/usr/share/doc/HOWTO/pl-html/Hebrew-HOWTO.pl.html

<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>The Hebrew HOWTO</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>The Hebrew HOWTO<BR></H1>

<H2>Maintained by Yair G. Rajwan, 
<A HREF="mailto:yair@hobbes.jct.ac.il">yair@hobbes.jct.ac.il</A><BR>
v0.4, 12 wrzesieñ 1995<BR>
<B>Wersja polska: Gwidon S. Naskrent
<A HREF="mailto:naskrent@hoth.amu.edu.pl">naskrent@hoth.amu.edu.pl</A><BR></B>
v1.0, wrzesieñ 1997</H2>
<P><HR>
<EM>Te dokument "Czêsto Zadawane Pytania" (FAQ) / HOWTO opisuje konfigurowanie
maszyny linuxowej by u¿ywa³a znaków hebrajskich w systemie X-Windows oraz
na Wirtualnych Konsolach (WK). Naj¶wie¿sz± wersjê Hebrew-HOWTO uzyskaæ
mo¿na z
<A HREF="http://shekel.jct.ac.il/~rajwan/Hebrew.html">mojej strony WWW</A> albo z 
<A HREF="ftp://hobbes.jct.ac.il">&lt;tt>ftp://hobbes.jct.ac.il&lt;/tt></A>.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wstêp</A></H2>

<P>Ka¿de ustawienia jêzykowe ró¿ne od oryginalnego amerykañskiego
angielskiego maj± dwa aspekty:
<OL>
<LI> Wy¶wietlanie prawid³owych znaków - dla hebrajskiego jest to
standard <CODE>ISO-8859-8</CODE>.</LI>
<LI> Odwzorowywanie klawiatury</LI>
</OL>
<P>W hebrajskim jest o wiele wiêcej (pisanie od prawej do lewej, geometria
w X-Windows itd.), ale to HOWTO (przynajmniej pierwszy szkic) zajmuje
siê tylko sprawami podstawowymi.
<P>
<A NAME="ISO"></A> Wiêcej informacji znale¼æ mo¿na w ró¿nych "narodowych"
HOWTOs (German, Danish itd.) oraz w ISO-8859-1 HOWTO (<CODE>
<A HREF="ftp://ftp.vlsivie.tuwien.ac.at/pub/8bit">ftp://ftp.vlsivie.tuwien.ac.at/pub/8bit</A> </CODE> FAQ-ISO-8859-1).
<P>
<H2>1.1 Zmiany</H2>

<P>
<UL>
<LI>Od pierwszego szkicu do 0.2
<P>Wiêkszo¶æ tego pliku pochodzi z pierwszego szkicu autorstwa Vlada
Moseanu.
</LI>
<LI>0.2 do 0.3beta
<P>Dodane wyj±tki z dokumentów z archiwum e-brew.zip z
<A HREF="ftp://ftp.jer1.co.il/pub/software/msdos/communication">ftp://ftp.jer1.co.il/pub/software/msdos/communication</A>,
oraz kilka poprawek b³êdów z pomoc± cz³onków grupy JCT Linux-il.
</LI>
<LI>0.3Beta do 0.4.
<P>Po pierwszym rozprowadzeniu Hebrew-HOWTO w¶ród Linux-il zawiera ono
teraz wszystkie e-maile przys³ane mi w zwi±zku z pisowni±/gramatyk± oraz
TeX/XeT, Mule oraz vim.
</LI>
</UL>
<P>
<H2>1.2 Podziêkowania</H2>

<P>To <CODE>HOWTO</CODE> przygotowano z pomoc± ca³ej grupy Linux-il - "Grupa
Izraelskich U¿ytkowników Linuxa", a zw³aszcza:
<P>     Grupa Linux-il          
<A HREF="mailto:linux-il@hagiga.jct.ac.il">(Linux-il@hagiga.jct.ac.il)</A><P>     Vlad Moseanu            
<A HREF="mailto:vlad@actcom.co.il">(vlad@actcom.co.il)</A><P>     Gili Granot             
<A HREF="mailto:gil@csc.cs.technion.ac.il">(gil@csc.cs.technion.ac.il)</A><P>     Harvey J. Stein         
<A HREF="mailto:hjstein@math.huji.ac.il">(hjstein@math.huji.ac.il)</A><P>     Dovie Adler             
<A HREF="mailto:dadler@hobbes.jct.ac.il">(dadler@hobbes.jct.ac.il)</A><P>     Gavrie Philipson        
<A HREF="mailto:gavrie@shekel.jct.ac.il">(gavrie@shekel.jct.ac.il)</A><P>
<H2><A NAME="s2">2. Standardy reprezentacji znaków hebrajskich</A></H2>

