/usr/share/doc/HOWTO/pl-html/CD-Writing-HOWTO.pl.html

<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>Jak zapisaæ dane na CD pod Linuksem.</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>Jak zapisaæ dane na CD pod Linuksem.<BR></H1>

<H2>Autor: Winfried Trümper,
<A HREF="mailto:winni@xpilot.org">winni@xpilot.org</A><BR>
v2.7, 11 Kwietnia 1999<BR>
<B>Wersja polska: Bartosz Maruszewski
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><BR></B>
v2.01, 6 Sierpnia 1999</H2>
<P><HR>
<EM>Dokument ten zosta³ napisany w standardzie ISO-8859-2.
Orygina³ tego dokumentu znajduje siê pod adresem
<A HREF="http://www.guug.de/~winni/linux/cdr/">www.shop.de</A>.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wprowadzenie.</A></H2>

<P>
<P>Wielu ludzi wypala p³yty CD przy pomocy Linuksa poniewa¿ jest to
sposób niezawodny i ³atwy. Nie ma &quot;niebieskich ekranów&quot;
podczas wypalania i nie musisz siê przejmowaæ tym, ¿eby dobraæ
odpowiedni sprzêt i oprogramowanie do niego. Po prostu jak wszystko
raz poprawnie ustawisz tak dzia³a. Dokument ten omawia
konfiguracjê, jak umie¶ciæ dane na medium i podaje trochê ciekawych
aplikacji, który zosta³y wspomniane przez uprzejmych czytelników.
<P>
<H2>1.1 Prawa autorskie, licencja i warunki korzystania.</H2>

<P>
<P>Prawa autorskie (C) posiada Winfried Trümper 1996,1997,1998,1999.
Wszystkie prawa zastrze¿one.
<P>Redystrybucja i u¿ytkowanie, z modyfikacjami lub bez, jest
dozwolone o ile nazwisko autora nie jest wykorzystywane do promocji
czy sygnowania wszelkich produktów powsta³ych z tego dokumentu bez
konkretnego, wcze¶niejszego, pisemnego pozwolenia.
<P>
<H2>1.2 Zastrze¿enie.</H2>

<P>
<P>Autor zrzeka siê wszelkich gwarancji odno¶nie tego dokumentu,
w³±cznie z wszystkimi w³±czonymi gwarancjami handlowymi. W ¿adnym
wypadku nie jestem odpowiedzialny za jakiekolwiek bezpo¶rednie i
po¶rednie zniszczenia, w wyniku których nast±pi³a utrata u¿ywalno¶ci,
danych czy dochodów wynikaj±ce z u¿ywania tego dokumentu.
<P>Krótko: u¿ywaj na w³asn± odpowiedzialno¶æ.
<P>
<H2>1.3 Proponowane dokumenty do przeczytania.</H2>

<P>
<P>
<A HREF="http://www.fadden.com/cdrfaq/">CD-R FAQ</A>, to
ogólny dokument zawieraj±cy czêsto zadawane pytania na temat p³yt
CD do nagrywania (CD-R), nagrywarek p³yt i wymaganego
oprogramowania.
<P>Poniewa¿ wiekszo¶æ nagrywarek CD mo¿na u¿ywaæ tak¿e do czytania
p³yt CD; mo¿liwe, ¿e bêdziesz chcia³ przeczytaæ tak¿e <I>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/CDROM-HOWTO.pl.html">CDROM-HOWTO</A></I>, <I>SCSI-HOWTO</I> i <I>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A></I>
<P>
<H2>1.4 Terminologia ... lasery na max ... ognia!</H2>

<P>
<P>CD-ROM to skrót od &quot;Compact Disc Read Only Memory&quot;,
no¶nik danych wykorzystuj±cy laser optyczny do wyczuwania
mikroskopijnych zag³êbieñ na srebrnym, b³yszcz±cym dysku. B³yszczenie
pochodzi od aluminiowej warstwy, która jest no¶nikiem. Zaglebienia
reprezentuj± bity informacji (w pewien sposób) i s± takie malutkie,
¿e jakie¶ kilka  bilionów mie¶ci siê na p³ycie. Przez to CD jest
no¶nikiem du¿ych ilo¶ci danych.
<P>Termin CD-R jest skrótem od &quot;CD-ROM Recordable&quot; i
odnosi siê do p³yty CD, która nie ma tych mikrospijnych zag³êbieñ na
powierzchni... i przez to jest pusta.
<P>Zamiast srebrnej aluminiowej warstwy ma specjalny
&quot;film&quot; (kolorowy), w którym &quot;mikroskopijne
zag³êbienia)&quot; mog± byæ wypalone. Robi siê to przez nadanie
laserowi, który normalnie tylko wykrywa zag³êbienia, trochê wiêkszej
mocy, tak ¿e zag³êbienia s± wypalane. Takie dzia³anie mo¿e byæ podjête
<B>tylko raz</B> na CD-R.
<P>Jednak mo¿na sobie zostawiæ miejsce na pó¼niejsze nagrywanie,
tworz±c wielosesyjn± p³ytê CD.
<P><I>CD-ROM rewritable</I> (czyli CD do wielokrotnego zapisu; w skrócie
<I>CD-RW</I> zosta³y wynalezione, aby obej¶æ ograniczenia CD-R. W
tych p³ytach laser nie tylko mo¿e wypaliæ takie mikroskopijne
zag³êbienia, ale mo¿e tak¿e przywróciæ p³ytê do oryginalnego stanu
sprzed zapisu. Jest to mo¿liwe, poniewa¿ laser tak naprawdê nie
wypala dziur - nie widzisz przecie¿ dymu podczas wypalania i ¿aden
g³os z góry nie mówi ci &quot;cel zniszczony&quot;. To co
laser robi naprawdê, to wyzwala zmianê fazy (trigger a phase
change), i st±d nazwa dla nagrywarek CD-RW &quot;urz±dzenia do zmiany
fazy&quot;. Przyk³ad bardzo podobnej procedury, to samochód
czyszcz±cy na lodowisku hokejowym; w czasie przerw samochód ten
przeje¿d¿a przez lodowisko i wype³nia zadrapania w lodzie (cz±stki
zawieraj±ce rodzaj informacji o grze... :) ) roztopionymi kawa³kami
lodu.
<P>[Od t³umacza] Dobra... Wiem, ¿e
przet³umaczy³em to ... powiedzmy nieciekawie... Je¶li masz
ciekawsze t³umaczenie tego fragmentu, to zapraszam.
<P>To HOWTO obja¶nia zadanie zapisu na CD-R i CD-RW. Witamy na pok³adzie,
kapitanie!
<P>
<H2>1.5 Obs³ugiwane zapisywarki.</H2>

