfigurowanie j±dra. Graficzny interfejs
dzia³aj±cy w X11 mo¿na wywo³aæ wpisuj±c "make xconfig". Interfejs oparty o
okienkowe menu, wymagaj±cy jedynie trybu tekstowego jest dostêpny jako
"make menuconfig". Pierwotna metoda, wywo³ywana przez "make config", to
prosty, tekstowy interfejs.
<P>Szczególnie uwa¿nie nale¿y korzystaæ z "make xconfig" i "make
menuconfig". Nale¿y dok³adnie prze¶ledziæ wszystkie pytania
Yes/No. Domy¶ln± odpowiedzi± na te pytania jest zawsze 'No' (nie), co nie
we wszystkich przypadkach jest poprawne. W szczególno¶ci opcja "/dev/dsp
and /dev/audio support" (CONFIG_AUDIO) powinna zazwyczaj byæ w³±czona.
<P>W tym dokumencie przyj±³em za³o¿enie, ¿e konfigurowaæ bêdziesz j±dro metod±
tradycyjn± "make config" - odpowiadaj±c na kolejne pytania, chocia¿ sam
proces jest podobny w innych przypadkach.
<P>S± równie¿ dwie ró¿ne metody konfigurowania d¼wiêku. Pierwsza to
tzw. "stara" metoda (jedyna dostêpna w j±drach przed wersj±
2.0.0). Wykorzystuje ona osobny program konfiguracyjny, bêd±cy czê¶ci±
sterownika d¼wiêku. Sposób ten jest skuteczny w przypadku wiêszo¶ci kart
d¼wiêkowych z wyj±tkiem kilku rzadkich modeli, które wymagaj± dodatkowych
sterowników "niskopoziomowych" (miroSOUND, AWE32 i AEDSP16).
<P>Druga, "nowa" metoda, jest lepiej zintegrowana z okienkowym systemem
konfiguracji j±dra. Nie dzia³a ona w przypadku kart, które wymagaj± pliku
za³adowanego od producenta. Nale¿± do nich karty PSS, SM Wave, AudioTrix
Pro i TurtleBeach Tropez/Maui. Przy tych kartach konieczne jest u¿ycie
starej metody.
<P>"make xconfig" wywo³uje zawsze "now±" metodê. Przy "make menuconfig" mo¿esz
wybraæ miêdzy "star±" i "now±" metod± w okienku konfiguracji d¼wiêku. Je¶li
natomiast u¿ywasz "make config", domy¶lnie wybierana jest "stara"
metoda. Jednak je¶li ju¿ raz skorzysta³e¶ z "nowej" metody, bêdzie ona
równie¿ u¿ywana przez "make config". Prze³±czyæ siê do "starej" metody
mo¿esz wówczas przez uruchomienie "make menuconfig" i wybranie jej w menu.
<P>Zalecany sposób to u¿ycie "make menuconfig" w po³±czeniu ze "star±"
metod±. Wiele problemów konfiguracji d¼wiêku powstaje (przynajmniej
czê¶ciowo) z powodu niepoprawnego u¿ycia "nowej" metody.
<P>Mo¿liwe jest równie¿ skompilowanie sterownika d¼wiêku do postaci
³adowalnego modu³u j±dra. Na pocz±tek zalecam wkompilowanie sterownika do
rezydentnej czê¶ci j±dra. Z chwil±, gdy ju¿ zostanie przetestowany i dzia³a
poprawnie, mo¿esz spróbowaæ opcjê modu³u.
<P>Po uruchomieniu <CODE>make config</CODE>, w³±cz obs³ugê d¼wiêku odpowiadaj±c "y" na
pytanie:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Sound card support (CONFIG_SOUND) [M/n/y/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>Po zakoñczeniu pytañ konfiguracyjnych skompilowany i uruchomiony zostanie
program konfiguracji d¼wiêku, który nastêpnie wypyta ciê o po¿±dane opcje
dotycz±ce kart d¼wiêkowych. Odpowiadaj na te pytania ostro¿nie,
nieprawid³owa odpowied¼ mo¿e spowodowaæ, ¿e pewne dalsze pytania w ogóle
nie zostan± zadane. Dla przyk³adu, nie odpowiadaj "yes" na pierwsze pytanie
(PAS16) je¶li rzeczywi¶cie nie masz PAS16. Nie w³±czaj wiêkszej ilo¶ci kart
ni¿ faktycznie potrzebujesz obs³u¿yæ, gdy¿ jedynie zajmuje to
pamiêæ. Dodatkowo, niektóre sterowniki (jak MPU-401) mog± k³óciæ siê z
kontrolerem SCSI i uniemo¿liwiaæ ³adowanie j±dra.
<P>Wymieniam poni¿ej opisy poszczególnych opcji konfiguracji. Odpowiedz "y"
(tak) lub "n" (nie) na ka¿de pytanie. Pokazywana jest odpowied¼ domy¶lna,
wiêc "[Y/n/?]" oznacza domy¶lnie "y", a "[N/y/?]" oznacza, ¿e domy¶lnym
ustawieniem jest "n". Aby u¿yæ ustawienie domy¶lne po prostu naci¶nij
Enter, ale pamiêtaj, ¿e warto¶æ ta niekoniecznie jest poprawna.
<P>Wpisuj±c znak zapytania ("?") otrzymasz krótk± informacjê opisuj±c± dan±
opcjê konfiguracji.
<P>Zauwa¿ równie¿, ¿e nie wszystkie pytania musz± uzyskaæ odpowied¼. Program
konfiguracyjny mo¿e wy³±czyæ pewne pytania zale¿nie od wcze¶niejszych
odpowiedzi. Mo¿e równie¿ wybieraæ pewne opcje automatycznie.
<P>
<DL>
<P>
<P>
<DT><B>Old configuration exists in /etc/soundconf. Use it [Y/n/?]<BR>
<I>(W /etc/soundconf znaleziono poprzedni± konfiguracjê. U¿yæ j± [Y/n/?])</I></B><DD><P>Je¶li wcze¶niej kompilowa³e¶ j±dro z obs³ug± d¼wiêku, mog± byæ zapisane
ustawienia poprzedniej konfiguracji. Je¶li chcesz u¿yæ poprzednio wybrane
opcje, odpowiedz "y". Je¶li chcesz spróbowaæ innej konfiguracji lub
uaktualni³e¶ j±dro do nowszej wersji, powiniene¶ odpowiedzieæ "n" i przej¶æ
przez procedurê konfiguracji.
<P>
<DT><B>ProAudioSpectrum 16 support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga ProAudioSpectrum 16 [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" <EM>tylko</EM> je¶li masz kartê Pro Audio Spectrum <EM>16</EM>,
ProAudio Studio 16 lub Logitech SoundMan 16. Nie odpowiadaj "y" je¶li masz
jak±¶ inn± kartê firmy Media Vision lub Logitech, gdy¿ nie s± one
kompatybilne z PAS16.
<P>
<DT><B>SoundBlaster support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga kart SoundBlaster [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz oryginaln± kartê SoundBlaster produkcji Creative
Labs, lub klon w 100% kompatybilny (jak np. Thunderboard lub SM
Games). Je¶li twoja karta jest na li¶cie obs³ugiwanych kart, zerknij na
instrukcje do tej konkretnej karty zawarte w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>
zanim odpowiesz na to pytanie. Przy nieznanych kartach mo¿esz odpowiedzieæ
"y" je¶li w opisie dostarczonym z kart± stwierdzono, ¿e jest kompatybilna z
SoundBlasterem.
<P>
<DT><B>Gravis Ultrasound support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga Gravis Ultrasound [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê GUS lub GUS MAX. Odpowiedz "n" gdy ich nie
masz, poniewa¿ sterownik z¿era sporo pamiêci.
<P>
<DT><B>MPU-401 support (NOT for SB16) [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga MPU-401 (NIE dotyczy SB16) [Y/n/?])</I></B><DD><P>B±d¼ ostro¿ny z tym pytaniem. Interfejs MPU-401 jest obs³ugiwany przez
prawie wszystkie karty d¼wiêkowe. Jednak¿e, pewne obs³ugiwane przez Linuxa
karty maj± w³asne sterowniki do MPU-401. W³±czenie opcji MPU-401 dla tych
kart wywo³a konflikty. Trochê k³opotów spowodowaæ mo¿e równie¿ w³±czenie
opcji MPU-401 dla sprzêtu, który tak naprawdê nie ma MPU-401. Je¶li twoja
karta znalaz³a siê na li¶cie obs³ugiwanego sprzêtu, przeczytaj informacje
dotycz±ce tej konkretnej karty w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>. Bezpiecznie
jest odpowiedzieæ "y" je¶li masz prawdziw± kartê interfejsu MIDI MPU-401.
<P>
<DT><B>6850 UART Midi support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga MIDI 6850 UART [Y/n/?])</I></B><DD><P>Bezpiecznie jest odpowiedzieæ "n" na to pytanie we wszystkich
przypadkach. Interfejs 6850 UART u¿ywany jest bardzo rzadko.
<P>
<P>
<DT><B>PSS (ECHO-ADI2111) support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga PSS (ECHO-ADI2111) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" tylko je¶li masz karty Orchid SW32, Cardinal DSP16 lub jakie¶
inne oparte na uk³adzie PSS (AD1848 codec + ko¶æ ADSP-2115 DSP + ko¶æ Echo
ESC614 ASIC).
<P>
<P>
<DT><B>16 bit sampling option of GUS (<EM>not</EM> GUS MAX) [Y/n/?]<BR>
<I>(Opcja 16-bitowego próbkowania w GUS (<EM>nie dotyczy</EM> GUS MAX) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz zainstalowan± 16-bitow± kartê siostrzan± na swojej
karcie GUS. Odpowiedz "n" je¶li masz kartê GUS MAX. Odpowied¼ "y" przy tej opcji
powoduje wy³±czenie obs³ugi GUS MAX.
<P>
<DT><B>GUS MAX support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga GUS MAX [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" tylko je¶li masz kartê GUS MAX.
<P>
<DT><B>Microsoft Sound System support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga Microsoft Sound System [Y/n/?])</I></B><DD><P>Ponownie, pomy¶l dobrze, zanim odpowiesz tutaj "y". Bezpiecznie jest wybraæ
"y" je¶li masz oryginaln± kartê Windows Sound System wyprodukowan± przez
Microsoft, lub kartê Aztech SG 16 Pro (lub NX16 Pro). Mo¿esz równie¿
odpowiedzieæ "y" je¶li twoja karta nie by³a wymieniona wcze¶niej w tym
dokumencie. Przy kartach obs³ugiwanych przez VoxWare, przejrzyj instrukcje
do konkretnej karty w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>. Niektóre karty maj±
w³asn± obs³ugê MSS i w ich przypadku w³±czenie tej opcji wywo³a konflikty.
<P>
<DT><B>Ensoniq Soundscape support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga kart Ensoniq Soundscape [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkowo± opart± na uk³adzie Ensoniq
SoundScape. Takie karty produkowane s± co najmniej przez Ensoniq, Spea i
Reveal (Reveal robi tak¿e inne karty).
<P>
<DT><B>MediaTriX AudioTriX Pro support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga MediaTriX AudioTriX Pro [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê AudioTriX Pro.
<P>
<DT><B>Support for MAD16 and/or Mozart based cards?<BR>
<I>(Obs³uga kart MAD16 i/lub opartych na uk³adzie Mozart?)</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li twoja karta ma uk³ad interfejsu audio Mozart (OAK
OTI-601) lub MAD16 (OPTi 82C928 or 82C929). Owe uk³ady s± obecnie do¶æ
popularne, wiêc mo¿liwe jest, ¿e wiele kart no-name ma jeden z
nich. Dodatkowo, uk³ad MAD16 montowany jest w niektórych kartach znanych
producentów takich jak Turtle Beach (Tropez), Reveal (kilka modeli) i
Diamond (ostatnie).
<P>
<P>
<DT><B>Support for Crystal CS4232 based (PnP) cards [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga kart Pnp opartych na Crystal CS4232 [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê opart± na uk³adzie Crystal CS4232.
<P>
<DT><B>Support for Turtle Beach Wave Front (Maui, Tropez) synthesizers
[Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga Turtle Beach Wave Front (Maui, Tropez))</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz jedn± z tych kart.
<P>
<DT><B>SoundBlaster Pro support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga SoundBlaster Pro [Y/n/?]</I></B><DD><P>W³±cz tê opcjê je¶li masz kartê SoundBlaster Pro lub SoundBlaster 16. W³±cz
j± równie¿ je¶li masz jakikolwiek klon SoundBlaster Pro. Odpowied¼ "n"
oszczêdza trochê pamiêci, ale "y" to bezpieczniejsze wyj¶cie.
<P>
<DT><B>SoundBlaster 16 support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga SoundBlaster 16 [Y/n/?]</I></B><DD><P>W³±cz je¶li masz kartê SoundBlaster 16 (równie¿ AWE32).
<P>
<DT><B>Audio Excel DSP 16 initialization support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga inicjalizacji Audio Excel DSP 16 [Y/n/?])</I></B><DD><P>W³±cz tê opcjê, je¶li masz kartê Audio Excel DSP16. Wiêcej informacji
znajdziesz w pliku <CODE>Readme.aedsp16</CODE>.
<P>
</DL>
<P>Nastêpnie program konfiguracyjny zadaje kilka pytañ o serwisy wy¿szego
poziomu. Zalecana jest odpowied¼ "y" na ka¿de z tych pytañ. Odpowiadaj "n"
tylko wówczas, gdy jeste¶ pewien, ¿e nie bêdziesz danej opcji potrzebowaæ.
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>/dev/dsp and /dev/audio support (usually required) [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga /dev/dsp i /dev/audio (zazwyczaj wymagana) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowied¼ "n" wy³±cza <CODE>/dev/dsp</CODE> i <CODE>/dev/audio</CODE>, urz±dzenia
konwerterów A/D i D/A. Odpowiedz "y".
<P>
<DT><B>MIDI interface support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga interfejsu MIDI [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowied¼ "n" wy³±cza urz±dzenia <CODE>/dev/midixx</CODE> i dostêp do
jakichkolwiej portów MIDI wykorzystuj±cych <CODE>/dev/sequencer</CODE> i
<CODE>/dev/music</CODE>. Opcja ta równie¿ wp³ywa na wszystkie urz±dzenia
kompatybilne z MPU-401 i/lub General MIDI.
<P>
<DT><B>FM synthesizer (YM3812/OPL-3) support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga syntezatora FM (YM3812/OPL-3) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz na to pytanie "y".
<P>
<DT><B>/dev/sequencer support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga /dev/sequencer [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowied¼ "n" wy³±cza <CODE>/dev/sequencer</CODE> i <CODE>/dev/music</CODE>
<P>
<P>
<DT><B>Do you want support for the mixer of SG NX Pro ?<BR>
<I>(Czy chcesz obs³ugê mixera SG NX Pro?)</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkow± Sound Galaxy NX Pro i ¿yczysz
sobie mieæ obs³ugê jej rozszerzonych funkcji miksowania.
<P>
<DT><B>Do you want support for the MV Jazz16 (ProSonic etc.) ?<BR>
<I>(Czy chcesz obs³ugê MV Jazz16 (ProSonic itd.)?)</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkow± MV Jazz16.
<P>
<DT><B>Do you have a Logitech SoundMan Games [Y/n/?]<BR>
<I>(Czy masz kartê Logitech SoundMan Games[Y/n/?]) </I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkow± Logitech SoundMan Games.
<P>
</DL>
<P>Po zadaniu powy¿szych pytañ program konfiguracyjny pyta o szczegó³owe
informacje dotycz±ce konfiguracji karty. Zazwyczaj chodzi o adresy I/O i
parametry IRQ i DMA. Przy niektórych kartach program pyta o pewne pliki,
które maj± byæ u¿yte w trakcie instalacji karty. S± one u¿ywane przez karty
posiadaj±ce uk³ad DSP lub mikroprocesor, który musi byæ zainicjalizowany
poprzez za³adowanie pliku programu (mikrokodu) do pamiêci karty. W
niektórych przypadkach plik mikrokodu dopisywany jest do pliku .h przez
program konfiguracyjny, a nastêpnie w³±czany do sterownika w trakcie
kompilacji. Przeczytaj informacje dotycz±ce twojej karty w pliku
<CODE>Readme.cards</CODE>.
<P>Na koñcu zostaniesz zapytany:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
The sound driver is now configured.
Save copy of this configuration to /etc/soundconf [Y/n/?]