<H2>2.1 ASCII</H2>

<P>¯eby wyja¶niæ raz na zawsze jedn± rzecz: nie ma czego¶ takiego jak
o¶miobitowe ASCII. ASCII to tylko siedem bitów. Ka¿dy o¶miobitowy kod
nie jest ASCII, ale to nie znaczy ¿e nie jest standardem. ISO-8859-8
jest standardem, ale nie [jest równowa¿ne] ASCII. Dziêkujê!
<P>
<H2>2.2 Hebrajski w DOS</H2>

<P>Kodowanie znaków hebrajskich zaczyna siê od 128 dziesiêtnie (alef).
Wymaga wiêc ono o¶miu bitów. Jest to to co ma siê na EPROMach kart wideo
jako czcionkê sprzêtow± [w Izraelu - przyp. t³um.] Wszystkie DOSowe
edytory hebrajskiego u¿ywaj± tej tabeli (Qtext, HED itd.)
<P>
<H2>2.3 Hebrajski w ISO</H2>

<P>Kodowanie znaków hebrajskich zaczyna siê od 224 (alef). Jest to
standard internetowy, miêdzynarodowy i faktyczny standard MS Windows
i Macintoshów (Dagesh itd.)
<P>
<H2>2.4 Stary hebrajski dla PC</H2>

<P>Jest to kodowanie o¶miobitowe i wyparte z u¿ytku, poniewa¿ zajmuje
zasadniczo ten sam przedzia³ ASCII co angielskie ma³e litery. Najlepiej
wiêc jest go unikaæ. Niemniej kiedy hebrajski w ISO utraci ósmy bit
wskutek dzia³ania jakiego¶ ignoranckiego unixowego mailera (tak ¿e
otrzymasz pl±taninê angielskich liter dla hebrajskiej czê¶ci listu
zmieszan± z normalnym angielskim, odwróconym lub nie). Je¶li w li¶cie
miesza³y siê hebrajski i angielski, jest to przykra sytuacja, bowiem
otrzymasz albo hebrajski z ba³aganem, albo angielski z ba³aganem...
<P>
<H2>2.5 Konwersje</H2>

<P>Oto kilka prostych komend do konwersji z ka¿dego standardu na inny:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
DOS - ISO:      tr '\200-\232' '\340-\372' &lt; {dos_file} > {iso_file}
ISO - DOS:      tr '\340-\372' '\200-\232' &lt; {iso_file} > {dos_file}
OLD - DOS:      tr -z '\200-\232' &lt; {old_Hebrew_file} > {dos_file}
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>UWAGA:  Numery u¿ywane przez <CODE>tr</CODE> s± w kodzie ósemkowym!
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Wirtualne Konsole (WK)</A></H2>

<P>Ka¿da dystrybucja Slackware dostarczana jest z <CODE>kbd</CODE>; pakiet ten
zwany jest keytbls w Slackware (dysk a4 w wersji 2.3.0 - kbd 0.90). Joel
Hoffman dostarczy³ hebrajskie czcionki i uk³ady klawiatury ze swojego
oryginalnego pliku codepage.tar.Z. Zajrzyj do
<CODE>/usr/lib/kbd/consolefonts</CODE>
i poszukaj plików iso08.* (czcionki w standardzie ISO-8859-9, dostosowany
jest do nich uk³ad klawiatury).
<P>
<P>Wsad¼ poni¿sze linie do <CODE>/etc/rc.d/rc.local</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
-----
#!/bin/sh
#       Wstaw tu swoj± lokaln± konfiguracjê
#
INITTY=/dev/tty[1-6]
PATH=/sbin:/etc:/bin:/usr/sbin:/usr/bin
#
#       kbd - Ustaw czcionkê na konsoli i uk³ad klawiatury
#       ustaw NumLock i tryb metabitu na konsolach od /dev/tty1 do 6
for tty in $INITTY
do
#       setleds -D +num &lt; $tty > /dev/null
        setmetamode metabit &lt; $tty > /dev/null
done
#       ISO-8859-8 (klawiatura i konsola)
setfont iso08.f16
mapscrn trivial
loadkeys Hebrew
#       zezwól na odzworowywanie
for tty in $INITTY
do
        echo -n -e "\\033(K" >$tty
done
-----
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>UWAGA: Je¶li u¿ywasz X Windows b±d¼ ostro¿ny u¿ywaj±c <CODE>setleds</CODE>,
mo¿e to spowodowaæ zawieszenie siê X-serwera.
<P>Powy¿sze ustawienia dzia³aj± bez zarzutu z hebrajsk± wersj± pico i pine,
i wy¶wietlaj± poprawny hebrajski w ISO-8859-8 (X Windows, MS Windows).
<P>
<H2><A NAME="s4">4. Konfiguracja X Windows - XFree86 3.1</A></H2>