<P>
<P>Szczegó³owa lista modeli, które zosta³y podane jako dzia³aj±ce lub nie
z ró¿nymi unix-ami jest dostêpna pod adresem (
<A HREF="http://www.guug.de:8080/cgi-bin/winni/lsc.pl">www.guug.de</A>).
<P>Oto obszerne zestawienie napêdów, które zdaj± siê dzia³aæ z
cdrecord:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Acer:           CDRW 6206A
BTC:            BCE 621E (IDE)
Compro:         CW-7502, CW-7502B
Dysan:          CRW-1622
Elite:          Elite b444.41
Grundig:        CDR 100 IPW
Guillemot:      Maxi CD-R 4X/8X
HP:             SureStore 4020i, SureStore 6020i,
                C4324, C4325
               CD-Writer+ 7100, CD-Writer+ 7200i,
               CD-Writer+ 8100i, CD-Writer+ 8110i,
Hi-Val:         CDD-3610
JVC:            XR-W2001, XR-W2010, XR-W2042, R-2626
Kodak:          PCD 200, PCD 225, PCD 260, PCD 600
Matsushita:     CW-7502
Memorex:        CRW-620, CRW-1622
Microboards:   PlayWrite 2000, PlayWrite 4000RW, PlayWrite 4001RW
MicroNet:       MasterCD Plus 4x4, MasterCD Plus 4x6
Mitsubishi:    CDRW-226
Mitsumi:       CR-2401-TS, CR-2600 TE,  CR-2801 TE, CR-4801 TE
Nomai:          680.RW
OTI:           CDRW 965
Olympus:       CDS 615E, CDS 620E
Optima:         DisKovery 650 CD-R
OTI:            CDRW 965 
Panasonic:      CW-7502, CW-7582
Philips:        CDD-521/10, CDD-522
               CDD-2000, CDD-2600, CDD-3600, CDD-3610
               Omniwriter 26, Omniwriter 26A
Plasmon:       CDR 480, CDR 4220, RF-4100, RF-4102, CDR 4400
Plextor:       CDR PX-24 CS, PX-412 C, PX-R412 C
               PX-R810Ti, PleXwriter 412C
Procom:         PCDR 4 
Ricoh:          RO-1420C+, MP 1420C, MP 6200S, MP 6201S
Sanyo:         CRD-R24S
Smart and
Friendly:       CD-RW226, CD-R1002, CD-R1002/PRO, CD-R1004,
                CD-R2004, CD-R2006 PLUS, CD-R2006 PRO,
                CD-R4000, CD-R4006, CD-R4012
Sony:          CDU 920S, CDU 924, CDU 926S, CDU-928E,
               CDU 948S, CDRX 100E
Taiyo Yuden:    EW-50 
TEAC:          CD-R50S, CD-R55S, CDR-55S
Traxdata:      CRW 2260, CDR 4120, CDRW 4260,
Turtle Beach:   2040R
WPI (Wearnes):  CDRW-622, CDR-632P
YAMAHA:                CDR-100, CDR 102, CDR-200, CDR-200t, CDR-200tx
               CDR-400, CDR-400c, CDR-400t, CDR-400tx, CDR-400Atx
               CRW-2260, CRW-2260t,
               CRW-4250tx, CRW-4260 t, CRW-4260 tx, CRW-4261,
               CRW-4416 S
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Tabela 1: Nagrywarki obs³ugiwane przez Linuksa</I>
<P>Je¶li twój sprzêt nie jest obs³ugiwany, to wci±¿ mo¿esz u¿yæ
Linuksa do przygotowania materia³u na CD. Mo¿esz tak post±piæ,
poniewa¿ wiêkszo¶æ oprogramowania DOS-owego nie umie obs³u¿yæ
RockRidge Extensions. Ale musisz wtedy u¿yæ DOS-owego
oprogramowania do wypalenia p³yty.
<P>
<H2>1.6 Obs³ugiwane &quot;zalety&quot;.</H2>

<P>
<P>S± dwie klasy narzêdzi do zapisywania CD-R: sterowniki sprzêtowe i
formatery danych. Sterowniki sprzêtowe obs³uguj± nastêpuj±ce cechy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
       Cecha            cdwrite-2.1     cdrecord-1.7
       --------------------------------------------
       IDE/ATAPI          nie                tak
       Port równoleg³y    nie                tak
       CD-RW              nie                tak
       Wielosesyjno¶æ     tylko czê¶ciowo    tak
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Tabela 2: Cechy sterowników sprzêtowych</I>
<P><CODE>cdwrite</CODE> to stare oprogramowanie i wzmiankowane jest tylko dla
zachowania kompletno¶ci. U¿ywaj proszê zamiast tego <CODE>cdrecord</CODE>,
poniewa¿ obs³uguje on znacznie wiêcej sprzetu i ma o wiele wiêcej
mo¿liwo¶ci. Celem formaterów danych jest organizacja danych na
p³ycie (umieszczenie na nich systemu plików).
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
       Cecha         mkisofs  mkhybrid
       --------------------------------------------
       ISO9660         tak      tak
       RockRidge       tak      tak
       El Torito       tak      tak
       HFS             nie      tak
       Joliet          nie      tak
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Tabela 3: Cechy formaterów danych</I>
<P>Najbardziej oczywist± ró¿nic± miêdzy systemem plików ISO9660 a
Extended-2 jest mo¿liwo¶æ modyfikacji plików na tym drugim po
zapisaniu ich. Ograniczenia na ISO9660 to:
<P>
<UL>
<LI> Tylko 8-poziomowa struktura podkatalogów (licz±c od g³ównego
katalogu na p³ycie) (aby zwiêkszyæ tê liczbê u¿yj RockRidge
Extensions)</LI>
<LI>maksymalna d³ugo¶æ nazwy pliku: 32 znaki</LI>
<LI>pojemno¶æ 650 MB</LI>
</UL>
<P>RockRidge jest rozszerzeniem pozwalaj±cym na d³u¿sze nazwy i
g³êbsz± strukturê katalogów dla systemu plików ISO9660.
Rozszerzenia te (RockRidge) nie s± dostepne pod DOS-em czy Windows.
<P>El Torito mo¿e byæ u¿ywane do tworzenia startowych (bootable) p³yt
CD. BIOS twojego komputera musi mieæ mo¿liwo¶æ uruchamiania takich
p³yt. Mówi±c wprost: pierwsze 1,44 MB na p³ycie zawiera dyskietkê
startow± zrobion± przez ciebie. Obraz takiej dyskietki jest
traktowany jako dyskietka i system z niej startuje.
<P>
<P>HFS pozwala na odczytanie CD-ROM-u na Macintosh-u, tak jakby
by³ to wolumin HFS (rodzinny system plików MacOS).
<P>Joliet pozwala na d³ugie nazwy (miêdzy innymi) dla Windows (95, 98,
NT). Autor nie zna ¿adnego narzêdzia, które pozwala³oby mieæ
d³u¿sze nazwy pod DOS-em czy Windows 3.11.
<P>Sekcja 2.8 pokazuje sk±d mo¿na pobraæ wspomniane oprogramowanie.
<P>
<H2>1.7 Listy dyskusyjne.</H2>

<P>
<P>Je¶li chcesz siê przy³±czyæ do grupy rozwojowej (w celu aktywnej
<I>pomocy</I>), wy¶lij list na adres 
<A HREF="mailto:cdwrite-request@other.debian.org">cdwrite-request@other.debian.org</A> i umie¶æ s³owo <CODE>subscribe</CODE> w
tre¶ci listu.
<P>
<H2>1.8 Najnowsza wersja.</H2>

<P>
<P>Najnowsza wersja tego dokumentu jest zawsze dostêpna pod adresem
<A HREF="http://www.guug.de/~winni/linux/cdr/">www.guug.de</A>.
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Konfiguracja Linuksa do nagrywania p³yt.</A></H2>