(Sterownik d¼wiêku jest teraz skonfigurowany.
Zapisaæ kopiê tej konfiguracji do pliku /etc/soundconf [Y/n/?])
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Najczê¶ciej powiniene¶ wpisaæ "y" aby¶ mia³ mo¿liwo¶æ wykorzystanie tej
samej konfiguracji sterownika d¼wiêku nastêpnym razem przy kompilacji j±dra.
<P>Je¶li uaktualniasz sterownik d¼wiêku do nowszej wersji, upewnij siê, ¿e
pliki <CODE>/usr/include/sys/soundcard.h</CODE> i
<CODE>/usr/include/sys/ultrasound.h</CODE> s± dowi±zaniami symbolicznymi do
odpowiadaj±cych im plików w katalogu <CODE>/usr/include/linux</CODE>, lub ¿e po
prostu zawieraj± wiersze odpowiednio <CODE>#include
&lt;linux/soundcard.h&gt;</CODE> i <CODE>#include
&lt;linux/ultrasound.h&gt;</CODE>.
<P>Jeste¶ teraz gotowy do kompilacji i instalacji nowego j±dra.
<P>
<H2>4.3 Tworzenie Plików Urz±dzeñ</H2>

<P>
<P>Dla poprawnego dzia³ania urz±dzeñ d¼wiêkowych, nale¿y stworzyæ dla nich
pliki urz±dzeñ. Zazwyczaj tworzone s± one automatycznie podczas instalacji
systemu Linux. Mo¿na przeprowadziæ szybki test przy u¿yciu poni¿szych
poleceñ. Je¶li wynik jest zgodny z poni¿szym (ró¿ne bêd± daty utworzenia
plików), prawie na pewno pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych s± ustawione poprawnie.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% ls -l /dev/sdnstat
crw-rw-rw-   1 root     root      14,   6 Apr 25  1995 /dev/sndstat
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pamiêtaj, ¿e samo posiadanie odpowiednich plików urz±dzeñ niczego jeszcze
nie gwarantuje. Sterownik j±dra musi byæ za³adowany lub wkompilowany zanim
urz±dzenia zaczn± pracowaæ (wiêcej o tym pó¼niej).
<P>W sporadycznych przypadkach, je¶li przekonany jeste¶, ¿e pliki urz±dzeñ s±
niepoprawne, mo¿esz je utworzyæ ponownie przy u¿yciu krótkiego skryptu
pow³oki zamieszczonego na koñcu pliku <CODE>Readme.linux</CODE> w katalogu
<CODE>/usr/src/linux/drivers/sound</CODE>. Powiniene¶ powiniene¶ uruchomiæ ten
skrypt jako root. Dodatkowo, wiêkszo¶æ dystrybucji Linuxa zawiera skrypt
/dev/MAKEDEV, który mo¿na wykorzystaæ do tych celów.
<P>Je¶li u¿ywasz sterownika d¼wiêku do g³o¶nika PC, przeczytaj dokumentacjê
do³±czon± do pakietu aby ustaliæ, czy konieczne jest stworzenie jakich¶
plików urz±dzeñ.
<P>
<P>
<H2>4.4 Prze³adowywanie Linuxa i Testowanie Instalacji</H2>

<P>
<P>Powiniene¶ byæ teraz gotów do prze³adowania nowego j±dra i sprawdzenia
sterowników d¼wiêku. Post±p zgodnie ze swoj± zwyk³± procedur± instalacji i
prze³adowywania j±dra (oczywi¶cie trzymaj poprzednie j±dro gdzie¶ pod rêk± na
wypadek k³opotów).
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Sound initialization started
&lt;Sound Blaster 16 (4.13)> at 0x220 irq 5 dma 1,5
&lt;Sound Blaster 16> at 0x330 irq 5 dma 0
&lt;Yamaha OPL3 FM> at 0x388
Sound initialization complete
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Opis powinien pasowaæ do typu twojej karty d¼wiêkowej i ustawieñ
prze³±czników (je¶li takowe s±).
<P>Pamiêtaj, ¿e powy¿szy komunikat nie jest wy¶wietlany, je¶li u¿ywasz
³adowalnego modu³u j±dra (chyba, ¿e to w³±czysz, np. tak: "insmod sound
trace_init=1").
<P>Je¶li sterownik d¼wiêku jest wkompilowany w j±dro, powinny siê pojawiæ
komunikaty "Sound initialization started" ("Inicjalizacja d¼wiêku
rozpoczêta") oraz "Sound initialization complete" ("Inicjalizacja d¼wiêku
zakoñczona"). W przeciwnym wypadku, j±dro nie zawiera sterownika
d¼wiêku. Powiniene¶ wówczas sprawdziæ, czy rzeczywi¶cie zainstalowane
zosta³o nowe j±dro, które skompilowa³e¶ po w³±czeniu obs³ugi d¼wiêku.
<P>Je¶li miêdzy napisami "Sound initialization started" i "Sound
initialization complete" nie pojawi± siê ¿adne wiersze, oznacza to, ¿e nie
wykryte zosta³y ¿adne urz±dzenia d¼wiêkowe. Najprawdopodobniej nie masz
w³±czonego odpowiedniego sterownika, karta nie jest obs³ugiwana, poda³e¶
z³y port I/O lub masz kartê PnP, która nie zosta³a skonfigurowana.
<P>W trakcie ³adowania sterownik mo¿e równie¿ wy¶wietlaæ komunikaty o b³êdach
i ostrze¿enia. Obserwuj je podczas ³adowania sterownika po raz pierwszy po
kompilacji.
<P>Nastêpnie powiniene¶ sprawdziæ plik urz±dzeñ
<CODE>/dev/sndstat</CODE>. Odczytanie statusu tego pliku powinno udzieliæ ci
dodatkowych informacji o tym, czy sterownik d¼wiêku poprawnie rozpocz±³
pracê. Przyk³adowy wynik powinien wygl±daæ mniej wiêce tak:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /dev/sndstat
Sound Driver:3.5.4-960630 (Sat Jan 4 23:56:57 EST 1997 root,
Linux fizzbin 2.0.27 #48 Thu Dec 5 18:24:45 EST 1996 i586)
Kernel: Linux fizzbin 2.0.27 #48 Thu Dec 5 18:24:45 EST 1996 i586
Config options: 0