<H2>4.1 Czcionki hebrajskie</H2>

<P>XFree86 3.1 dostarczany jest z dwoma [bitmapowymi] czcionkami
hebrajskimi: heb6x13 i heb8x13. Dodatkowe czcionki znale¼æ mo¿na w
sieci:
<UL>
<LI>
<A NAME="heb-fonts"></A> Czcionki Type 1 przeznaczone do zastosowañ
sieciowych (styl Helvetica/David (proporcjonalne) oraz Courier/Shalom
Stick (sta³ej szeroko¶ci)) z archiwum snunit-project w
<A HREF="ftp://snunit.huji.ac.il/pub/fonts/">ftp://snunit.huji.ac.il/pub/fonts/</A>, dobre dla stron WWW po
hebrajsku.</LI>
<LI>Avner Lottem, (
<A HREF="mailto:lottem@techUnix.technion.ac.il">lottem@techUnix.technion.ac.il</A>) umie¶ci³ kilka hebrajskich
czcionek w ISO-8859-8 w
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/X11/fonts/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/X11/fonts/hebxfonts-0.1.tgz</A>,
jest tam czcionka dobra dla <CODE>dosemu</CODE> pod X-Windows (przeczytaj tamtejszy
plik README).</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="install-fonts"></A> 4.2 Instalacja czcionek</H2>

<P>
<UL>
<LI>
<A NAME="X11-Fonts"></A> Formaty czcionek: pcf (Portable Compiled
Format), bdf (Bitmap Distribution Format), pfb (czcionki Type 1).
</LI>
<LI>Przesuñ czcionki do jakiego¶ istniej±cego katalogu (
<CODE>/usr/lib/X11/fonts/misc</CODE>) lub stwórz nowy
(<CODE>/usr/lib/X11/fonts/Hebrew)</CODE>. U¿yj <CODE>compress</CODE> (.Z, NIE GZIP!) by
spakowaæ czcionki, dla zaoszczêdzenia miejsca.
</LI>
<LI>Uruchom <CODE>mkfontdir</CODE> by (prze)tworzyæ plik <CODE>fonts.dir</CODE> i
popraw <CODE>fonts.alias</CODE> (opcjonalne) definiuj±c nowe aliasy.
</LI>
<LI>Dla czcionek Type 1, <CODE>mkfontdir</CODE> nie dzia³a. Musisz dodaæ
odpowiednie wpisy do <CODE>fonts.dir</CODE> rêcznie lub u¿yæ narzêdzia type1ins,
dostêpnego na mirrorach SunSite - dop. t³um.]
<LI>Upewnij siê ¿e katalog znajduje siê w ¶cie¿ce X-serwera. Wyedytuj
XF86Config i dodaj odpowiedni± ¶cie¿kê -- FontPath
"/usr/X11R6/lib/X11/fonts/...".</LI>
</LI>
</UL>
<P>
<H2>4.3 Zmuszenie aplikacji Xowej do u¿ywania czcionek hebrajskich</H2>

<P>Krótko mówi±c, musisz ustawiæ odpowiedni zasób.
<P>
<H3>Xterm</H3>

<P>Wstaw poni¿sz± liniê do $HOME/.Xresources:
<P><CODE>xterm*font: heb8x13</CODE>
<A NAME="xterm-font"></A> <P>lub po prostu uruchom xterm poprzez <CODE>xterm -fn heb8x13</CODE>. Powy¿sza
czcionka jest o wiele za ma³a, wiêc poszukaj lepszej... patrz uwagi
co do startu X11.
<P>
<H3>Netscape</H3>

<P>Zwykle u¿yæ mo¿esz czcionek hebrajskich z 
<A HREF="#heb-fonts">snunit-project</A>, Zainstaluj je 
<A HREF="#install-fonts">tak jak opisano</A>, a potem wstaw poni¿sze warto¶ci domy¶lne
do swojego lokalnego <CODE>.Xdefaults</CODE>, b±d¼ do app-defaults/Netscape.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
----
*documentFonts.latin1.variable.italic*slant:            r
*documentFonts.latin1.variable.boldItalic*slant:        r
*documentFonts.latin1.variable*family:                  web
*documentFonts.latin1.fixed*family:                     webmono
*documentFonts.latin1*registry:                         iso8859
*documentFonts.latin1*encoding:                         8
----
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Ogólnie rzecz bior±c, mo¿esz wstawiæ dowoln± czcionkê zamiast powy¿szych
tak d³ugo jak obs³uguje j± X11, tak 
<A HREF="#X11-Fonts">jak opisano</A>.
<P>
<H2>4.4 Odwzorowywanie klawiatury</H2>