<P>
<P>Jesli uda ci siê pokonfigurowaæ sprzêt i system, to polecenie
<CODE>cdrecord -scanbus</CODE> wy¶wietli ci listê urz±dzeñ, dostêpnym do
zapisu. Celem tego rozdzia³u jest poprowadzenie ciê poprzez
konfiguracjê Linuksa, tak aby¶ na koñcu zobaczy³ co¶ takiego:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$&gt; cdrecord -scanbus
Cdrecord release 1.7a1 Copyright (C) 1995-1998 Jörg Schilling
scsibus0:
          0) 'Quantum ' 'XP34300         ' 'F76D' Disk
          1) 'SEAGATE ' 'ST11200N        ' '8334' Disk
          2) *
          3) 'TOSHIBA ' 'MK537FB/        ' '6258' Disk
          4) 'WANGTEK ' '5150ES SCSI-36  ' 'ESB6' Removable Tape
          5) 'EXABYTE ' 'EXB-8500-85QUE  ' '0428' Removable Tape
          6) 'TOSHIBA ' 'XM-3401TASUNSLCD' '3593' Removable CD-ROM
          7) *
scsibus1:
        100) 'Quantum ' 'XP31070W        ' 'L912' Disk
        101) *
        102) *
        103) 'TEAC    ' 'CD-R55S         ' '1.0H' Removable CD-ROM
        104) 'MATSHITA' 'CD-R   CW-7502  ' '4.02' Removable CD-ROM
        105) *
        106) 'YAMAHA  ' 'CDR400t         ' '1.0d' Removable CD-ROM
        107) *
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Listing 1: Wykrywanie urz±dzeñ na kontrolerze SCSI.</I>
<P>Przyk³ad ten zosta³ dostarczony przez Jörga Schillinga. Widaæ tutaj
cztery nagrywarki. Nie mo¿na rozró¿niæ zwyk³ego CD-ROMu od
nagrywarek. Ale identyfikator produktu ma czêsto w sobie wskazówki
w stylu R, -R czy -RW.
<P>
<H2>2.1 Konfiguracja j±dra Linuksa.</H2>

<P>
<P>J±dro mo¿na wyposa¿yæ w sterowniki s³u¿±ce do ró¿ncyh celów. Mo¿na
je wkompilowaæ na sta³e lub jako modu³y ³adowane na ¿±danie. Ta
druga metoda jest preferowana dla sterowników niekrytycznych dla
systemu. Np. je¶li masz system na dysku IDE, to sterownik do tego
dysku musisz mieæ w j±drze (a nie jako modu³).
<P>S± trzy rodzaje nagrywarek: SCSI, IDE/ATAPI i zewnêtrzne pod³±czane
do portu równoleg³ego. Tabela 4 pokazuje jak skonfigurowaæ j±dro
dla tych typów nagrywarek. Pierwsza kolumna, to sekcja w
menu konfiguracji j±dra, gdzie mo¿na znale¼æ dane ustawienie. Druga
kolumna, to opis tej opcji. Trzecia kolumna, to nazwa modu³u
powsta³ego po kompilacji.
<P>Y to tak (yes) i oznacza, ¿e masz to wkompilowaæ w j±dro. M to
modu³, i oznacza, ¿e ma to byæ wkompilowane jako modu³. Y/M pozwala
tobie wybraæ czy ma to byæ modu³ czy wkompilowanie w j±dro. Puste
ustawienia oznaczaj±, ¿e nie trzeba tego modyfikowaæ. Nie
zmienianie tego ustawienia zwiêksza szanse, ¿e jadro bêdzie dzia³aæ
(je¶li dzia³a³o wcze¶niej).
<P>Aby sprawdziæ jakie sterowniki s± aktywne (tak statyczne jak i
dynamiczne) w twoim j±drze, mo¿esz odczytaæ plik /proc/devices. Aby
sprawdziæ jakie modu³y s± za³adowane wydaj plecenie 'lsmod'. Aby
sprawdziæ jakie modu³y s± dostêpne do za³adowania wydaj polecenie
'modprobe -l'. Je¶li potrzebujesz modu³u niedostêpnego w twoim
systemie, musisz przekompilowaæ j±dro. Przeczytaj 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A>
na temat szczegó³ów kompilacji. Naj¶wie¿sze informacje na temat
obs³ugi modu³ów j±dra znajdziesz w Module-HOWTO.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Sekcja      Opis                   Modu³    SCSI  IDE   PP
------------------------------------------------------------
BLOCK  Enhanced IDE/MFM/RLL...                     Y      
BLOCK  IDE/ATAPI CDROM             ide-cd        M/N/Y     
BLOCK  SCSI hostadaptor emulation  ide-scsi        M      
BLOCK  Loopback device             loop       M    M     M

PARIDE Parallel port IDE device    paride               Y/M
PARIDE Parallel port ATAPI CD-ROMs                       M
PARIDE Parallel port generic ATAPI                       M
PARIDE (select a low-level driver)                       Y

SCSI   SCSI support                scsi_mod  Y/M  Y/M    
SCSI   SCSI CD-ROM support         sr_mod    Y/M  Y/M     
SCSI     Enable vendor-specific               Y    Y      
SCSI   SCSI generic support        sg        Y/M  Y/M     
SCSI   (select a low-level driver)            Y

FS     ISO 9660 CDROM filesystem   iso9660    Y    Y     Y
FS     Microsoft Joliet cdrom...   joliet     M    M     M
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Tabela 4: Konfiguracja j±dra</I>
<P>Je¶li uda³o ci siê ju¿ skompilowaæ j±dro czy znale¼æ potrzebne
modu³y, to albo dodaj je do /etc/modules albo pozwól ³adowaæ je
automatycznym narzêdziom (kmod, kerneld). Je¶li nie jeste¶ pewien,
skonsultuj to z dokumenctacj± swojej dystrybucji.
<P>Opcja &quot;SCSI hostadaptor emulation&quot; we wczesniejszych
j±drach nazywa siê &quot;SCSI emulation&quot; (oko³o 2.0.36).
Je¶li j±dro na to pozwala, skompiluj sterownik dla CD-ROM-ów
IDE/ATAPI jako modu³. Je¶li nie, to wy³±cz go (N) i u¿yj zamiast
niego sterownika do CD-ROM-ów SCSI. W j±drach serii 2.2, nie
mo¿liwe jest uruchamianie sterowników do IDE i SCSI na tym samym
fizycznym urz±dzeniu w tym samym czasie (je¶li masz 2.0.36, to
przeczytaj poni¿ej).
<P>Urz±dzenie <I>loopback</I> jest opcjonalne i pozwala przetestowaæ
obraz p³yty przed zapisaniem.
<P>Je¶li chcesz móc czytaæ p³yty, to potrzebujesz obs³ugi systemu
plików ISO 9660. Sterownik ten zawiera w sobie obs³ugê RockRidge
Extensions. Je¶li chcesz mieæ tak¿e obs³ugê MS Joliet ERxtensions,
to skompiluj je jako modu³ i za³aduj.
<P>[Od t³umacza] O ile siê nie mylê, to Joliet jest
obs³ugiwany przez j±dro 2.0.36...
<P>W ka¿dym przypadku potrzebujesz sterownik niskiego poziomu dla
swojego sprzêtu. &quot;Niskiego poziomu&quot; odnosi siê do
sterownika, który komunikuje siê bezpo¶rednio ze sprzêtem. Dla
urz±dzeñ SCSI i pod³±czanych przez port równoleg³y jest wiele
sterowników niskiego poziomu. S± one opisane poni¿ej.
<P>
<H3>Specjalne uwagi dla serii 2.2</H3>

<P>
<P>W j±drze 2.2.1 nie w³±czaj na raz opcji CONFIG_SCSI_MULTI_LUN ('probe for
multiple luns') i obs³ugi ide-scsi. Znany jest b³±d ide-scsi, który
nie pozwala na to. W ka¿dym razie zaleca siê uaktualnienie do
wersji 2.2.5.
<P>Niektórzy u¿ytkownicy zg³aszali konflikty miêdzy prekompilowanymi
binariami a j±drem 2.2. Jest to problem z j±drem. Oto rozwi±zania:
<P>
<UL>
<LI>Mo¿e to przej¶æ po kompilacji cdrecord, tak aby dostosowa³ siê
do warto¶ci w linux/include/scsi/sg.h. Warto¶ci te musz± byæ tymi z
dzia³aj±cego j±dra z powodu interfejsu u¿ytkownika dla sg.</LI>
<LI>Mo¿e byæ to spowodowane ³adowalnym sterownikiem dla sg, który
nie ma odpowiednio du¿o pamiêci dla DMA. Zdob±d¼ ³atê do sg_buffer z
<A HREF="ftp://ftp.fokus.gmd.de/pub/unix/cdrecord/alpha/">serwera FTP</A> Jörga Schillinga.</LI>
</UL>
<P>
<H3>Specjalne uwagi dla wersji 2.0</H3>