Installed drivers: 
Type 1: OPL-2/OPL-3 FM
Type 2: Sound Blaster
Type 7: SB MPU-401

Card config: 
Sound Blaster at 0x220 irq 5 drq 1,5
SB MPU-401 at 0x330 irq 5 drq 0
OPL-2/OPL-3 FM at 0x388 drq 0

Audio devices:
0: Sound Blaster 16 (4.13)

Synth devices:
0: Yamaha OPL-3

Midi devices:
0: Sound Blaster 16

Timers:
0: System clock

Mixers:
0: Sound Blaster
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Powy¿sze polecenie mo¿e wywo³aæ kilka komunikatów b³êdu. "No such file or
directory" ("Nie ma takiego pliku lub katalogu") oznacza, ¿e musisz
stworzyæ pliki urz±dzeñ (patrz rozdzia³ 4.3). "No such device" ("Nie ma
takiego urz±dzenia") oznacza, ¿e sterownik d¼wiêku nie jest do³±czony lub
za³adowany do j±dra. Cofnij siê do rozdzia³u 4.2 aby to poprawiæ.
<P>Je¶li wiersze w sekcji "Card config:" ("Konfiguracja karty:") /dev/sndstat
s± wy¶wietlone w nawiasach (jak np. "(SoundBlaster at 0x220 irq 5 drq
1,5)"), oznacza to, ¿e urz±dzenie to zosta³o skonfigurowane, ale nie wykryte.
<P>Powiniene¶ teraz móc odtworzyæ prosty plik d¼wiêkowy. Zdob±d¼ przyk³adowy
plik d¼wiêkowy i wy¶lij go do urz±dzenia d¼wiêkowego, tzn.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat endoftheworld >/dev/dsp
% cat crash.au >/dev/audio
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>(Upewnij siê, ¿e nie pomijasz "&gt;" w powy¿szym poleceniu).
<P>Pamiêtaj jednak, ¿e u¿ywanie <CODE>cat</CODE> nie jest, ogólnie rzecz bior±c,
poprawn± metod± odtwarzania plików d¼wiêkowych, to tylko szybki test. Na
pewno przyda ci siê stosowny program odtwarzaj±cy d¼wiêk (opisane pó¼niej),
który zrobi to lepiej.
<P>Polecenie to zadzia³a tylko je¶li na li¶cie urz±dzeñ d¼wiêkowych w pliku
/dev/sndstat masz co najmniej jedno urz±dzenie. Je¶li czê¶æ wymieniaj±ca
urz±dzenia d¼wiêkowe jest pusta, powiniene¶ sprawdziæ, dlaczego urz±dzenie
nie zosta³o wykryte.
<P>Je¶li powy¿sze polecenie zwróci "I/O error" ("B³±d wej¶cia/wyj¶cia"),
powiniene¶ zerkn±æ na koñcówkê komunikatów j±dra przy u¿yciu polecenia
"dmesg". Prawdopodobne jest, ¿e znajdziesz tam komunikat o b³êdzie "Sound:
DMA (output) timed out - IRQ/DRQ config error?" (D¼wiêk: DMA (wyj¶cie)
przekroczenie limitu czasowego - b³±d konfiguracji IRQ/DRQ?"). Powy¿szy
komunikat oznacza, ¿e sterownik nie uzyska³ oczekiwanego przerwania od
karty d¼wiêkowej. W wiêkszo¶ci przypadków oznacza to, ¿e IRQ lub kana³ DMA
ustawione w sterowniku nie dzia³aj±. Najlepsz± metod± ich uruchomienia jest
spróbowanie wszystkich mo¿liwych kana³ów DMA i numerów IRQ obs³ugiwanych
przez urz±dzenie.
<P>Inn± mo¿liw± przyczyn± jest fakt, ¿e urz±dzenie nie jest kompatybilne z
urz±dzeniem, dla którego skonfigurowany jest sterownik d¼wiêku. Najczê¶ciej
tak jest np. gdy karta teoretycznie "kompatybilna z SoundBlaster (Pro/16)"
nie dzia³a ze sterownikiem SoundBlaster. W tym przypadku powiniene¶
spróbowaæ dowiedzieæ siê, z jakim urz±dzeniem twoja karta jest kompatybilna
(np. wysy³aj±c pytanie do grupy dyskusyjnej comp.os.linux.hardware).
<P>Kilka próbnych plików d¼wiêkowych znale¼æ mo¿na pod adresem 
<A HREF="ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/packages/sound/snd-data-0.1.tar.Z">ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/packages/sound/snd-data-0.1.tar.Z</A><P>Mo¿esz teraz sprawdziæ nagrywanie d¼wiêku. Je¶li masz mo¿liwo¶æ nagrywania,
przeprowad¼ szybki test u¿ywaj±c poleceñ typu:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# nagranie 4 sekund d¼wiêku z mikrofonu
EDT% dd bs=8k count=4 &lt;/dev/audio >sample.au
4+0 records in
4+0 records out
# odtworzenie d¼wiêku
% cat sample.au >/dev/audio
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Oczywi¶cie, aby to zadzia³a³o, musisz mieæ mikrofon pod³±czony do karty
d¼wiêkowej i powiniene¶ do niego co¶ powiedzieæ. Mo¿esz równie¿ potrzebowaæ
program miksuj±cy aby ustawiæ mikrofon jako urz±dzenie wej¶ciowe i
dostosowaæ poziom nagrywania.
<P>Je¶li przejdziesz przez te testy, mo¿esz byæ dosyæ pewny, ¿e sprzêt i
oprogramowanie konwersji d¼wiêku D/A i A/D dzia³aj± poprawnie. Je¶li
napotkasz problemy, zerknij do nastêpnego rozdzia³u tego dokumentu.
<P>
<H2>4.5 Usuwanie b³êdów</H2>

<P>
<P>Je¶li nadal masz problemy mimo post±pienia zgodnie z instrukcjami w tym
dokumencie, oto kilka rzeczy, które powiniene¶ sprawdziæ. Testy s±
uszeregowane wzglêdem rosn±cego stopnia z³o¿ono¶ci. Je¶li test siê nie
powiedzie, usuñ problem zanim przejdziesz do nastêpnego etapu.
<P>
<H3>Krok 1: Upewnij siê, ¿e rzeczywi¶cie uruchomi³e¶ j±dro, które skompilowa³e¶.</H3>

<P>
<P>Mo¿esz zerkn±æ na datê i czas utworzenia pliku j±dra aby sprawdziæ, czy
uruchomione jest to, w które wkompilowa³e¶ obs³ugê d¼wiêku. Mo¿esz to
zrobiæ za pomoc± polecenia <CODE>uname</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% uname -a
Linux fizzbin 2.0.0 #1 Tue Jun 4 16:57:55 EDT 1996 i386
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku <CODE>/proc/version</CODE>
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/version
Linux version 2.0.0 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.0) #1 Tue Jun 4 16:57:55 EDT 1996
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li data i czas nie zgadzaj± siê z momentem, w którym kompilowa³e¶ j±dro,
uruchomione jest starsze j±dro. Czy rzeczywi¶cie prze³adowa³e¶ system?
Je¶li u¿ywasz LILO, czy przeinstalowa³e¶ je (zazwyczaj poprzez uruchomienie
<CODE>/etc/lilo/install</CODE>)? Je¶li ³adujesz system z dyskietki, czy
stworzy³e¶ now± dyskietkê startow± i u¿y³e¶ jej do za³adowania systemu?
<P>
<H3>Krok 2: Upewnij siê, ¿e sterowniki d¼wiêku wkompilowane s± w j±dro.</H3>

<P>
<P>Najprostsz± metod± jest sprawdzenie zawarto¶ci "/dev/sndstat", jak to
opisano wcze¶niej. Je¶li zawarto¶æ nie jest taka, jakiej siê spodziewamy,
co¶ musia³o pój¶æ nie tak w trakcie konfigurowania lub kompilacji j±dra.
Rozpocznij ponownie proces instalacji, pocz±wszy od konfiguracji i
kompilacji j±dra.
<P>
<H3>Krok 3: Czy j±dro wykry³o kartê d¼wiêkow± w trakcie ³adowania?</H3>

<P>
<P>Upewnij siê, ¿e karta d¼wiêkowa zosta³a wykryta w trakcie prze³adowywania
systemu. Powiniene¶ zobaczyæ komunikat ³adowania. Je¶li komunikaty
przewinê³y siê za szybko poza krawêd¼ ekranu, mo¿esz je zazwyczaj przywo³aæ
przy u¿yciu polecenia <CODE>dmesg</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% dmesg
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% tail /var/adm/messages
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li karta nie zosta³a znaleziona, co¶ posz³o niepomy¶lnie. Upewnij siê,
¿e jest rzeczywi¶cie zainstalowana. Je¶li karta pracuje pod DOS, mo¿esz byæ
dosyæ pewny, ¿e sprzêt dzia³a poprawnie, wiêc najprawdopopdobniej jest
jaki¶ problem z konfiguracj± j±dra. Albo wkompilowa³e¶ z³y typ karty lub
z³e parametry, albo twoja karta nie jest kompatybilna z ¿adnym ze
sterowników d¼wiêku do j±dra Linuxa.
<P>Jest tak¿e mo¿liwe, ¿e twoja karta d¼wiêkowa jest jednym z tych
"kompatybilnych" modeli, które wymagaj± inicjalizacji przez sterownik pod
DOS. Spróbuj za³adowaæ DOS, a nastêpnie sterownik dostarczony przez
producenta karty. Nastêpnie za³aduj Linuxa u¿ywaj±æ miêkkiego prze³adowania
przez <CODE>Control-Alt-Delete</CODE>. Upewnij siê, ¿e ustawienia portu I/O karty,
DMA i IRQ s± takie same, jak u¿yte pod DOS. Wskazówki na temat
konfigurowania danego typu karty znajdziesz w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>.
<P>Je¶li twoja karta d¼wiêkowa nie jest wymieniona w tym dokumencie, mo¿liwe
jest, ¿e sterowniki Linuxa jej nie obs³uguj±. Aby siê skonsultowaæ w tej
sprawie, mo¿esz sprawdziæ kilka odno¶ników zamieszczonych na koñcu tego dokumentu.
<P>
<H3>Krok 4: Czy mo¿esz pobieraæ dane z urz±dzenia dsp?</H3>