<P>Z jakiego¶ powodu X-serwer nie dziedziczy uk³adu klawiatury z
poprzedniego paragrafu [tj. z konsoli - dop. t³um.], a zreszt± i tak
wola³bym przezdefiniowaæ lewy Alt, prawy Alt i ScrollLock. Naci¶niêcie
Alt razem z jakim¶ klawiszem da znak hebrajski, ScrollLock za¶ ustawi
tryb hebrajski na sta³e.
<P>By tego dokonaæ u¿yjemy <CODE>xmodmap</CODE>. Poni¿sze jest plikiem <CODE>.Xmodmap</CODE>,
który poprawia równie¿ b³êdy dotycz±ce klawisza NumLock.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
-----
! Hebrajski uk³ad klawiatury dla XFree86 (dla klawiatury amerykañskiej)
! Vlad Moseanu
!
keysym Alt_L = Mode_switch
keysym Alt_R = Mode_switch
!clear Mod1
clear Mod2
!add Mod1 = Alt_L
add Mod2 = Mode_switch
!
! Przyporz±dkuj warto¶ci ka¿demu klawiszowi
!
keycode   8 =
keycode   9 = Escape
keycode  10 = 1 exclam
keycode  11 = 2 at
keycode  12 = 3 numbersign
keycode  13 = 4 dollar
keycode  14 = 5 percent
keycode  15 = 6 asciicircum
keycode  16 = 7 ampersand
keycode  17 = 8 asterisk
keycode  18 = 9 parenleft
keycode  19 = 0 parenright
keycode  20 = minus underscore
keycode  21 = equal plus
keycode  22 = Delete
keycode  23 = Tab
keycode  24 = q Q slash Q
keycode  25 = w W apostrophe W
keycode  26 = e E 0x00f7 E
keycode  27 = r R 0x00f8 R
keycode  28 = t T 0x00e0 T
keycode  29 = y Y 0x00e8 Y
keycode  30 = u U 0x00e5 U
keycode  31 = i I 0x00ef I
keycode  32 = o O 0x00ed O
keycode  33 = p P 0x00f4 P
keycode  34 = bracketleft braceleft
keycode  35 = bracketright braceright
keycode  36 = Return
keycode  37 = Control_L
keycode  38 = a A 0x00f9 A
keycode  39 = s S 0x00e3 S
keycode  40 = d D 0x00e2 D
keycode  41 = f F 0x00eb F
keycode  42 = g G 0x00f2 G
keycode  43 = h H 0x00e9 H
keycode  44 = j J 0x00e7 J
keycode  45 = k K 0x00ec K
keycode  46 = l L 0x00ea L
keycode  47 = semicolon colon 0x00f3 colon
keycode  48 = apostrophe quotedbl comma quotedbl
keycode  49 = grave asciitilde semicolon asciitilde
keycode  50 = Shift_L
keycode  51 = backslash bar
keycode  52 = z Z 0x00e6 Z
keycode  53 = x X 0x00f1 X
keycode  54 = c C 0x00e1 C
keycode  55 = v V 0x00e4 V
keycode  56 = b B 0x00f0 B
keycode  57 = n N 0x00ee N
keycode  58 = m M 0x00f6 M
keycode  59 = comma less 0x00fa less
keycode  60 = period greater 0x00f5 greater
keycode  61 = slash question period question
keycode  62 = Shift_R
keycode  63 = KP_Multiply
!keycode  64 = Alt_L Meta_L
keycode  65 = space
keycode  66 = Caps_Lock
keycode  67 = F1
keycode  68 = F2
keycode  69 = F3
keycode  70 = F4
keycode  71 = F5
keycode  72 = F6
keycode  73 = F7
keycode  74 = F8
keycode  75 = Escape
keycode  76 = F10
keycode  77 = Num_Lock
keycode  78 = Scroll_Lock
keycode  79 = KP_7
keycode  80 = KP_8
keycode  81 = KP_9
keycode  82 = KP_Subtract
keycode  83 = KP_4
keycode  84 = KP_5
keycode  85 = KP_6
keycode  86 = KP_Add
keycode  87 = KP_1
keycode  88 = KP_2
keycode  89 = KP_3
keycode  90 = KP_0
keycode  91 = KP_Decimal
keycode  92 = Sys_Req
keycode  93 =
keycode  94 =
keycode  95 = F11
keycode  96 = F12
keycode  97 = Home
keycode  98 = Up
keycode  99 = Prior
keycode 100 = Left
keycode 101 = Begin
keycode 102 = Right
keycode 103 = End
keycode 104 = Down
keycode 105 = Next
keycode 106 = Insert
keycode 107 = Delete
keycode 108 = KP_Enter
keycode 109 = Control_R
keycode 110 = Pause
keycode 111 = Print
keycode 112 = KP_Divide
!keycode 113 = Alt_R Meta_R
keycode 114 = Break
!
! Tego pliku .Xmodmap u¿ywaæ mo¿na dla ustawienia prawid³owej klawiatury
! numerycznej przy ustawieniu ServerNumLock w pliku XF86Config. W tym
! wypadku obs³ug± NumLock zajmuje siê X-serwer.
!
!
keycode  136 = KP_7
keycode  137 = KP_8
keycode  138 = KP_9
keycode  139 = KP_4
keycode  140 = KP_5
keycode  141 = KP_6
keycode  142 = KP_1
keycode  143 = KP_2
keycode  144 = KP_3
keycode  145 = KP_0
keycode  146 = KP_Decimal
keycode  147 = Home
keycode  148 = Up
keycode  149 = Prior
keycode  150 = Left
keycode  151 = Begin
keycode  152 = Right
keycode  153 = End
keycode  154 = Down
keycode  155 = Next
keycode  156 = Insert
keycode  157 = Delete
-----
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Aby u¿ywaæ powy¿szego <CODE>.Xmodmap</CODE> zdefiniuh "<CODE>Scroll-Lock  Mode-Lock</CODE>" w <CODE>XF86Config</CODE>.
<P>
<H2>4.5 Sk³adanie powy¿szych przyk³adów razem</H2>