<P>
<P>J±dra w wersji wcze¶niejszej ni¿ 2.0.31 maj± kilka b³edów i nie
mog± czytaæ ostatniego pliku na p³ycie. Uaktualnij je do wersji
2.0.36.
<P>W j±drze 2.0.36 mo¿esz podaæ który sterownik (IDE czy SCSI) u¿yæ
do którego urz±dzenia ATAPI. Dok³adniej: mo¿esz w³±czyæ opcjê
&quot;SCSI emulation&quot; w j±drze i uaktywniæ j± dla
konkretnego urz±dzenia przed lub podczas ³adowania j±dra. Np. jesli
twojej nagrywarce odpowiada plik /dev/hdb, to dodaj polecenie
<CODE>hdb=ide-scsi</CODE>.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
image=/boot/zImage-2.0.36
  label=Linux
  read-only
  append="hdb=ide-scsi"
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Listing 2: Przyk³adowa konfiguracja dla lilo (/etc/lilo.conf)</I>
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
linux "Linux 2.0.36" {
        image=/boot/zImage-2.0.36
        cmdline= root=/dev/hda5 readonly hdb=ide-scsi
}
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Listing 3: Przyk³±dowa konfiguracja dla chos (/etc/chos.conf)</I>
<P>
<H2>2.2 Sprzêt i pliki urz±dzeñ.</H2>

<P>
<P>Jak ju¿ zainstalowa³e¶ wszystkie potrzbne sterowniki, wystartuj
nowe j±dro. Powinno siê tam ju¿ znajdowaæ wszystko czego bêdziesz
potrzebowaæ do do nastêpnych rozdzia³ów.
<P>[U¿ytkownicy <I>devfs</I> nie musz± siê przejmowaæ nastêpnymi
krokami (rêczn± konfiguracj± plików urz±dzeñ. Je¶li u¿ywasz
<I>devfs</I>, wszystko pojawi siê automagicznie na swoim miejscu.]
<P>Przejd¼ do katalogu <CODE>/dev</CODE> i sprawd¼ czy masz urz±dzenia
loopback. Nie jest to konieczne, ¿eby¶ musia³ je mieæ ale
wygodniejsze (zobacz punkt 3.5). Je¶li ju¿ je
masz, to polecenie <I>ls</I> powinno pokazaæ loop0 - loop7:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; cd /dev
$ &gt; ls loop*
loop0 loop1 loop2 loop3 loop4 loop5 loop6 loop7
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Listing 4: pliki urz±dzenia loopback</I>
<P>Je¶li nie masz tych urz±dzeñ, to stwórz je przy pomocy skryptu
<CODE>/dev/MAKEDEV</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; cd /dev/
$ &gt; modprobe loop
$ &gt; ./MAKEDEV loop
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

<I>Listing 5: polecenia do tworzenia plików urz±dzeñ loopback</I>
<P>Ostatnie polecenie powiedzie siê tylko je¶li masz skompilowany modu³
<CODE>loop</CODE>. To co przeczyta³e¶ dot±d na temat obs³ugi plików
urzdzenia loopback odnosi siê do wszystkich plików urz±dzeñ (sg*,
pg*, hd*, ...) i nie piszê wyra¼nie o tym dalej.
<P>
<H3>Nagrywarki IDE/ATAPI.</H3>

<P>
<P>ATAPI oznacza &quot;polecenia SCSI przez szynê IDE&quot;. Innymi
s³owy napêdy IDE/ATAPI porozumiewaj± siê poprzez protokó³ SCSI (z
pewnymi ograniczeniami) i w ten sposób mog± imitowaæ urz±dzenia
SCSI.
<P>W Linuksie nagrywarka IDE mo¿e pojawiæ siê jako SCSI dziêki opcji
&quot;SCSI (hostadaptor) emulation&quot;. Tak wiêc uaktywnij
odpowiedni modu³ j±dra ide-scsi, jak to opisano powy¿ej i potem
mo¿esz robiæ wszystko tak jakby¶ mia³ nagrywarkê SCSI.
<P>
<H3>Nagrywarki SCSI.</H3>

<P>
<P>Upewnij siê, ¿e twoja nagrywarka jest rozpoznawana przez BIOS
twojego komputera. Nie ma sensu robiæ czegokolwiek dalej je¶li twój
komputer nie zaakceptuje sprzêtu. (fakt, ¿e komputer nie wypluje
nagrywarki nie jest potwierdzeniem; na ekranie musi pojawiæ siê
odpowiedni napis).
<P>Je¶li planujesz pod³±czyæ swój napêd SCSI do portu równoleg³ego,
bêdziesz potrzebowa³ specjalnego kabla i specjalnego sterownika w
j±drze. Wiêcej na ten temat mo¿esz poczytaæ pod adresem 
<A HREF="http://www.torque.net/parport/parscsi.html">www.torque.net/parport/parscsi.html</A>.
<P>
<H3>Ogólne urz±dzenia SCSI.</H3>

<P>
<P>Pliki urz±dzeñ /dev/sd* i /dev/sr* u¿ywane do komunikacji z
dyskami i CD-ROM-ami SCSI maj± zaimplementowany tylko transfer
zorientowny na bloki danych. To w³a¶nie czyni je tak szybkimi i
idealnymi do zapisu danych. Sterowanie laserem nagrywarki to
bardziej skomplikowane zadanie i wymaga trochê wiêcej ni¿ transferu
danych w postaci bloków. Aby utrzymaæ tê jako¶æ urz±dzeñ sd* i
sr* stworzono nowy rodzaj plików urz±dzeñ SCSI; tzw <I>ogólne
urz±dzenia SCSI</I>.
<P>Poniewa¿ poprzez ogólne urz±dzenia SCSI mo¿na zrobiæ wszystko ze
sprzêtem SCSI nie s± one przeznaczone do jakiego¶ konkretnego
celu - st±d nazwa ogólne (generic).
<P>Tak jak inne pliki urz±dzeñ i te mo¿na znale¼æ w katalogu /dev/:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; cd /dev
$ &gt; ls sg*
sg0  sg1  sg2  sg3  sg4  sg5  sg6  sg7
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li nie masz tych plików urz±dzeñ, to stwórz je u¿ywaj±c skryptu
<CODE>/dev/MAKEDEV</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; cd /dev/
$ &gt; ./MAKEDEV sg
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<H3>Nagrywarki pod³±czane przez porty równoleg³e.</H3>

<P>
<P>Przykro mi, ale nie mam pojêcia na ten temat. Przeczytaj informacje
zawarte na 
<A HREF="http://www.torque.net/parport/paride.html">stronie    WWW</A> po¶wiêconej temu tematowi albo plik na swoim dysku
<CODE>/usr/src/linux/Documentation/paride.txt</CODE>.
<P>
<H2>2.3 Zdob±d¼ oprogramowanie do wypalania CD-R.</H2>

<P>
<P>Przegl±d narzêdzi s³u¿±cych do nagrywania p³yt znajduje siê pod
adresem 
<A HREF="http://www.fokus.gmd.de/research/cc/glone/employees/joerg.schilling/private/cdb.html">www.fokus.gmd.de</A>. Project tworzenia CD dla Unix-a.
<P>
<H3>Narzêdzia obs³ugiwane z linii poleceñ.</H3>