<P>
<P>Spróbuj odczytaæ co¶ z urz±dzenia <CODE>/dev/audio</CODE> przy u¿yciu programu
<CODE>dd</CODE> wymienionego wcze¶niej w tym dokumencie. Polecenie powinno
dzia³aæ bezb³êdnie.
<P>Je¶li nie dzia³a, s± szanse, ¿e problem polega na konflikcie IRQ lub DMA
lub niekompatybilno¶ci jakiego¶ rodzaju sprzêtu (urz±dzenie nie jest
obs³ugiwane przez Linuxa lub sterownik jest skonfigurowany dla innego
urz±dzenia)
<P>Daleka ewentualno¶æ to wadliwy sprzêt. Je¶li to mo¿liwe, przetestuj kartê pod
DOSem, aby siê upewniæ.
<P>
<H3>Je¶li Wszystko Inne Zawiedzie</H3>

<P>
<P>Je¶li nadal masz problemy, oto kilka ostatecznych sugestii, co mo¿esz
jeszcze sprawdziæ:
<P>
<UL>
<LI>dok³adnie przeczytaj ponownie ten dokument HOWTO</LI>
<LI>przeczytaj dokumenty ¼ród³owe, wymienione na koñcu tego dokumentu, w
szczególno¶ci strony WWW Hannu Savolainena i stosowne pliki Readme
do³±czone do kodów ¼ród³owych j±dra Linuxa</LI>
<LI>wy¶lij pytanie do jednej z grup dyskusyjnych <CODE>comp.os.linux</CODE>
lub innych (dobry wybór to comp.os.linux.hardware; z powodu du¿ego
ruchu w tych grupach, dobrze jest umieszczaæ s³owo "sound" ("d¼wiêk") w
temacie wysy³anego artyku³u, aby eksperci mogli ³atwo to zauwa¿yæ)</LI>
<LI>u¿ycie przeszukiwarki WWW/Usenetu z inteligentinie dobranymi kryteriami
przeszukiwania mo¿e szybko przynie¶æ bardzo dobre wyniki. Jednym z takich
wyj¶æ jest 
<A HREF="http://www.altavista.com">http://www.altavista.com</A>.</LI>
<LI>spróbuj u¿yæ naj¶wie¿sze j±dro Linuxa (ale jedynie w ostateczno¶ci,
ostatnie j±dra "rozwojowe" (development) mog± byæ niestabilne).</LI>
<LI>wy¶lij pocztê do autora sterownika d¼wiêku</LI>
<LI>wy¶lij pocztê do autora Sound HOWTO</LI>
<LI>odpal emacsa i wpisz <CODE>Esc-x doctor</CODE> :-)</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Programy Obs³uguj±ce D¼wiêk</A></H2>

<P>
<P>Podajê tutaj przyk³adowe typy programów, które mog³yby ci siê przydaæ,
je¶li masz kartê d¼wiêkow± pod Linuxem. Aby znale¼æ wiêcej bie¿±cych
informacji, mo¿esz sprawdziæ Mapê Oprogramowania na Linuxa (Linux Software
Map), archiwa internetowe i/lub pliki na kr±¿ku z dystrybucj± Linuxa.
<P>Jako minimum, z pewno¶ci± bêdziesz potrzebowaæ nastêpuj±ce programy
obs³uguj±ce d¼wiêk:
<P>
<UL>
<LI>program do konwersji formatów plików d¼wiêkowych (np. <CODE>Sox</CODE>)</LI>
<LI>program miksuj±cy (mikser) (np. <CODE>aumix</CODE> lub <CODE>xmix</CODE>)</LI>
<LI>odtwarzacz/rejestrator plików d¼wiêkowych (np. <CODE>play</CODE> lub <CODE>wavplay</CODE>)</LI>
<LI>odtwarzacz plików MOD (np. <CODE>tracker</CODE>)</LI>
<LI>odtwarzacz plików MIDI (np. <CODE>playmidi</CODE>)</LI>
</UL>
<P>W przypadku wiêkszo¶ci z powy¿szych programów, istniej± zarówno wersje
tekstowe, jak i wzbogacone o interfejs u¿ytkownika. Istniej± równie¿
bardziej ezoteryczne programy (np. synteza i rozpoznawanie mowy), które
mog³by¶ zechcieæ spróbowaæ.
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Odpowiedzi Na Czêsto Zadawane Pytania</A></H2>

<P>
<P>W tym rozdziale udzielono odpowiedzi na niektóre pytania spo¶ród czêsto
zadawanych w pocztowych grupach dyskusyjnych i grupach Usenetu.
<P>Odpowiedzi na wiêcej pytañ mo¿na równie¿ znale¼æ na stronie WWW sterownika
d¼wiêku OSS.
<P>
<H2>6.1 Czym s± ró¿ne pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych?</H2>

<P>
<P>S± to najbardziej "typowe" nazwy plików urz±dzeñ, niektóre dystrybucje
u¿ywaj± nieco innych nazw.
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>/dev/audio</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/audio0</CODE>
<DT><B>/dev/audio0</B><DD><P>urz±dzenie d¼wiêkowe, kompatybilne ze stacjami
roboczymi Sun (tylko czê¶ciowa implementacja, nie obs³uguje interfejsu
ioctl Sun, tylko kodowanie u-law)
<DT><B>/dev/audio1</B><DD><P>drugie urz±dzenie d¼wiêkowe (je¶li jest obs³ugiwane
przez kartê d¼wiêkow± lub je¶li masz wiêcej zainstaowanych kart ni¿ jedn±)
<DT><B>/dev/dsp</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/dsp0</CODE>
<DT><B>/dev/dsp0</B><DD><P>pierwsze urz±dzenie cyfrowego próbkowania
<DT><B>/dev/dsp1</B><DD><P>drugie urz±dzenie cyfrowego próbkowania
<DT><B>/dev/mixer</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/mixer0</CODE>
<DT><B>/dev/mixer0</B><DD><P>pierwszy mikser d¼wiêku
<DT><B>/dev/mixer1</B><DD><P>drugi mikser d¼wiêku
<DT><B>/dev/music</B><DD><P>interfejs wysokiego poziomu sequencera
<DT><B>/dev/sequencer</B><DD><P>niskopoziomowy dostêp do MIDI, FM, i GUS
<DT><B>/dev/sequencer2</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/music</CODE>
<DT><B>/dev/midi00</B><DD><P>pierwszy surowy port MIDI
<DT><B>/dev/midi01</B><DD><P>drugi surowy port MIDI
<DT><B>/dev/midi02</B><DD><P>trzeci surowy port MIDI
<DT><B>/dev/midi03</B><DD><P>czwarty surowy port MIDI
<DT><B>/dev/sndstat</B><DD><P>wy¶wietla status sterownika d¼wiêku je¶li przeczytany
</DL>
<P>Sterownik g³o¶nika PC udostêpnia nastêpuj±ce urz±dzenia:
<P>
<DL>
<DT><B>/dev/pcaudio</B><DD><P>odpowiednik /dev/audio
<DT><B>/dev/pcsp</B><DD><P>odpowiednik /dev/dsp
<DT><B>/dev/pcmixer</B><DD><P>odpowiednik /dev/mixer
</DL>
<P>
<H2>6.2 Jak mogê odtworzyæ próbkê d¼wiêkow±?</H2>

<P>
<P>Pliki d¼wiêkowe stacji roboczych Sun (.au) mo¿na odtworzyæ wysy³aj±c je do
urz±dzenia <CODE>/dev/audio</CODE>. Surowe próbki (pliki raw) mo¿na wys³aæ do
<CODE>/dev/dsp</CODE>. Jednak zazwyczaj przyniesie to kiepskie efekty i lepiej
jest u¿ywaæ program taki jak <CODE>play</CODE>, poniewa¿ rozpoznaje on
wiêkszo¶æ typów plików i ustawia odpowiedni± czêstotliwo¶æ próbkowania i
inne parametry na karcie.
<P>Programy takie jak wavplay lub vplay (w pakiecie snd-util) dadz± najlepsze
rezultaty z plikami WAV. Jednak¿e nie rozpoznaj± one plików WAV
skompresowanych metod± Microsoft ADPCM. Starsze wersje programu play (z
pakietu Lsox) nie dzia³aj± równie¿ zbyt dobrze z 16-bitowymi plikami WAV.
<P>Polecenie splay wchodz±ce w sk³ad pakietu snd-util mo¿e byæ u¿ywane do
odtwarzania wiêkszo¶ci plików d¼wiêkowych je¶li odpowiednie parametry
podasz rêcznie w wierszu polecenia.
<P>
<H2>6.3 Jak mogê nagraæ próbkê?</H2>

<P>
<P>Odczyt <CODE>/dev/audio</CODE> lub <CODE>/dev/dsp</CODE> zwróci próbkowane dane,
które mo¿na przekierowaæ do pliku. Program taki jak <CODE>vrec</CODE> u³atwia
kontrolowanie czêstotliwo¶ci próbkowania, czas nagrania, itp. Mo¿e ci siê
równie¿ przydaæ programowy mikser do wybierania stosownego urz±dzenia
wej¶ciowego.
<P>
<H2>6.4 Czy mogê mieæ wiêcej ni¿ jedn± kartê d¼wiêkow±?</H2>