<P>Je¶li u¿ywasz xdm, plik $HOME/.xsession powinien wygl±daæ jak
ni¿ej:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
-----
#!/bin/sh
# $XConsortium: Xsession,v 1.9 92/08/29 16:24:57 gildea Exp $
#
# General defs
#
export OPENWINHOME=/usr/openwin
export MANPATH=/usr/local/man:/usr/man/preformat:/usr/man:/usr/X11R6/man
#export HOSTNAME="`cat /etc/HOSTNAME`"
export PATH="/bin: /usr/bin: /usr/X11/bin: /usr/X386/bin: /usr/TeX/bini: /usr/local/bin: /usr/games:."
LESS=-MM
if [ -z $XAPPLRESDIR ]; then
        XAPPLRESDIR=/usr/lib/X11/app-defaults:/usr/local/lib/X11/app-defaults
else
        XAPPLRESDIR=$XAPPLRESDIR:/usr/lib/X11/app-defaults
fi
export XAPPLRESDIR
#
sysresources=/usr/lib/X11/Xresources
sysmodmap=/usr/lib/X11/Xmodmap
resources=$HOME/.Xresources
xmodmap=$HOME/.Xmodmap
if [ -f $sysresources ]; then
        xrdb -merge $sysresources
fi
if [ -f $sysmodmap ]; then
        xmodmap $sysmodmap
fi
if [ -f $resources ]; then
        xrdb -merge $resources
fi
if [ -f $xmodmap ]; then
        xmodmap $xmodmap
fi
#
# Uruchom aplikacje
#
# xterm -ls -sb &amp;
xhost +                 # uwa¿aj !!!
exec fvwm
-----
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li wolisz <CODE>startx</CODE>, u¿yj powy¿szego jako przyk³adowego <CODE>.xinitrc</CODE>.
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Konfiguracja pow³ok</A></H2>

<P>Po wiêcej szczegó³ów zajrzyj do 
<A HREF="#ISO">ISO 8859-1</A> HOWTO.
<P>
<H2>5.1 bash</H2>

<P>Stwórz plik $HOME/.inputrc zawieraj±cy co nastêpuje:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
-----
set meta-flag On
set convert-meta Off
set output-meta On
-----
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<H2>5.2 csh/tcsh</H2>

<P>Zdefiniuj co nastêpuje w pliku $HOME/.login lub /etc/csh.login:
<P><CODE>    setenv LANG iw_IL.ISO8859-8 (lub iw_IL)</CODE>
<P>Poniewa¿ jednak binarna wersja <CODE>tcsh</CODE> jest faktycznie skompliowana
bez NLS, zmienn± LANG mo¿na ustawiæ dowolnie i nadal bêdzie ona dzia³aæ
(nie ma potrzeby tworzenia /usr/lib/nls...).
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Aplikacje</A></H2>