<P>
<P>Jedno z poni¿szych narzêdzi potrzebne jest aby wygenerowaæ obraz
p³yty.
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="ftp://tsx-11.mit.edu:/pub/linux/packages/mkisofs">mkisofs</A>
<A HREF="ftp://ftp.man.torun.pl:/pub/Linux/mkhfs">mkhybrid</A></BLOCKQUOTE>
<P>W zale¿no¶ci od modelu twojej nagrywarki (zobacz 1.3) potrzebne jest
jedno z poni¿szych narzêdzi do zapisania danych na CD:
<P>
<UL>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/cdrecord/">cdrecord</A></LI>
</UL>
<P>Nie wierz podrêcznikowi systemowemu od (starego) mkisofs, który
stwierdza, ¿e potrzebujesz wersji 1.5. Po prostu u¿yj programu
cdrecord i bêdzie w porz±dku. Zauwa¿, ¿e program mkisofs
dostarczany wraz z cdrecord ma kilka rozszerzeñ wspomnianych w
dokumentacji programu.
<P>
<H3>Graficzne interfejsy u¿ytkownika. (opcjonalne)</H3>

<P>
<P>Front-endy w Linuksie to rzeczywiste front-endy. Oznacza to, ¿e
ci±gle musisz zainstalowaæ narzêdzia obs³ugiwane z linii poleceñ,
ale masz do nich dostêp w ³adniejszy sposób.
<P><I>X-CD-Roast</I> to pakiet stworzony do u³atwienia tworzenia
p³yt w Linuksie. £±czy on narzêdzia sterowane z linii poleceñ jak
<I>cdrecord</I> i <I>mkisofs</I> z ³adnym graficznym interfejsem.
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="http://www.fh-muenchen.de/home/ze/rz/services/projects/xcdroast/e_overview.html">www.fh-muenchen.de</A></BLOCKQUOTE>
<P><I>BurnIT</I> to front-end napisany w Javie do cdrecord, mkisofs i
cdda2wav-0.95, co czyni z niego kompletny pakiet do wypalania p³yt
CD na platformach unixowych. ¦ci±gn±æ go mo¿na z adresu 
<A HREF="http://sunsite.auc.dk/BurnIT/">sunsite.auc.dk</A>.
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Wypalanie p³yt CD-R.</A></H2>

<P>Imperator Nero na temat palenia swoich w³asnych klasycznych CD
[AD64; on siê na tym kompletnie nie zna] &quot;Je¶li do ognia
siê obrócisz, zabawiaæ siê nie przestanê póki siê palisz.&quot;
<P>[t³um.: Z góry przepraszam za t³umaczenie, ale poet± nie jestem.]
<P>Zapis CD w Linuksie sk³ada siê z dwóch kroków:
<P>
<UL>
<LI>pakowanie programów do plików ze specjalnym formatem</LI>
<LI>zapisywanie danych z takich plików na p³ytê CD-R przy pomocy cdrecord.</LI>
</UL>
<P>Rozdzia³ ten opisuje kroki tworzenia p³yt z danymi i audio.
<P>
<H2>3.1 Zapis CD-ROM-ów (czyste dane).</H2>

<P>
<P>Pamiêtaj, ¿e zebranie wszystkiego do p³yty zabiera o wiele wiêcej
ni¿ siê mo¿na spodziewaæ. Jednak pamiêtaj te¿, ¿e brakuj±cych
plików nie mo¿na dopisaæ do p³yty jak jest ju¿ zapisana i
zakoñczona.
<P>Pamiêtaj tak¿e, ¿e pewna ilo¶æ miejsca na p³ycie jest u¿ywana do
przechowywania informacji na temat systemu plików iso9660 (zwykle
kilka MB). 620 MB danych zawsze siê zmie¶ci na 650MB p³ycie CD-R.
<P>
<H2>3.2 Tworzenie obrazu pó¼niejszej p³yty.</H2>

<P>
<P>Zanim jaki¶ no¶nik danych (dyskietka, dysk twardy czy kompakt) bêdzie
móg³ byæ u¿yty trzeba na nim za³o¿yæ system plików (mówi±c po
DOS-owemu: trzeba go sformatowaæ). System plików jest
odpowiedzialny za organizacjê i zapis plików na no¶niku.
<P>Zwykle, narzêdzia do tworzenia systemu plików na partycji dyskowej,
zapisuja na niej pusty system plików, który jest potem montowany i
wype³niany plikami przez u¿ytkownika. Zapisywalne p³yty CD s±
zapisywalne <B>tylko raz</B>, wiêc je¶li zapisa³by¶ na nim pusty
system plików, zosta³oby sformatowane - ale pozosta³oby puste na
zawsze. Jest to tak¿e prawda dla no¶ników wielokrotnego zapisu,
poniewa¿ nie mo¿na zmieniæ dowolnie zawarto¶ci sektorów, ale trzeba
j± ca³± najpierw skasowaæ.
<P>Wiêc to czego potrzebujemy, to narzêdzie, które tworzy system
plików podczas nagrywania plików na p³ycie. Narzêdzie to nazywa siê
<I>mkisofs</I>. Przyk³adowe u¿ycie mo¿e byæ takie:
<P>
<PRE>
       mkisofs  -r -o obraz_cd   moja_kolekcja/
                   `---------'   `-------------'
                        |               |
                  dok±d zapisaæ   nagraj z tego katalogu
</PRE>
<P>Opcja <B>-r</B> ustawia prawa dostêpu wszystkich plików na odczyt dla
wszystkich i w³±cza RockRidge Extensions. To jest zwykle to, co
chcesz osi±gn±æ i u¿ycie tej opcji jest zalecane, no chyba, ¿e wiesz
dok³adnie co robisz. (wskazówka: bez <B>-r</B> pliki na kompakcie bêd± mia³y
prawa jak <CODE>moja_kolekcja</CODE>!).
<P><I>mkisofs</I> spróbuje
odwzorowaæ wszystkie nazwy plików na format 8.3 u¿ywany przez DOS,
aby zapewniæ jak najwiêksz± kompatybilno¶æ. W razie gdy pliki w
formacie 8.3 nazywaj± siê tak samo, u¿ywane s± liczby, a informacja
o takich plikach wysy³ana jest do <I>STDERR</I> - zwykle ekran.
Nie panikuj:<BR>
Pod Linuksem nigdy nie zobaczysz tych nazw w formacie 8.3, poniewa¿
Linux umie korzystaæ z RockRidge Extensions, które zawieraj±
oryginalne atrybuty pliku (prawa dostêpu, nazwy, itp.).
<P>Teraz mo¿esz siê zastanawiaæ dlaczego rezultat nie jest wysy³any
bezpo¶rednio do nagrywarki. Z dwóch powodów:
<P>
<UL>
<LI>mkisofs nie wie nic na temat obs³ugi nagrywarek CD.</LI>
<LI>mo¿esz chcieæ przetestowaæ obraz p³yty zanim go nagrasz.</LI>
<LI>Na wolnych komputerach nie by³oby to rozs±dne.</LI>
</UL>
<P>Metodê zapisu p³yty w jednym kroku opiszê poni¿ej.
<P>Mo¿naby stworzyæ dodatkow± partycjê na dysku i tam zapisywaæ wynik
dzia³ania <I>mkisofs</I>. Jednak ja jestem przeciwny takiemu
rozwi±zaniu poniewa¿ jedn± literówk± mo¿naby sobie zniszczyæ ca³±
partycjê Linuksow± (czytaj: co mi siê przytrafi³o...). Co wiêcej,
to jest marnowanie miejsca na dysku, bo dane te s± tylko czasowe i
mo¿na je usun±æ po zapisaniu na p³ytê. Jednak je¶li masz
wystarczaj±co du¿o miejsca na dysku, dodatkowa partycja mo¿e ci
zaoszczêdziæ czasu na kasowanie obrazu.
<P>
<H3>Przetestuj obraz kompaktu.</H3>