<P>
<P>Przy obecnym sterowniku d¼wiêku jest mo¿liwe posiadanie kilku kart
SoundBlaster, SoundBlaster/Pro, SoundBlaster16, MPU-401 lub MSS
jednocze¶nie w tym samym komputerze. Instalacja dwóch SoundBlasterów jest
mo¿liwa, ale wymaga zdefiniowania makr SB2_BASE, SB2_IRQ, SB2_DMA oraz (w
niektórych przypadkach) SB2_DMA2 przez rêczn± edycjê pliku local.h. Mo¿liwe
jest równie¿ posiadanie karty SoundBlaster jednocze¶nie z PAS16.
<P>Nastêpuj±ce sterowniki nie zezwalaj± na posiadanie wielokrotnych urz±dzeñ:
<P>
<UL>
<LI>GUS (ograniczenie sterownika)</LI>
<LI>MAD16 (ograniczenie sprzêtowe)</LI>
<LI>AudioTrix Pro (ograniczenie sprzêtowe)</LI>
<LI>CS4232 (ograniczenie sprzêtowe)</LI>
</UL>
<P>
<H2>6.5 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "No such file or directory"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Nie znaleziono pliku lub katalogu)</I>
<P>
<P>Musisz stworzyæ pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych. Przeczytaj rozdzia³ o tworzeniu
plików urz±dzeñ. Je¶li masz pliki urz±dzeñ, upewnij siê, ¿e maj± poprawne
liczby g³ówn± i poboczn± (niektóre starsze dystrybucje Linuxa na CD-ROM nie
tworz± odpowiednich plików urz±dzeñ przy instalacji).
<P>
<H2>6.6 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "No such device"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Nie znaleziono urz±dzenia)</I>
<P>
<P>Nie prze³adowa³e¶ j±dra zawieraj±cego sterownik d¼wiêku lub adres I/O nie
odpowiada twojemu sprzêtowi. Sprawd¼, czy uruchomione jest ¶wie¿o
skompilowane j±dro i upewnij siê, ¿e ustawienia wpisane w trakcie
konfigurowania sterownika odpowiadaj± charakterystyce sprzêtu.
<P>
<H2>6.7 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "No space left on device"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Brak wolnej przestrzeni na urz±dzeniu)</I>
<P>
<P>Mo¿e siê to zdarzyæ je¶li próbowa³e¶ nagrywaæ dane na /dev/audio lub
/dev/dsp bez stworzenia niezbêdnego pliku urz±dzeñ. Urz±dzenie d¼wiêkowe
jest teraz zwyk³ym plikim, który wype³ni³ twoj± partycjê. Powiniene¶
uruchomiæ skrypt opisany w rozdziale <EM>Tworzenie Plików Urz±dzeñ</EM>
niniejszego dokumentu.
<P>Mo¿e siê to równie¿ przytrafiaæ przy j±drach Linuxa 2.0 i pó¼niejszych
je¶li nie ma wystarczaj±cej ilo¶ci wolnej pamiêci RAM w momencie, gdy
zaczynamy u¿ywaæ urz±dzenie. Sterownik d¼wiêku wymaga co najmniej dwóch
stron (8k) fizycznie ci±g³ej przestrzeni RAM dla ka¿dego kana³u DMA. Zdarza
siê to czasami na komputerach z mniej ni¿ 16M pamiêci RAM, lub
dzia³aj±cych przez bardzo d³ugi czas. Mo¿liwe jest zwolnienie nieco pamiêci
RAM przez skompilowanie i uruchomienie nastêpuj±cego programu w jêzyku C
przed ponown± prób± skorzystania z urz±dzenia.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
main() {
  int i;
  char mem[500000];
  for (i = 0; i &lt; 500000; i++)
    mem[i] = 0;
  exit(0);
}
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<H2>6.8 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "Device busy"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Urz±dzenie zajête)</I>
<P>
<P>Tylko jeden proces mo¿e korzystaæ z danego urz±dzenienia d¼wiêkowego w
danym momencie. Najprawdopodobniej jaki¶ inny proces korzysta z urz±dzenia,
z którym mamy problem. Jedn± z metod sprawdzenia tego jest u¿ycie polecenia
<CODE>fuser</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% fuser -v /dev/dsp
/dev/dsp:             USER       PID ACCESS COMMAND
                      tranter    265 f....  tracker
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>W powy¿szym przyk³adzie, polecenie fuser wykaza³o, ¿e proces 265 korzysta z
urz±dzenia. Usuniêcie procesu lub poczekanie a¿ siê skoñczy umo¿liwi ponwne
korzystanie z urz±dzenia.
<P>
<H2>6.9 Nadal pojawiaj± siê b³êdy "urz±dzenie zajête"!</H2>

<P>
<P>Zdaniem Briana Gough, przy kartach SoundBlaster u¿ywaj±cych 1 kana³u DMA
istnieje potencjalny konflikt ze sterownikiem napêdów ta¶mowych QIC-02,
który równie¿ korzysta z DMA 1, co wywo³uje b³êdy "device busy" (urz±dzenie
zajête). Zgodnie z FTAPE-HOWTO sterownik QIC-02 nie jest niezbêdny aby
u¿ywaæ FTAPE; wymagany jest jedynie sterownik QIC-117. Przekonfigurowanie
j±dra aby u¿ywa³o sterownika QIC-117 zamiast QIC-02 umo¿liwi koegzystencjê
FTAPE i sterownika d¼wiêku.
<P>
<H2>6.10 Niepe³ne odtwarzanie pliku z d¼wiêkiem cyfrowym</H2>

<P>
<P>Symptom polega zawyczaj na tym, ¿e próbka jest odgrywana przez mniej wiêcej
sekundê, a nastêpnie zatrzymuje siê lub wy¶wietlany jest komunikat "missing
IRQ" (brak IRQ) lub "DMA timeout" (przekroczenie limitu czasowego
DMA). Najprawdopodobniej masz niepoprawnie ustawione parametry IRQ i
DMA. Sprawd¼, czy konfiguracja j±dra odpowiada ustawieniom na
prze³±cznikach karty i ¿e nie k³óc± siê one z jak±¶ inn± kart±.
<P>Innym objawem s± próbki d¼wiêkowe, które siê "zapêtlaj±". Jest to zazwyczaj
spowodowane konfliktem IRQ.
<P>
<H2>6.11 W trakcie odtwarzania plików MOD pojawiaj± siê przerwy</H2>

<P>
<P>Odtwarzanie plików MOD wymaga do¶æ znacznej pracy procesora. Byæ mo¿e masz
zbyt wiele dzia³aj±cych procesów lub twój komputer jest zbyt wolny, aby
odtwarzaæ w czasie rzeczywistym. Masz nastêpuj±ce mo¿liwo¶ci:
<P>
<UL>
<LI>spróbuj odtwarzaæ je przy ni¿szej czêstotliwo¶ci próbkowania lub w
trybie monofonicznym</LI>
<LI>wyeliminuj inne procesy</LI>
<LI>kup szybszy komputer</LI>
<LI>kup silniejsz± kartê d¼wiêkow± (np. Gravis UltraSound)</LI>
</UL>
<P>Je¶li masz kartê Gravis UltraSound, powiniene¶ u¿ywaæ jednego z programów
do odtwarzania plików MOD, napisanych specjalnie dla karty GUS
(np. <CODE>gmof</CODE>).
<P>
<P>
<H2>6.12 B³êdy przy kompilacji programów d¼wiêkowych</H2>

<P>
<P>Wersja 1.0c i wcze¶niejsze sterownika d¼wiêku wykorzystywa³y inny i
niekompatybilny schemat <CODE>ioctl()</CODE>. Zdob±d¼ nowsze kody ¼ród³owe lub
nanie¶ niezbêdne poprawki aby przystosowaæ dany program do nowego
sterownika d¼wiêku. Wiêcej szczegó³ów znajdziesz w pliku <CODE>Readme</CODE>
sterownika d¼wiêku.
<P>Upewnij siê równie¿, ¿e u¿ywasz ostatni± wersjê <CODE>soundcard.h</CODE> i
<CODE>ultrasound.h</CODE> przy kompilacji programów. Zerknij na wskazówki
instalacyjne na pocz±tku tego tekstu.
<P>
<H2>6.13 SEGV przy uruchamianiu programów d¼wiêkowych, które wcze¶niej dzia³a³y</H2>

<P>
<P>Jest to prawdopodobnie taki sam problem, jaki opisano w poprzednim pytaniu.
<P>
<H2>6.14 Jakie znane b³êdy lub ograniczenia ma sterownik d¼wiêku?</H2>

<P>
<P>Zobacz pliki <CODE>Readme</CODE> i <CODE>CHANGELOG</CODE> dostarczone z kodem
¼ród³owym sterownika d¼wiêku do j±dra.
<P>
<H2>6.15 Gdzie znajdê opis odwo³añ ioctl() sterownika d¼wiêku?</H2>

<P>
<P>S± one czê¶ciowo opisane w <EM>Hacker's Guide to VoxWare (Podrêcznik
Hackera do VoxWare)</EM>, obecnie dostêpny w formie dokumentu
draft. Ostatnia wersja to draft 2 i mo¿na j± znale¼æ w 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound">ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound</A>. Pamiêtaj, ¿e ten
katalog jest "ukryty" i nie pojawia siê w li¶cie katalogów. Je¶li wejdziesz
do tego katalogu i u¿yjesz polecenia FTP "dir", pliki tam <EM>bêd±</EM>.
<P>W trakcie pisania tego dokumentu nowa dokumentacja pojawi³a siê na stronie
WWW firmy 4Front Technologies.
<P>Innym ¼ród³em informacji jest Przewodnik po Multimediach w Linuxie, opisany
w rozdziale <EM>¬ród³a Informacji</EM>.
<P>
<H2>6.16 Jaki procesor jest konieczny do odtwarzania lub nagrywania bez przestojów?</H2>

<P>
<P>Nie ma odpowiedzi na to pytanie, poniewa¿ zale¿y to od nastêpuj±cych
czynników:
<P>
<UL>
<LI>czy u¿ywane jest próbkowanie PCM lub synteza FM</LI>
<LI>czêstotliwo¶æ próbkowania i rozmiar próbki</LI>
<LI>który program jest u¿ywany do nagrywania b±d¼ odtwarzania</LI>
<LI>urz±dzenie karty d¼wiêkowej</LI>
<LI>przepustowo¶æ dysku, szybko¶æ zegara procesora, rozmiar pamiêci
podrêcznej, itd.</LI>
</UL>
<P>Ogólnie rzecz bior±c, ka¿dy komputer 386 powinien z ³atwo¶ci± byæ w stanie
odtwarzaæ próbki lub muzykê powsta³± przez syntezê FM na 8-bitowej karcie.
<P>Jednak¿e odtwarzanie plików MOD wymaga do¶æ du¿ej pracy procesora. Niektóre
eksperymentalne pomiary wykaza³y, ¿e odtwarzanie przy czêstotliwo¶ci 44kHz
wymaga ponad 40% prêdko¶ci 486/50 i komputer 386/25 bêdzie mia³ ju¿ k³opoty
z próbkami powy¿ej 22kHz (takie s± na 8-bitowych kartach, takich jak
SoundBlaster). Karty takie jak Gravis UltraSound przeprowadzaj± wiêcej
operacji sprzêtowo i odci±¿aj± procesor.
<P>Powy¿sze stwierdzenia s± prawdziwe przy zak³o¿eniu, ¿e komputer nie
prowadzi ¿adnych dzia³añ obci±¿aj±cych procesor.
<P>Dokonywanie konwersji plików d¼wiêkowych lub dodawanie efektów przy u¿yciu
programów narz±dziowych jak np. <CODE>sox</CODE> jest równie¿ szybsze je¶li masz
koprocesor matematyczny (lub procesor z wbudowanym FPU). Sterownik j±dra
sam w sobie nie wykonuje jednak ¿adnych obliczeñ zmiennoprzecinkowych.
<P>
<P>
<H2>6.17 Problemy z kart± PAS16 i kontrolerem SCSI Adaptec 1542 SCSI</H2>