<H2>6.1 vim</H2>

<P>
<UL>
<LI>Vim to edytor Vi IMproved z kilkoma ulepszonymi komendami i
obs³ug± hebrajskiego (dodan± przez Dova Grobgelda, twórcê HED).</LI>
<LI>Jeszcze jedn± ³atê na vim stworzy³ Avner Lottem, 
<A HREF="mailto:lottem@techunix.technion.ac.il">lottem@techunix.technion.ac.il</A>; mo¿na j± uzyskaæ z
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/editors/vi/vim3.0-rlh0.1.tgz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/editors/vi/vim3.0-rlh0.1.tgz</A>.</LI>
<LI>Po wiêcej szczegó³ów, zajrzyj do
<A HREF="http://www.cs.technion.ac.il/~gil/var.html">http://www.cs.technion.ac.il/~gil/var.html</A></LI>
</UL>
<H2>6.2 Hebrajski pine and pico</H2>

<P>
<A NAME="horizon"></A> Pine i towarzysz±cy mu edytor pico zosta³y
przerobione przez Helen Zommer z CC-huji; adres e-mail do zg³aszania
b³êdów to 
<A HREF="mailto:pineh-bug@horizon.cc.huji.ac.il">pineh-bug@horizon.cc.huji.ac.il</A>. Mo¿na je ¶ci±gn±æ z
<A HREF="ftp://horizon.cc.huji.ac.il/pub">ftp://horizon.cc.huji.ac.il/pub</A>.
<P>
<H2>6.3 Niektóre hebrajskie wersje emacsa.</H2>

<P>
<UL>
<LI>Pakiet hebrajski autorstwa Josepha Friedmana. Zawiera kilka czcionek
hebrajskich w formacie .bdf, ³atê na <CODE>emacsa</CODE> 18.58 i pakiet w
<CODE>elisp</CODE>. Dzia³a w porz±dku, ale nikt ju¿ dzi¶ nie u¿ywa <CODE>emacsa</CODE> 18.*.
Mo¿na go zdobyæ z
<A HREF="ftp://archive.cis.ohio-state.edu/pub/gnu/emacs/elisp-archive/misc/Hebrew.tar.Z">ftp://archive.cis.ohio-state.edu/pub/gnu/emacs/elisp-archive/misc/Hebrew.tar.Z</A>.</LI>
<LI>Bardzo prosty pakiet hebrajski. Zawiera tylko obs³ugê pisania
i sortowania od prawej do lewej. Dzia³a bez ¿adnych ³at z FSF <CODE>emacsem</CODE>
19.*. Osi±galny z
<A HREF="ftp://archive.cis.ohio-state.edu/pub/gnu/emacs/elisp-archive/misc/Hebrew.el.Z">ftp://archive.cis.ohio-state.edu/pub/gnu/emacs/elisp-archive/misc/Hebrew.el.Z</A>.</LI>
<LI>Jedna z ga³êzi <CODE>emacsa</CODE> - MULE (MultiLingual Emacs) obs³uguje
wiele jêzyków, w tym hebrajski. Kompiluje siê i dzia³a pod Linuxem
bez ¿adnego problemu. Jest to pe³ny <CODE>emacs</CODE>, z obs³ug± hebrajskiego
i pisaniem w obie strony. Mo¿na go uzyskaæ z
<A HREF="ftp://kelim.jct.ac.il/pub/Hebrew">ftp://kelim.jct.ac.il/pub/Hebrew</A></LI>
</UL>
<P>
<H2>6.4 Dosemu</H2>

<P>Dla <CODE>dosemu</CODE> na WK mo¿esz u¿yæ swojej czcionki hebrajskiej z
EPROMu karty graficznej, a je¶li jej nie masz, istnieje ca³a masa
DOSowych czcionek hebrajskich z obs³ug± od EGA do VGA.
<P>Co do X-Windows, powiniene¶ zdobyæ plik
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/X11/fonts/hebxfonts-0.1.tgz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/X11/fonts/hebxfonts-0.1.tgz</A>.
Zawiera on kilka czcionek, w tym jedn± zwan± vgah.pcf, która powieniene¶
zainstalowaæ w swoim katalogu z czcionkami jak opisano
<A HREF="#install-fonts">powy¿ej</A><P>
<H2>6.5 XHTerm</H2>