<P>
<P>Linux ma mo¿liwo¶æ montowania plików tak jakby by³y one
partycj±. Cecha ta przydaje siê do testowania obrazu p³yty, czy
prawa dostêpu s± takie jak chcesz. Pomimo, i¿ no¶niki s± teraz
bardzo tanie, to zapis p³yty zabiera trochê czasu i mo¿esz chocia¿
zaoszczêdziæ swój czas sprawdzaj±c obraz.
<P>Aby zamontowaæ w katalogu <CODE>/cdrom</CODE> taki plik stworzony wcze¶niej
wpisz:
<P>
<HR>
<PRE>
       mount -t iso9660 -o ro,loop=/dev/loop0 cd_image /cdrom
</PRE>
<HR>
<P>Teraz mo¿esz sprawdziæ pliki w katalogu <CODE>/cdrom</CODE> - pojawi±
siê tam dok³adnie tak samo jak bêd± wygl±daæ na p³ycie. Aby odmontowaæ
ten plik po prostu napisz <I>umount /cdrom</I>. Uwaga: Je¶li masz
j±dro starsze ni¿ 2.0.31, to ostatni plik na p³ycie mo¿e nie byæ
czytany. U¿yj nowszego j±dra, jak np. 2.0.36. Opcja <CODE>-pad</CODE> w
programie cdrecord odnosi siê tylko do p³yt audio, a dodatkowa
opcja <CODE>-pad</CODE> programu mkisofs wymaga ³aty, co jest tak± sam±
prac± jak uaktualnienie do nowego j±dra.
<P>Uwaga:
<P>Niektóre stare wersje <I>mount</I> nie umiej± obs³ugiwaæ urz±dzeñ
loopback. Je¶li masz tak± star± wersjê <I>mount</I>, to jest to
wskazówka, ¿eby uaktualniæ swoj± dystrybucjê.<BR>
Kilku ludzi sugerowa³o ju¿, ¿eby zamie¶ciæ tu informacjê sk±d wzi±æ
najnowsze narzêdzia do montowania, ale ja zawsze odmawiam. Je¶li
twoja dystrybucja dostarcza takiej starej wersji <I>mount</I>, to
zg³o¶ to do nich jako b³±d. Je¶li twoja dystrybucja nie jest ³atwa
do uaktualnienia, zg³o¶ to jako b³±d.
<P>Je¶li do³±czy³bym tutaj wszystkie informacje potrzebne do
poprawienia b³êdów w ¼le zaprojektowanej dystrybucji to HOWTO
by³oby o wiele wiêksze i trudniejsze do czytania.
<P>
<H2>3.3 Zapisz obraz CD na p³ytê.</H2>

<P>
<P>Ju¿ nie ma du¿o do zrobienia. Je¶li jeszcze nie próbowa³e¶, to jest
dobra chwila na polecenie:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cdrecord -scanbus
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Polecenie to poka¿e ci do którego urz±dzenia SCSI do³±czona jest
twoja nagrywarka. Wszystkie inne metody zgadywania informacji
wy¶wietlanych przez cdrecord zosta³y usuniête z tego HOWTO
(szczególnie ten cokolwiek niebezbieczny schemat nazewnictwa
ogólnych urz±dzeñ SCSI).
<P>Zanim poka¿ê ci ostatnie polecenie,
pozwól siê ostrzec, ¿e nagrywarki &quot;lubi± byæ karmione&quot;
ci±g³ym strumieniem danych poniewa¿ maj± tylko ma³y bufor
danych. Tak wiêc proces zapisu obrazu CD na p³ytê nie mo¿e byæ
przerwany, bo w wyniku otrzymamy ¼le nagran± p³ytê. £atwo jest
przerwaæ taki strumieñ danych np. przez skasowanie du¿ego pliku.
Przyk³ad: Je¶li skasujesz plik o rozmiarze 650 MB, to j±dro musi
uaktualniæ informacje o 650.000 bloków na dysku (zak³adaj±c, ¿e
masz na swoim systemie plików bloki 1 kB). Zajmuje to trochê czasu
i bardzo prawdopodobne, ¿e zwolni dzia³alno¶æ dysku na tyle, ¿e
strumieñ danych zostanie przerwany na kilka sekund. Jednak na
szybkich maszynach czytanie poczty, surfowanie po sieci czy nawet
kompilacja j±dra nie maj± wp³ywu na nagrywanie.
<P>Zauwa¿ proszê, ¿e ¿adna nagrywarka nie potrafi ponownie ustawiæ
lasera i nie mo¿e kontynuowaæ od miejsca, w którym zosta³o
przerwane nagrywanie. Przez to ka¿da silniejsza wibracja a nawet
wstrz±s zniszczy p³ytê.
<P>Je¶li jeste¶ ju¿ psychicznie przygotowany, ubierz siê w czarn±
szatê, pomnó¿ numer SCSI-ID nagrywarki przez numer SCSI-revision i
zapal tyle¿ samo ¶wieczek, wymów dwa wiersze z
&quot;<I>ASR-FAQ</I>&quot; (grupa dyskusyjna alt.sysadmin.recovery)
i ostatecznie wpisz:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; SCSI_BUS=0   # wziête z listingu "scsibus0:"
$ &gt; SCSI_ID=6    # wziête z listingu "TOSHIBA XM-3401"
$ &gt; SCSI_LUN=0
$ &gt; cdrecord -v speed=2 dev=$SCSI_BUS,$SCSI_ID,$SCSI_LUN \
                   -data  cd_image

# to samo co wy¿ej, ale krótsze
$ &gt; cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -data  cd_image
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Dla zwiêkszenia czytelno¶æi, namiary na nagrywarkê zapisane s± do
trzech zmiennych o wymownych nazwach: SCSI_BUS, SCSI_ID, SCSI_LUN.
Opcja <CODE>-data</CODE> nie jest konieczna, ale zosta³a tutaj podana, aby
odró¿niæ tê linijkê o linijki s³u¿±cej do nagrywania p³yt audio.
<P>Je¶li u¿ywasz programu cdrecord do nadpisania p³yty CD-RW, musisz
podaæ opcjê <CODE>blank=...</CODE>, aby skasowaæ poprzedni± zawarto¶æ.
Poczytaj stronê podrêcznika man, aby dowiedzieæ siê wiêcej na temat
ró¿nych metod zerowania p³yty CD-RW.
<P>W czasach kiedy wszyscy oprócz mnie posiadaj± 400 MHz maszyny,
ludzie nagrywaj± p³yty w locie bez tworzenia obrazu. Czyli ³±cz±
wyj¶cie programu mkisofs z wej¶ciem programu cdrecord:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; IMG_SIZE=`mkisofs -R -q -print-size private_collection/`
$ &gt; mkisofs -r  private_collection/  \
|cdrecord  speed=2  dev=0,6,0
            tsize=${IMG_SIZE}s  -data  -
#         nie zapomnij o s --^         ^-- czytaj dane z STDIN
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwsze polecenie jest pustym poleceniem s³u¿±cym do okre¶lenia
rozmiatu obrazu (potrzebujesz mkisofs z pakietu cdrecord, aby to
dzia³a³o). Mo¿e twoja nagrywarka nie musi znaæ rozmiaru obrazu,
który bêdzie zapisany, wtedy mo¿esz to opu¶ciæ. Wy¶wietlony rozmiar
musi byæ przekazany jako parametr tsize do polecenia cdrecord (jest
zapisany w zmiennej ¶rodowiskowej IMG_SIZE). Ostatnie polecenie to
po³±czenie poleceñ mkisofs i cdrecord przez potok.
<P>
<H2>3.4 Zapisywanie p³yt audio.</H2>