<P>
<P>(nastêpuj±ce wyja¶nienie udostêpni³ <CODE>seeker@indirect.com</CODE>)
<P>Linux rozpoznaje 1542 jedynie pod adresem 330 (domy¶lnie) lub 334, a PAS
zezwala na emulacjê MPU-401 jedynie pod adresem 330. Nawet je¶li wy³±czysz
MPU-401 programowo, co¶ nadal chce siê k³óciæ z 1542, je¶li jest on pod
preferowanym adresem domy¶lnym. Prze³±czenie 1542 pod adres 334 wszystkich
uszczê¶liwi.
<P>
<P>Dodatkowo, zarówno 1542, jak i PAS-16 korzystaj± z 16-bitowego DMA, wiêc
je¶li próbkujesz przy 16 bitach i 44kHz w stereo i zapisujesz plik na dysku
SCSI podczepionym pod 1542, jeste¶ o krok od k³opotów. DMA zachodz± na
siebie i nie ma wystarczaj±co du¿o czasu na od¶wie¿enie RAM, wiêc dostajesz
okrutny komunikat ``PARITY ERROR - SYSTEM HALTED'' (B£¡D PARZYSTO¦CI -
SYSTEM ZAWIESZONY), bez jakichkolwiek wskazówek, jak do tego dosz³o. Tym
gorzej, ¿e kilku innych producentów napêdów QIC-117 zaleca ustawianie czasu
w³±czania/wy³±czania magistrali w taki sposób, ¿e 1542 pozostaje w³±czony
nawet d³u¿ej ni¿ zwykle. Zdob±d¼ program SCSISEL.EXE z BBSu firmy Adaptec
lub kilku innych miejsc w Internecie i zmniejszaj czas BUS ON lub zwiêkszaj
BUS OFF dopóki problem nie zniknie, nastêpnie ustaw je jeszcze ¼dziebko
dalej. SCISEL zmienia ustawienia EEPROM, wiêc jest to bardziej trwa³e ni¿
poprawka w wierszu sterownika pod DOS w CONFIG.SYS i bêdzie dzia³aæ je¶i
za³adujesz bezpo¶rednio Linuxa (nie jest tak przy poprawce w
DOSie). Nastêpny problem z g³owy.
<P>
<P>Ostatni problem - starsze uk³ady Symphony drastycznie zmniejsza³y czas
cykli I/O aby przyspieszyæ dostêp do magistrali. ¯adna karta spo¶ród
ró¿nych, którymi siê bawi³em nie mia³a <EM>¿adnych</EM> problemów ze
zmniejszonym czasem, za wyj±tkiem PAS-16. BBS firmy Media Vision udostêpnia
SYMPFIX.EXE, który ma usuwaæ problem przez zmianê bitu diagnostycznego w
kontrolerze magistrali Symphony, ale nie jest to wystarczaj±ca
gwarancja. Mog± byæ konieczne:
<P>
<UL>
<LI>spowodowanie, aby sprzedawca p³yty g³ównej wymieni³ starsz± wersjê
uk³adu magistrali</LI>
<LI>wymiana p³yty g³ównej, lub</LI>
<LI>kupno innego typu karty d¼wiêkowej</LI>
</UL>
<P>Firma Young Microsystems uzupe³nia p³yty g³ówne, które importuje, za mniej
wiêcej $30 (US); inni producenci mog± te¿ to robiæ je¶li jeste¶ w
stanie dociec, kto sprowadzi³ lub wyprodukowa³ p³ytê g³ówn± (¿yczê
szczê¶cia). Problem tkwi w uk³adzie interfejsu magistrali ProAudio, o ile
mi wiadomo; <EM>nikt</EM> nie kupuje karty d¼wiêkowej za $120 ¿eby zaraz
wetkn±æ j± w 6MHz AT. Wiêkszo¶æ z nich dzia³a znakomicie na komputerach
25-40MHz 386/486 i powinna byæ w stanie obs³u¿yæ <EM>co najmniej</EM> 12MHz
magistralê, o ile uk³ady s± poprawnie zaprojektowane.
<P>
<P>Pierwszy problem zale¿y od uk³adów u¿ytych na p³ycie g³ównej, prêdko¶ci
magistrali i innych ustawieñ BIOS, oraz fazy ksiê¿yca. Drugi problem zale¿y
od ustawienia opcji od¶wie¿ania (ukryte lub synchroniczne), prêdko¶ci DMA
1542 i (byæ mo¿e) prêdko¶ci I/O magistrali. Trzeci mo¿na wykryæ dzwoni±c do
Media Vision i pytaj±c, który rodzaj ko¶ci Symphony jest
niekompatybilny. B±d¼ jednak ostrze¿ony - 3 z 4 techników, z którymi
rozmawia³em mia³o uszkodzenie mózgu. By³bym bardzo ostro¿ny zanim bym
uwierzy³ w <EM>cokolwiek</EM>, co powiedzieli o czyim¶ sprzêcie, poniewa¿ nawet
swojego nie znaj± za dobrze.
<P>
<P>
<H2>6.18 Czy jest mo¿liwe jednoczesne nagrywanie i odtwarzanie próbek?</H2>

<P>
<P>Z powodu ograniczeñ sprzêtowych, nie jest to mo¿liwe na wiêkszo¶ci kart
d¼wiêkowych. Niektóre nowsze karty to umo¿liwiaj±. Wiêcej informacji
znajdziesz w rozdziale o "trybie dwukierunkowym" w <EM>Podrêczniku Hackera
do VoxWare</EM>.
<P>
<P>
<H2>6.19 Mój SB16 jest ustawiony na IRQ 2, ale configure nie pozwala ustawiæ tej warto¶ci.</H2>

<P>
<P>Na '286 i starszych komputerach, przerwanie IRQ 2 jest przeniesione do
drugiego kontrolera przerwañ. Jest ono równowa¿ne IRQ 9.
<P>
<P>
<H2>6.20 Czy SoundBlaster AWE32 lub SoundBlaster16 ASP s± obs³ugiwane?</H2>

<P>
<P>Dawniej, firma Creative Labs nie chcia³a udostêpniaæ informacji dla
programistów o tych kartach. Zmienili jednak sw± politykê i sterownik do
AWE wchodzi obecnie w sk³ad sterowników w j±drach Linuxa 2.1.x.
<P>
<P>
<H2>6.21 Je¶li uruchomiê Linuxa, po czym za³aduje DOS, dostajê b³êdy i/lub programy d¼wiêkowe dzia³aj± niepoprawnie.</H2>

<P>
<P>Zdarza siê to po miêkkim prze³±dowaniu DOS. Czasami komunikat o b³êdzie
myl±co odnosi siê do rzekomego b³êdu w pliku CONFIG.SYS.
<P>Wiêkszo¶æ obecnych kart d¼wiêkowych ma programowo konfigurowalne ustawienia
IRQ i DMA. Je¶li u¿ywasz inne ustawienia na Linuxie i MS-DOS/Windows,
mo¿esz napotkaæ problemy. Niektóre karty d¼wiêkowe nie przyjmuj± nowych
ustawieñ bez ca³kowitego prze³adowania (wy³±czenie zasilania lub wci¶niêcie
przycisku reset).
<P>Szybkim rozwi±zaniem tego problemu jest pe³ne prze³adowanie
komputera przy u¿yciu przycisku reset lub przez wy³±czenie i w³±czenie
zasilania, a nie prze³adowanie miêkkie (np. przez Ctrl-Alt-Del).
<P>Poprawne rozwi±zanie upewnienie siê, ¿e pod MS-DOS i Linuxem u¿ywane s± te
same ustawienia (lub nie u¿ywaj DOS :-).
<P>
<P>
<H2>6.22 Problemy z uruchamianiem gry DOOM pod Linuxem</H2>

<P>
<P>U¿ytkownikom linuxowej wersji gry DOOM firmy ID software mog± siê te uwagi
przydaæ.
<P>Aby uzyskaæ poprawny d¼wiêk wyj¶ciowy, potrzebujesz sterownik d¼wiêku w
wersji 2.90 lub pó¼niejszej; ma on obs³ugê "trybu DOOM" w czasie rzeczywistym.
<P>Próbki d¼wiêkowe s± 16-bitowe. Je¶li masz kartê 8-bitow±, mo¿esz nadal
us³yszeæ d¼wiêk przy u¿yciu jednego z kilku programów dostêpnych w 
<A HREF="ftp://sunsite.unc/edu/pub/Linux/games/doom">ftp://sunsite.unc/edu/pub/Linux/games/doom</A>.
<P>Je¶li gra DOOM dzia³a wolno na twoim komputerze, wy³±czenie d¼wiêku (przez
zmianê nazwy pliku <CODE>sndserver</CODE>) mo¿e j± przyspieszyæ.
<P>Domy¶lnie DOOM nie obs³uguje d¼wiêku (jak w wersji na DOS). Program
<CODE>musserver</CODE> dodaje obs³ugê d¼wiêku do DOOMa pod Linuxem. Mo¿esz go
znale¼æ pod adresem 
<A HREF="ftp://pandora.st.hmc.edu/pub/linux/musserver.tgz">ftp://pandora.st.hmc.edu/pub/linux/musserver.tgz</A>.
<P>(Ostatnie prze³omowe wie¶ci: zdaje siê, ¿e sterownik d¼wiêku do gry DOOM
nie chce dzia³aæ z j±drami 2.0.x. Informuje o b³êdzie zwi±zanym z
/dev/sequencer.)
<P>
<P>
<H2>6.23 Jak mogê zredukowaæ szumy zbierane przez moj± kartê d¼wiêkow±?</H2>

<P>
<P>U¿ycie dobrej jako¶ci ekranowanych kabli i próbowanie karty w ró¿nych
slotach mo¿e pomóc w redukowaniu poziomu szumów. Je¶li karta d¼wiêkowa ma
regulator g³o¶no¶ci, mo¿esz spróbowaæ jego ró¿ne ustawienia (maksymalne
jest prawdopodobnie najlepsze).
<P>U¿ycie programowego miksera pozwala ci siê upewniæ, ¿e niepo¿±dane sygna³y
wej¶ciowe (np. mikrofon) s± ustawione na zerowym poziomie.
<P>Konstrukcja niektórych kart d¼wiêkowych nie zapewnia dobrego ekranowania i
uziemienia, przez co zbieraj± one sporo szumów.
<P>Na koniec, w moim systemie odkry³em, ¿e opcja j±dra <CODE>no-hlt</CODE> w linii
polecenia zmniejsza poziom szumów. Przekazuje ona do j±dra informacjê, aby
nie u¿ywana by³a instrukcja halt w trakcie przetwarzania pêtli biernego
procesu. Mo¿esz sprawdziæ to rêcznie w trakcie ³adowania systemu, lub
ustawiæ przez dodanie polecenia <CODE>append="no-hlt"</CODE> do pliku
konfiguracyjnego LILO.
<P>
<H2>6.24 Mogê odtwarzaæ d¼wiêki, ale nie mogê nagrywaæ.</H2>