<P>Istnieje pisane od podstaw przeniesienie zwyk³ego xterma na u¿ytek
z hebrajskimi czcionkami (XHTerm = xterm + obs³uga hebrajskiego).
Wersja dla Suna udostêpniona zosta³a z pomoc± Danny'ego
<A HREF="mailto:danny@cs.huji.ac.il">&lt;tt>danny@cs.huji.ac.il&lt;/tt></A>. Jewgienij ma jak±¶ ³atê do u¿ywania
tej wersji pod Linuxa. Razem z jego wersj± powiniene¶ znale¼æ ju¿
skompilowany XHTerm dla X11R5 oraz X11R6. <CODE>xhterm</CODE> u¿ywaæ powiniene¶
z opcj± <CODE>-fn</CODE> i hebrajsk± czcionk± 
<A HREF="#xterm-font">jak opisano</A>! Wersjê Danny'ego (dla Suna) uzyskaæ mo¿na z
<A HREF="ftp://ftp.huji.ac.il/pub/local/xhterm">ftp://ftp.huji.ac.il/pub/local/xhterm</A>,
a po³atana wersja Jewgienija Stambulczika znajduje siê w
<A HREF="ftp://plasma-gate.weizmann.ac.il/pub/software/linux">ftp://plasma-gate.weizmann.ac.il/pub/software/linux</A>.
Zdob±d¼ j± stamt±d, a otrzymasz z ni± piêæ 
<A HREF="#install-fonts">czcionek</A>: <CODE>[heb10x20.pcf, heb6x13.bdf, heb6x13.pcf,
heb8x13.bdf, heb8x13.pcf]</CODE>
<P>
<H2>6.6 TeX--XeT - hebrajski Tex.</H2>

<P>Najwiêkszym problemem z TeXem po hebrajsku jest to ¿e znaki powinny
biec w ty³ wzglêdem widoku (tj. pico powinien wstawiaæ znaki od prawej
do lewej), tak wiêc najlepsz± rzecz± jest zdobycie XHterm plus zwyk³y
<CODE>emacs</CODE> i pisanie hebrajskim od lewej do prawej, a tak¿e do ty³u.
Nowsze dystrybucje NTeXa na SunSite (v. 1.5) zawieraj± wszystko, w tym
TeX--XeT, skompilowany dla Linuxa. Zdobyæ go mo¿na z
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu.gz/pub/Linux/apps/tex/ntex">ftp://sunsite.unc.edu.gz/pub/Linux/apps/tex/ntex</A>.
Starsz± wersjê TeX--XeT uzyskaæ mo¿na z
<A HREF="ftp://noa.huji.ac.il/tex">ftp://noa.huji.ac.il/tex</A>.
T± starsz± wersjê trzeba jednak zrekompilowaæ (niepolecane).
Te wydania TeXa dzia³aj± dobrze je¶li u¿ywasz LaTeXa 2.09. Je¶li chcesz
u¿ywaæ LaTeXa 2e (bie¿±cy standard, de facto), masz problem. Alon Ziv
<A HREF="mailto:alonz@csa.cs.technion.ac.il">(alonz@csa.cs.technion.ac.il)</A> pracuje obecnie nad obs³ug±
hebrajskiego w LaTeX 2e, z u¿yciem systemu Babel. Nie znam obecnego
stanu prac - zapytaj go!
<P>
<H2><A NAME="s7">7. Konfiguracja drukarki</A></H2>

<P>Nie ma co du¿o mówiæ: je¶li masz zwyk³± drukarkê ig³ow± ASCII (kto¿
dzisiaj ma?) jest spora szansa ¿e w EPROMie s± hebrajskie znaki.
Je¶li u¿ywasz postscriptu, powieniene¶ za³adowaæ czcionki do drukarki
(zawsze mo¿esz u¿yæ do tego czcionek sieciowych 
<A HREF="#heb-fonts">wspomnianych powy¿ej</A>. Czcionek tych mo¿na tak¿e u¿ywaæ z
GhostScriptem.
<P>Je¶li masz drukarkê PCL (LaserJet itd.) mo¿esz u¿yæ albo kasetek
z czcionkami, albo GhostScriptu.
<P>
<H2><A NAME="s8">8. Produkty komercyjne</A></H2>