<P>
<P>Zapisanie takiej p³yty jest bardzo podobne do wymienionych powy¿ej
kroków/ Dwie g³ówne ró¿nice, to fakt, ¿e p³yty audio sk³adaj± siê
ze ¶cie¿ek audio, które s± zorganizowane w osobne obrazy. Wiêc
je¶li chcesz mieæ 10 ¶cie¿ek, to musisz mieæ 10 obrazów. Drug±
ró¿nic± jest format tych obrazów. Ju¿ nie ISO 9660 (czy jaki tam
system plików wolisz), ale 16-bitowe sample w kodowaniu PCM z
czêstotliwo¶ci± próbkowania 44,1 kHz.
<P>Jednym z narzêdzi do zamiany twoich plików d¼wiêkowych do
wymaganego formatu jest <I>sox</I>. U¿ycie jest bardzo proste:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; sox  killing-my-software.wav  killing-my-software.cdr
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Polecenie to zamienia utwór killing-my-software z formatu WAV na
format CDR. Poczytaj stronê podrêcznika systemowego man programu
sox na temat rozszerzeñ i formatów plików rozpoznawanych przez
niego. Z powodu sporej ilo¶ci dysku potrzbnej na konwersjê, jest to
wbudowana cecha programu cdrecord dla formatów WAV i AU. Tak wiêc
dopóki twoje pliki muzyczne s± w postaci plików .wav czy .au i s±
to 16-bitowe próbki z czêstotliwo¶ci± 44,1 kHz mo¿esz ich u¿ywaæ
bez rêcznej zamiany.
<P>Cdrecord zapisuje obrazy jako ¶cie¿ki audio je¶li podamy opcjê
<CODE>-audio</CODE>. Inne opcje s± identyczne z tymi do zapisywania danych
(o ile nie masz jakich¶ bardzo specyficznych wymagañ). Poni¿sze
trzy przyk³ady robi± to samo, ale czytaj± obrazy z innych plików:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
$ &gt; cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -audio  track1.cdr track2.cdr...
$ &gt; cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -audio  track1.wav track2.wav...
$ &gt; cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -audio  track1.au track2.au...
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Szczególnym przypadkiem s± pliki MPEG3, które mog± byæ zamienione
przy pomocy programu 'mpg123 -s track1.mp3 > track1.cdr'. W drug±
stronê dzia³a 8hz-mp3 dla plików WAV.
<P>W takim uk³adzie jak powy¿ej wypalisz p³yty z 2-sekundow± przerw±
pomiêdzy ka¿dymi dwoma ¶cie¿kami audio. Je¶li twoja nagrywarka
umo¿liwia nagrywanie w trybie &quot;disc at once&quot; (DAO),
mo¿esz wypróbowaæ najnowszej wersji cdrecord, aby siê tych przerw
pozbyæ.
<P>
<H2>3.5 CD-ROM-y mieszane.</H2>

<P>
<P>Niewiele do powiedzenia. Po prostu okre¶l typ oklejnych obrazów
opcjami <CODE>-data</CODE> lub <CODE>-audio</CODE>. Przyk³ad:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cdrecord  -v dev=0,6,0  -data  cd_image  -audio  track*.cdr
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<H2><A NAME="4"></A> <A NAME="s4">4. Czêsto zadawane pytania wraz z odpowiedziami.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>4.1 Jak czu³y jest proces wypalania?</H2>

<P>
<P>Odpowied¼: To zale¿y od twojej nagrywarki. Nowsze powinny mieæ
bufor danych o pojemno¶ci ok. 1MB lub co¶ ko³o tego i mo¿e
wytrzymaæ jakie¶ 1-2 sekund bez dop³ywu danych. Je¶li chcesz znaæ
jakie¶ szczegó³y, to zajrzyj do podrêcznika albo zapytaj producenta.
Niezale¿nie od rozmiaru tego bufora musisz zagwarantowaæ sta³y przep³yw
danych w granicach 300 kb/s - 600 kb/s.
<P>Procesy intensywnie wykorzystuj±ce dysk, jak np. uaktualnianie bazy
&quot;locate&quot;, obni¿aj± maksymalny przep³yw i mog±
zniszczyæ p³ytê; lepiej sprawd¼ czy takie procesy nie s± uruchamiane
przez cron-a, at lub anacron-a podczas gdy wypalasz p³ytê.
<P>Z drugiej strony niektórzy kompilowali j±dro podczas wypalania
p³yty i nic ich p³ytom siê nie dzia³o. Do takich eksperymentów
potrzebujesz jednak szybkiej maszyny.
<P>
<H2>4.2 Czy fragmentacja ma z³y wp³yw na prêdko¶æ przep³ywu danych?</H2>

<P>
<P>Fragmentacja jest zwykle taka ma³a, ¿e jej wp³yw jest
niezauwa¿alny. Jednak mo¿esz ³atwo skonstruowaæ patologiczne
przypadki fragmentacji, które obni¿± prêdko¶æ przep³ywu danych do
100 kb/s. Wiêc nie rób tego. :-)
<P>Tak, pliki przez lata fragmentuj± siê na dysku. Tym szybciej, im
szybciej system plików jest pe³ny. Zostawiaj zawsze 10% - 20%
wolnego miejsca i powinno byæ dobrze.
<P>Je¶li nie jeste¶ pewny, to spójrz na komunikaty wypisywane podczas
startu, procent fragmentaji jest podawany podczas sprawdzania
systemu plików. Mo¿esz sprawdziæ tê warto¶æ bardzo niebezpiecznym
poleceniem
<P>
<HR>
<PRE>
       $ > e2fsck -n  /dev/sda5        # '-n' jest wa¿ne!
       [ró¿ne komunikaty usuniête - zignoruj wszelkie b³êdy]
       /dev/sda5: 73/12288 files (12.3% non-contiguous)
</PRE>
<HR>
<P>W tym przyk³adzie fragmetacja jest bardzo wysoka - ale na tym
systemie plików s± tylko 73 ma³e pliki (u¿yte w /tmp) wiêc warto¶æ
ta nie jest alarmuj±ca.
<P>Jest eksperymentalne narzêdzie zwane <I>e2defrag</I> s³u¿±ce do
defragmentacji systemu plików Extended-2. Obecna wersja nie dzia³a
zbyt pewnie, aby u¿ywaæ jej nawet w domowych komputerach. Je¶li
naprawdê chcesz zdefragmentowaæ swój system plików, zrób kopiê
zapasow± (lepiej: dwie kopie), poæwicz odzyskiwanie danych, stwórz
nowy system plików (to zniszczy ten stary) i odtwórz dane. Jest to
najbezpieczniejsza technika.
<P>
<H2>4.3 Czy mo¿liwe jest zapisanie obrazu CD na systemie plików UMSDOS?</H2>

<P>
<P>Tak. Jedyny system plików, który jest nieodpowiedni do tego celu to
NFS (sieciowy system plików).
<P>Ja u¿ywam UMSDOS, ¿eby dzieliæ mejsce na dysku pomiêdzy Linuksem a
DOS/Win na PC-cie (486/66) przeznaczonym do nagrywania p³yt.
<P>
<H2>4.4 Czy nie ma jakiego¶ sposobu, ¿eby obej¶æ ograniczenia ISO 9660?</H2>

<P>
<P>Tak. Na p³ycie mo¿esz umie¶ciæ jakikolwiek system plików. Ale inne
systemy operacyjne nie bêd± potrafi³y obs³u¿yæ takiej p³yty.
<P>Oto przepis:
<P>
<UL>
<LI>Stwórz pusty plik o rozmiarze 650 MB.