<P>
<P>Je¶li mo¿esz odtwarzaæ d¼wiêk, ale nie nagrywaæ, spróbuj zrobiæ nastêpuj±ce
rzeczy:
<P>
<UL>
<LI> u¿yj programowego miksera aby wybraæ stosowne urz±dzenie (np. mikrofon)</LI>
<LI> przy u¿yciu miksera ustaw poziomy wej¶ciowe na maksymalne</LI>
<LI>je¶li mo¿esz, spróbuj przetestowaæ nagrywanie na karcie pod MS-DOSem,
aby sprawdziæ, czy nie ma problemu sprzêtowego.</LI>
</UL>
<P>Czasami do nagrywania u¿ywany jest inny kana³ DMA ni¿ do odtwarzania. W tym
przyoadku najbardziej prawdopodobnym powodem bêdzie niepoprawne ustawienie
DMA dla nagrywania.
<P>
<P>
<H2>6.25 Moja "kompatybilna" karta d¼wiêkowa dzia³a tylko wówczas, gdy zainicjalizujê j± pod MS-DOS.</H2>

<P>
<P>W wiêkszo¶ci przypadków karty "kompatybilne z SoundBlaster" bêd± dzia³aæ
lepiej pod Linuxem je¶li zostan± skonfigurowane ze sterownikiem innym ni¿
SoundBlaster. Wiêkszo¶æ kart jest teoretycznie kompatybilna
(tzn. "kompatybilna z 16-bitow± SB Pro" lub "16-bitowa kompatybilna z SB"),
ale zwykle ów tryb SoundBlaster jest tylko sztuczk± dodan± dla
kompatybilno¶ci gier pod DOSem. Wiêkszo¶æ kart ma 16-bitowy macierzysty
tryb, który jest prawdopodobnie obs³ugiwany przez ostatnie wersje j±dra
Linuxa (2.0.1 i pó¼niejsze).
<P>Tylko przy niektórych (zazwyczaj raczej starych) kartach niezbêdna jest
próba uruchomienia ich w trybie SoundBlaster. Jedyne nowsze karty, które s±
wyj±tkami od tej regu³y s± karty oparte na Mwave.
<P>
<P>
<H2>6.26 Moja 16-bitowa karta "kompatybilna" z SoundBlaster dzia³a pod Linuxem jedynie w trybie 8-bitowym.</H2>

<P>16-bitowe karty opisane jako kompatybilne z SoundBlaster s± rzeczywi¶cie
kompatybilne jedynie z 8-bitow± kart± SoundBlaster Pro. Maj± zazwyczaj
16-bitowy tryb, który nie jest kompatybliny z SoundBlaster 16 oraz
sterownikiem d¼wiêku w Linuxie.
<P>Mo¿e ci siê udaæ uruchomiæ kartê w trybie 16-bitowym przy u¿yciu sterownika
MAD16 lub MSS/WSS.
<P>
<H2>6.27 Gdzie mogê znale¼æ programy d¼wiêkowe pod Linuxa?</H2>

<P>
<P>Oto kilka dobrych archiwów, które mo¿esz przekopaæ w poszukiwaniu programów
obs³uguj±cych d¼wiêk pod Linxem:
<P>
<UL>
<LI> 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/kernel/sound/">ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/kernel/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/apps/sound/">ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/apps/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://tsx-11.mit.edu:/pub/linux/packages/sound/">ftp://tsx-11.mit.edu:/pub/linux/packages/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/util/sound/">ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/util/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/xtra/snd-kit/">ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/xtra/snd-kit/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/">ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/</A></LI>
</UL>
<P>
<H2>6.28 Czy sterownik d¼wiêku mo¿e byæ skompilowany jako ³adowalny modu³ j±dra?</H2>

<P>
<P>Przy ostatnich j±drach sterownik d¼wiêku mo¿e byæ skompilowany do postaci
modu³u.
<P>Szczegó³y znajdziesz w plikach 
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.modules">/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.modules</A> i 
<A HREF="/usr/src/linux/Documentation/modules.txt">/usr/src/linux/Documentation/modules.txt</A> (lub 
<A HREF="/usr/src/linux/README">/usr/src/linux/README</A>).
<P>
<H2>6.29 Czy mogê u¿yæ kartê d¼wiêkow± aby zast±piæ systemowy sygna³ na konsoli?</H2>

<P>
<P>Spróbuj program <CODE>oplbeep</CODE>, znajduj±cy siê pod adresem 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/oplbeep-alpha.tar.gz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/oplbeep-alpha.tar.gz</A><P>Inny wariant to program <CODE>beep</CODE>, znajduj±cy siê tu: 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/patches/misc/modreq_beep.tgz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/patches/misc/modreq_beep.tgz</A><P>Pakiet <CODE>modutils</CODE> zawiera przyk³adowy program i poprawkê do j±dra, które
pozwalaj± uruchamiaæ dowolny program zewnêtrzny generuj±cy d¼wiêki gdy jest
to wymagane przez j±dro.
<P>Dodatkowo, przy niektórych kartach d¼wiêkowych mo¿esz pod³±czyæ wyj¶cie
g³o¶nika PC do karty - wówczas wszystkie d¼wiêki wydobywaj± siê z g³o¶ników
pod³±czonych do karty.
<P>
<P>
<H2>6.30 Co to jest VoxWare?</H2>

<P>
<P>Sterowniki d¼wiêku do j±dra obs³uguj± kilka ró¿nych systemów kompatybilnych
z Unixem, opartych na architekturze Intel. Mo¿na je zdobyæ jako osobny
pakiet, oddzielony od j±dra. Do lutego 1996 autor nazywa³ oprogramowanie
"VoxWare". Niestety, nazwa ta zosta³a zarejestrowana przez 
<A HREF="http://www.voxware.com/">VoxWare Incorporated</A> i nie mo¿na jej
u¿ywaæ. Nowa nazwa sterownika to OSS/Free.
<P>Open Sound System (OSS - Otwarty System D¼wiêkowy) jest komercyjnie
dostêpnym steronikiem d¼wiêku dla ró¿nych systemów Unix, sprzedawanym przez
4Front Technologies. Darmowa wersja, znana jako OSS/Free bêdzie nadal
udostêpniana za darmo na systemy Linux.
<P>Wiêcej informacji znajdziesz na stronie WWW firmy 4Front Technologies -
<A HREF="http://www.4front-tech.com/">http://www.4front-tech.com/</A>.
<P>Inne nazwy, na jakie mog³e¶ siê natkn±æ, które by³y u¿ywane wcze¶niej w
odniesieniu do tego samego sterownika to TASD (Tymczasowo Anonimowy
Sterownik D¼wiêku) oraz USS (Unix Sound System - System D¼wiêku dla Unixa).
<P>
<H2>6.31 Czy karty Plug and Play s± obs³ugiwane?</H2>

<P>
<P>Pe³na obs³uga Plug and Play powinna pojawiæ siê w Linuxie 2.1. Tymczasem,
istnieje kilka rozwi±zañ, pozwalaj±cych uruchomiæ karty Plug and Play.
<P>Je¶li masz nowszy system Pentium z BIOSem Plug and Play, powinien siê on
automatycznie zaj±æ konfigurowaniem kart. Upewnij siê, ¿e ustawi³e¶
sterownik d¼wiêku w Linuxie na takie same parametry adresu I/O, IRQ i
kana³u DMA, jakie u¿yte zosta³y przez BIOS.
<P>Istnieje pakiet programów narzêdziowych do Plug and Play dla Linuxa, który
mo¿na wykorzystaæ do ustawienia karty. Mo¿na go znale¼æ na stronach WWW Red
Hat : 
<A HREF="http://www.redhat.com/">http://www.redhat.com/</A> (mo¿e byæ tak¿e w³±czony do twojej
dystrybucji Linuxa).
<P>Je¶li u¿ywasz kartê pod Windows95, mo¿esz u¿yæ mened¿era urz±dzeñ do
ustawienia karty, nastêpnie miêkko prze³adowaæ Linuxa przy u¿yciu programu
LOADLIN. Upewnij siê, ¿e Windows95 i Linux u¿ywaj± tych samych ustawieñ
karty.
<P>Je¶li u¿ywasz kartê pod DOSem, do konfigurowania karty pod DOS mo¿esz u¿yæ
program narzêdziowy <CODE>icu</CODE>, dostarczany z kartami SoundBlaster16
PnP. Nastêpnie miêkkie prze³adowanie Linuxa za pomoc± programu
LOADLIN. Ponownie, upewnij siê, ¿e Linux i DOS u¿ywaj± tych samych ustawieñ
karty.
<P>Komercyjny sterownik d¼wiêku OSS obs³uguje kartê d¼wiêkow± SoundBlaster16
PnP. Mo¿esz nabyæ ten sterownik od 4Front Technologies.
<P>
<H2>6.32 Sox/Play/Vplay wypisuje "invalid block size 1024" (b³êdny rozmiar bloku 1024)</H2>

<P>
<P>Zmiana w sterowniku d¼wiêku w wersji 1.3.67 zepsu³a kilka programów
odtwarzaj±cych d¼wiêk, które (niepoprawnie) sprawdza³y, czy wynik odwo³ania
ioctl SNDCTL_DSP_GETBLKSIZE jest wiêkszy ni¿ 4096. Programy narzêdziowe
w³±czone do ostatniego pakietu snd-util-3.x.tar.gz (pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.4front-tech.com/ossfree">ftp://ftp.4front-tech.com/ossfree</A>.) obecnie obs³uguj± to poprawnie.
Ostatnie wersje sterownika d¼wiêku zosta³y równie¿ poprawione celem
unikniêcia alokacji fragmentów krótszych ni¿ 4096 bajtów, co rozwi±zuje
problem ze starszymi programami.
<P>
<H2>6.33 Dlaczego sterownik d¼wiêku ma w³asny program konfiguracyjny?</H2>

<P>
<P>Sterownik d¼wiêku obs³uguje wiele ró¿nych parametrów
konfiguracyjnych. Program <CODE>configure</CODE> z pakietu sterownika d¼wiêku
sprawdza wiele zale¿no¶ci miêdzy parametrami. Narzêdzia u¿ywane do
konfigurowania j±dra nie umo¿liwiaj± takiego stopnia funkcjonalno¶ci.
<P>Powiedziawszy powy¿sze, ostatnie j±dra opcjonalnie pozwalaj± na u¿ycie
standardowych narzêdzi konfiguracji j±dra do ustawiania sterownika d¼wiêku
(patrz wcze¶niejszy rozdzia³ - "Konfigurowanie J±dra").
<P>
<H2>6.34 Ustawienia miksera s± zerowane za ka¿dym razem gdy za³adujê modu³ sterownika d¼wiêku</H2>