<H2>8.1 El-Mar software.</H2>

<P>Obs³uga hebrajskiego dla X Windows i Motifa, produkt El-Mar
Software, która dodaje funkcjonalno¶æ hebrajsk± do wielu czê¶ci i warstw
X Windows i Motifa, w tym Xlib, wszystkie widgety Motifa, hterm
(hebrajski xterm), dema i proste po¿yteczne aplikacje (np. dwujêzykowy
edytor oparty na Motif), czcionki (w tym skalowalne Type1), mened¿era
klawiatury uwzglêdniaj±cego hebrajski oraz push-mode dla aplikacji
nie-Motifowych itd.
Mimo wprowadzenia wielu nowych cech i wariacji widgetów Motiffa, obs³uga
ta nie modyfikuje w ¿aden sposób wewnêtrznej struktury danych Motifa,
tak wiêc instniej±ce aplikacje, skompilowane i z³±czone w ¶rodowisku
i bibliotekami niehebrajskimi mo¿na prze³±czyæ (bez rekompilacji!)
i uruchamiaæ z hebrajskim (dzielone biblioteki mo¿na zastêpowaæ, wiêc
nawet prze³±czenie nie jest potrzebne!)
U¿ywaj±c innego naszego narzêdzia, Motif/Xplorer, mo¿esz wzi±æ aplikacje
komercyjne (bez ¼ród³a) i przet³umaczyæ je na hebrajski. Takim sposobem
dodano obs³ugê hebrajskiego do Oracle Forms 4, Kappy i OMW Intellicorpu,
CA-Unicenter i wielu innych szeroko u¿ywanych narzêdzi Unixowych sprzedawanych w
Izraelu. Produkt ten zakupi³a i zastosowa³a wiêkszo¶æ sprzedawców
stacji roboczych (dziewiêciu z nich, w tym najwiêksi: Sun, HP, SGI),
i wiele innych firm wytwarzaj±cych oprogramowanie. Pliki makefile istniej±
na ponad 30 platform i systemów operacyjnych.
Wierzymy tylko w "otwarte" oprogramowanie, tak wiêc wszyscy klienci
otrzymuj± kompletny kod ¼ród³owy. Posiadamy dobre stosunki z przoduj±cymi
si³ami w tym przemy¶le, w tym z dzia³ami technicznym X-Consortium oraz
COSE.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Eli Marmor
El-Mar Software Ltd.
Tel.: 050-237338
FAX: 09-984279
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<A HREF="mailto:marmor@sunshine.cs.biu.ac.il">marmor@sunshine.cs.biu.ac.il</A><P>PS. Zapowied¼ obs³ugi arabskiego w X Windows i Motifie spodziewana jest
w styczniu [1996]. Angielski, hebrajski i arabski obs³ugiwane bêd±
o¶mioma bitami (!), wliczaj±c w to pe³ny zestaw znaków arabskich.
<P>
<H2><A NAME="s9">9. Hebrajski woko³o sieci</A></H2>

<H2>9.1 WWW</H2>

<P>
<UL>
<LI>Jerusalem 1 - posiada wiele programów i plików FAQ na temat
hebrajskiego na Unixie i innych platformach
<A HREF="http://www.jer1.co.il">http://www.jer1.co.il</A>.</LI>
<LI>Strona hebrajskiego archiwum Gilla Granota - podsumowanie wszystkich
spraw dotycz±cych hebrajskiego w okolicach sieci (w tym wszelkie
rodzaje plików)
<A HREF="http://www.cs.technion.ac.il/~gil">http://www.cs.technion.ac.il/~gil</A>.</LI>
<LI>Gavrie ma nieco info o hebrajskim w swoim ftp: 
<A HREF="ftp://kelim.jct.ac.il">ftp://kelim.jct.ac.il</A></LI>
</UL>
<P>
<H2>9.2 Gopher</H2>

<P>
<UL>
<LI>Gopher testuj±cy s³owa hebrajskie znale¼æ mo¿na na 
<A HREF="gopher://shekel.jct.ac.il">gopher://shekel.jct.ac.il</A></LI>
</UL>
<P>
<H2>9.3 Ftp</H2>

<P>
<UL>
<LI>Parê programów TeX-XeT oraz g³ówny wêze³ FTP dla TeXa z
obs³ug± hebrajskiego dla PC i Unixa znajduje siê w 
<A HREF="ftp://noa.huji.ac.il/tex">ftp://noa.huji.ac.il/tex</A>.</LI>
<LI>Strona Horizon, 
<A HREF="#horizon">jak ju¿ powiedziano</A>
zawiera g³ówn± stronê po¶wiêcon± obs³udze hebrajskiego w pico/pine -
<A HREF="ftp://horizon.huji.ac.il/pub">ftp://horizon.huji.ac.il/pub</A>.</LI>
<LI>Archiwum hebrajskie Gilla Granota znajduje siê w 
<A HREF="ftp://ssl.cs.technion.ac.il/pub">ftp://ssl.cs.technion.ac.il/pub</A>.</LI>
</UL>
</BODY>
</HTML>
doc-linux-pl-html 2002.06.14-2 / usr / share / doc / HOWTO / pl-html / Hebrew-HOWTO.pl.html