<P>
<P>Mo¿esz skompilowaæ sterownik d¼wiêku jako modu³ ³adowalny i u¿ywaæ
<CODE>kerneld</CODE> do jego automatycznego ³adowania i usuwania. Mo¿e to wywo³aæ
jeden problem - za ka¿dym prze³adowaniem modu³u ustawienia miksera
powracaj± do warto¶ci domy¶lnych. Przy niektórych kartach mo¿e to byæ zbyt
g³o¶no (np. SoundBlaster16), lub za cicho. Markus Gutschke
(<CODE>gutschk@uni-muenster.de</CODE>) znalaz³ nastêpuj±ce rozwi±zanie. Wpisz
poni¿szy wiersz do pliku <CODE>/etc/conf.modules</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
options sound dma_buffsize=65536 &amp;&amp; /usr/bin/setmixer igain 0 ogain 0 vol 75
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Spowoduje to, ¿e twój program miksuj±cy (w tym przypadku <CODE>setmixer</CODE>)
zostanie uruchomiony niezw³ocznie po za³adowaniu sterownika
d¼wiêku. Parametr <CODE>dma_buffsize</CODE> jest jedynie sztuczn± warto¶ci±,
niezbêdn± ze wzglêdu na wymagany jakikolwiek parametr linii
polecenia. Zmieñ polecenie zgodnie z potrzebami, aby dopasowaæ ustawienia
g³o¶no¶ci.
<P>Je¶li wkompilowa³e¶ sterownik d¼wiêku do j±dra i chcesz ustawiaæ poziomy
g³o¶no¶ci w trakcie ³adowania j±dra, mo¿esz wywo³aæ program miksuj±cy w
jednym z systemowych plików startowych, jak np. <CODE>/etc/rc.d/rc.local</CODE>.
<P>
<P>
<H2>6.35 Jedynie u¿ytkownik root mo¿e nagrywaæ d¼wiêk</H2>

<P>
<P>Domy¶lnie, skrypt w Readme.linux, który tworzy pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych
ustawia prawa dostêpu tak, ¿e urz±dzenia odczytywane mog± byæ jedynie przez
u¿ytkownika <CODE>root</CODE>. Jest tak, aby unikn±æ mo¿liwej dziury w systemie. W
¶rodowisku sieciowym, zewnêtrzni u¿ytkownicy mogliby potajemnie pod³±czyæ
siê zdalnie do systemu z kart± d¼wiêkow± i mikrofonem i pods³uchiwaæ. Je¶li
ciê to nie martwi, mo¿esz zmieniæ prawa dostêpu ustanowione przez skrypt.
<P>Przy domy¶lnych ustawieniach, u¿ytkownicy nadal mog± odtwarzaæ pliki
d¼wiêkowe. Nie jest to ryzykowne z punktu widzenia bezpieczeñstwa, ale mo¿e
byæ potencjalnie denerwuj±ce.
<P>
<H2><A NAME="s7">7. ¬ród³a Informacji</A></H2>

<P>
<P>Je¶li masz kartê d¼wiêkow±, która zawiera interfejs CD-ROM lub SCSI,
dodatkowe informacje, które mog³yby ci siê przydaæ s± w dokumentach Linux
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/SCSI-HOWTO.html">SCSI HOWTO</A> oraz Linux 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/CDROM-HOWTO.html">CD-ROM HOWTO</A><P>
<P>
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw.HOWTO/Sound-Playing-HOWTO.html">Sound Playing HOWTO</A> opisuje sposoby u¿ycia ró¿nych typów plików
d¼wiêkowych i muzycznych pod Linuxem.
<P>Istnieje stary dokument, zwany <EM>Podrêcznik Hackera do WoxWare</EM>, dostêpny
pod adresem 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/">ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/</A>. Wiêkszo¶æ zawartej tam
informacji zosta³a zast±piona dokumentami w 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/pguide">http://www.4front-tech.com/pguide</A>, ale rozdzia³ o /dev/sequencer
mo¿e nadal byæ przydatny.
<P>Nastêpuj±ce dokumenty FAQ s± regularnie wysy³ane do grupy dyskusyjnej
Usenetu 
<A HREF="news:news.announce">news.announce</A>, a tak¿e
archiwizowane pod adresem 
<A HREF="ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers">ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers</A>:
<P>
<UL>
<LI> PCsoundcards/generic-faq (FAQ na temat zwyk³ych kart d¼wiêkowych na PC)</LI>
<LI> PCsoundcards/soundcard-faq (FAQ comp.sys.ibm.pc.soundcard)</LI>
<LI> PCsoundcards/gravis-ultrasound/faq (FAQ o Gravis UltraSound)</LI>
<LI> audio-fmts/part1 (Opisy formatów plików d¼wiêkowych)</LI>
<LI> audio-fmts/part2 (Opisy formatów plików d¼wiêkowych)</LI>
</UL>
<P>Dokumenty FAQ wymieniaj± równie¿ kilka list pocztowych i archiwów
dotycz±cych konkretnych produktów. Nastêpuj±ce grupy dyskusyjne Usenetu
omawiaj± kwestie d¼wiêku i/lub pokrewne:
<P>
<P>
<UL>
<LI> 
<A HREF="news:alt.binaries.sounds">alt.binaries.sounds.*</A> (ró¿ne grupy do wysy³ania plików d¼wiêkowych)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:alt.binaries.multimedia">alt.binaries.multimedia</A> (do wysy³ania plików multimedialnych)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:alt.sb.programmer">alt.sb.programmer</A>
(programowanie kart Soundblaster)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:comp.multimedia">comp.multimedia</A>
(o multimediach)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:comp.music">comp.music</A> (teoria i badania muzyki
komputerowej)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:comp.sys.ibm.pc.soundcard">comp.sys.ibm.pc.soundcard.*</A> (ró¿ne grupy dotycz±ce kart d¼wiêkowych
na IBM PC)</LI>
</UL>
<P>
<P>Strony WWW po¶wiêcone multimediom znale¼æ mo¿na tutaj: 
<A HREF="http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/">http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/</A>. Creative Labs ma stronê WWW
pod adresem 
<A HREF="http://www.creaf.com/">http://www.creaf.com/</A>. MediaTrix ma stronê WWW
pod adresem 
<A HREF="http://www.mediatrix.com/">http://www.mediatrix.com/</A>.
<P>
<P>Linuxowe pocztowe listy dyskusyjne maj± sporo "kana³ów" po¶wiêconych ró¿nym
tematom, w tym d¼wiêkowi. Aby dowiedzieæ siê, jak siê do nich przy³±czyæ,
wy¶lij pocztê ze s³owem "help" jako tre¶ci± listu na adres 
<A HREF="mailto:majordomo@vger.rutgers.edu">majordomo@vger.rutgers.edu</A>. Owe listy pocztowe nie s± zalecane
je¶li chodzi o pytania na temat konfiguracji kart d¼wiêkowych,
itp. Istniej± z my¶l± o dyskusjach dotycz±cych programowania.
<P>Jak wspomniano wcze¶niej kilka razy, do sterownik d¼wiêku do j±dra
do³±czona jest pewna ilo¶æ plików <CODE>Readme</CODE>, zawieraj±cych u¿yteczne
informacje o sterowniku kart d¼wiêkowych. Mo¿na je zazwyczaj znale¼æ w
katalogu 
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound">/usr/src/linux/drivers/sound</A>.
<P>Z autorem sterownika d¼wiêku do j±dra, Hannu Savolainenem, mo¿na siê
skontaktowaæ pod adresem 
<A HREF="mailto:hannu@voxware.pp.fi">hannu@voxware.pp.fi</A>. Ma on równie¿ stronê WWW : 
<A HREF="http://personal.eunet.fi/pp/voxware">http://personal.eunet.fi/pp/voxware</A>. Te strony WWW s± najlepszym
¼ród³em informacji, je¶li chodzi o bie¿±cy status obs³ugiwanych kart
d¼wiêkowych, znane problemy i poprawki b³êdów.
<P>Informacje o OSS, komercyjnym sterowniku d¼wiêku do Linuxa i innych
systemów kompatybilnych z Unixem mo¿na znale¼æ na stronach WWW 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/">4Front Technologies</A>.
<P><EM>Mapa Oprogramowania Linuxa</EM> (Linux Software Map) jest nieocenionym
narzêdziem wyszukiwania oprogramowania na Linuxa. Przeszukiwanie LSM po
s³owach kluczowych, jak np. <EM>sound</EM> (d¼wiêk) jest dobr± metod±
wynajdowania programów maj±cych co¶ wspólnego z urz±dzeniami d¼wiêkowymi.
LSM mo¿na znale¼æ w rozmaitych anonimowych archiwach FTP, chocia¿by 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LSM.gz">ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LSM.gz</A>.
<P>W ramach Projektu Dokumentacji Linuxa powsta³o kilka ksi±¿ek o Linuxie, w
tym <EM>Linux Installation and Getting Started</EM> (Instalacja Linuxa i
Pierwsze Kroki). S± one za darmo dostêpne poprzez anonimowy FTP z g³ównych
archiwów Linuxa, a tak¿e do nabycia w formie drukowanej.
<P>Na sam koniec, bezwstydny wtrêt: Je¶li chcesz siê dowiedzieæ znacznie
wiêcej o multimediach pod Linuxem (szczególnie aplikacje i programowanie
CD-ROM i d¼wiêku), sprawd¼ moj± ksi±¿kê <EM>Linux Multimedia Guide</EM>, ISBN
1-56592-219-0, wydan± przez oficynê O'Reilly and Associates. O szczegó³ach
dowiesz siê pod numerem 800-998-9938 w Ameryce Pó³nocnej, lub na stronach
WWW 
<A HREF="http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html">http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html</A>.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s8">8. Od t³umacza</A></H2>

<P>Prawa autorskie wersji polskiej tego dokumentu (c) 1997 s± w³asno¶ci± Paw³a
Olszewskiego (alder@amg.net.pl). Dystrybucja wersji polskiej objêta jest klauzul±
analogiczn± do zawartej w oryginale.
<P>
<P>Je¶li znalaz³e¶ w niniejszym dokumencie jakie¶ paskudne literówki, b³êdy
ortograficzne, lub inne tego typu numery, ¶lij informacjê w pierwszej kolejno¶ci
do t³umacza, w tej sytuacji autor orygina³u jest najprawdopodobniej niewinny.
<P>
<P>W kwestii merytorycznej, dokument ten nie ró¿ni siê specjalnie od orygina³u
(nie dokona³em ¿adnych zmian ani poprawek), pomijaj±c odno¶nik do pliku
LSM.gz, który zmieni³em na lokalne archiwum SunSITE. Doda³em równie¿
odno¶nik do archiwum polskich wersji dokumentów HOWTO.
<P>
<P>Najnowsza wersja tego dokumentu znajduje siê wraz z innymi przet³umaczonymi na
polski dokumentami serii Linux-HOWTO, w archiwum dokumentów JTZ (Jak To Zrobiæ): 
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/">ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/</A>. Naj¶wie¿sza
wersja angielska znajduje siê tutaj: 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Sound-HOWTO.html">http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Sound-HOWTO.html</A>.
<P>
<P><EM>Na zdrowie,</EM>
<P>Pawko Olszewski, <CODE>alder@amg.net.pl</CODE>
<P>
<P>
</BODY>
</HTML>