<HR>
<PRE>
       dd if=/dev/zero of="empty_file" bs=1024k count=650
</PRE>
<HR>

</LI>
<LI>Stwórz &quot;na&quot; tym pliku system plików EXT2.

<HR>
<PRE>
       $ > /sbin/mke2fs -b 2048 pusty_plik
       pusty_plik is not a block special device.
       Proceed anyway? (y,n) y
</PRE>
<HR>

</LI>
<LI>Zamontuj ten pusty plik przy pomocy urz±dzenia loopback

<HR>
<PRE>
    mount -t ext2 -o loop=/dev/loop1 empty_file /mnt
</PRE>
<HR>

</LI>
<LI>Skopiuj to co chcesz do <CODE>/mnt</CODE> i odmontuj potem ten
katalog.</LI>
<LI>U¿yj <I>cdrecord</I> na pustym_pliku (który ju¿ nie jest pusty)
tak jakby by³ to obraz ISO 9660.</LI>
</UL>
<P>Je¶li chcesz wstawiæ pozycjê do <CODE>/etc/fstab</CODE> dla takich
p³yt, to wy³±cz ich sprawdzanie, np.
<P>
<PRE>
       /dev/cdrom  /cdrom  ext2  defaults,ro  0 0
</PRE>
<P>Pierwsze 0 oznacza &quot;nie do³±czaj tego systemu plików do kopii zapasowych&quot;,
drugie (wa¿ne) oznacza, &quot;nie
sprawdzaj b³êdów podczas startu&quot; (polecenie fsck nie
powiedzie siê podczas sprawdzania b³êdów na p³ycie).
<P>
<H2>4.5 Jak czytaæ ¶cie¿ki z p³yt audio?</H2>

<P>
<P>Jest kilka dostêpnych pakietów. Najnowszym jest
&quot;cdparanoia&quot;; ¶ci±gn±æ go mo¿na z
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="http://www.mit.edu/afs/sipb/user/xiphmont/cdparanoia/index.html">www.mit.edu</A></BLOCKQUOTE>
<P>Albo mo¿esz spróbowaæ kombinacjê programów &quot;cdda2wav&quot; i
&quot;sox&quot; dostêpne z serwera w Polsce:
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/apps/sound/">ftp.icm.edu.pl</A>. Pierwszy w podkatalogu <CODE>cdrom/</CODE> a
drugi w <CODE>convert/</CODE>.
</BLOCKQUOTE>
<P>Pakiet cdda2wav umo¿liwia odczytanie podanego przedzia³u czasowego
(albo ca³ej ¶cie¿ki) z p³yty muzycznej i zamianê odczytanych danych
na format pliku WAV. sox natomiast zamienia format pliku WAV na
format zapisu na p³ytach muzycznych, tak ¿e dane te mog± zostaæ
zapisane na p³ytê przy pomocy <I>cdrecord</I>. Nie potrzebujesz
koniecznie <CODE>sox</CODE> je¶li u¿ywasz nowszej wersji <CODE>cdrecord</CODE>,
poniewa¿ program ten posiada wbudowan± opcjê zamiany plików .wav i
.au na odpowiedni format.
<P>
<H2>4.6 Jak automatycznie wykrywaæ urz±dzenia SCSI po starcie?</H2>

<P>
<P>Plik <CODE>drivers/scsi/scsi.c</CODE> zawiera tak± informacjê:
<P>
<PRE>
   &quot;U¿ycie: echo "SCSI add-single-device 0 1 2 3" >/proc/scsi/scsi
   Zamieñ "0 1 2 3" na swoje numery "Host Channel Id Lun".
   Ta cecha jest BET¡.
      UWAGA: Programu tego nie mo¿na u¿ywaæ do pod³±czania urz±dzeñ SCSI
      podczas dzia³ania systemu poniewa¿ urz±dzenia te nie zosta³y
      przygotowane do tego i mo¿esz sobie zniszczyæ sprzêt!
   Ale mo¿e mo¿na w³±czyæ ju¿ pod³±czone urz±dzenie. Jednak nie ma
   ¿adnej gwarancji, ¿e urz±dzenie to nie zniszczy nadchodz±cych
   danych.&quot;
</PRE>
<P>U¿ywaæ tego mo¿na tylko je¶li dodajesz urz±dzenia SCSI na koñcu
³añcucha. Je¶li umie¶cisz urz±dzenie SCSI gdzie¶ w istniej±cy
³añcuch, to popsuje to kolejno¶æ w katalogu /dev/ i mo¿na zniszczyæ
ca³± zawarto¶æ twojego dysku.
<P>
<H2>4.7 Czy mo¿liwe jest zrobienie kopii 1:1 danych z p³yty?</H2>

<P>
<P>Tak. Ale powiniene¶ zdawaæ sobie sprawê z tego, i¿ wszelkie b³êdy
podczas odczytu orygina³u (z powodu kurzu czy rys) spowoduj± b³êdy
tak¿e w kopii.
<P>Pierwszy przypadek: masz nagrywarkê i oddzielny napêd CDROM. Wykonuj±c
polecenie:
<P>
<HR>
<PRE>
       cdrecord -v dev=3,0 speed=2 -isosize /dev/scd0
</PRE>
<HR>
<P>odczytujesz strumieñ danych z CD-ROM-u pod³±czonego jako <CODE>/dev/scd0</CODE> 
i zapisujesz go bezpo¶rednio poprzez urz±dzenie SCSI o ID=3 na nagrywarkê.
<P>Drugi przypadek: nie masz oddzielnego napêdu CD-ROM. W tym
przypadku musisz u¿yæ nagrywarki, ¿eby odczytaæ dane:
<P>
<HR>
<PRE>
       dd if=/dev/scd0 of=obraz_cd
</PRE>
<HR>
<P>Polecenie to jest równowa¿ne <I>mkisofs</I> wiêc powiniene¶
postêpowaæ dalej tak, jak to opisano w rozdziale 3. Zauwa¿, ¿e ta
metoda nie zadzia³a w przypadku p³yt
muzycznych.
<P>
<H2>4.8 Czy Linux umie odczytaæ p³yty Joliet?</H2>

<P>
<P>Tak. Nowsze j±dra (2.0.36 i seria 2.2) maj± wbudowan± obs³ugê
systemu plików Joliet. Pamiêtaj, ¿e musisz u¿yæ obu opcji w pliku
/etc/fstab: <CODE>iso9660</CODE> i <CODE>joliet</CODE> (to drugie, to rzeczywiste
rozszerzenie). Wiêcej szczegó³ów przeczytasz na stronie 
<A HREF="http://www-plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.html">www-plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.htm</A>.
<P>
<H2>4.9 Jak siê czyta/montuje CD-ROM-y przez nagrywarkê?</H2>

<P>
<P>Tak jak to robisz ze zwyk³ymi napêdami. ¯adnych sztuczek. Zauwa¿,
¿e musisz u¿yæ urz±dzeñ <I>scd</I> (SCSI CD-ROM), aby zamontowaæ
p³ytê do czytania. Przyk³adowa pozycja z <CODE>/etc/fstab</CODE>:
<P>
<PRE>
       /dev/scd0  /cdrom  iso9660  ro,user,noauto  0  0
</PRE>
<P>
<H2>4.10 Jak umie¶ciæ jeszcze wiêcej danych na p³ycie?</H2>

<P>
<P>U¿yj <CODE>bzip2</CODE> zamiast jakiego¶ innego kompresora jak np.:
<CODE>gzip</CODE> czy <CODE>pkzip</CODE>. Zaoszczêdzi ci to przy wiêkszych plikach
(100 kB) oko³o 30% miejsca na dysku. Mo¿na go ¶ci±gn±æ z:
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="http://www.muraroa.demon.co.uk/">www.muraroa.demon.co.uk/</A></BLOCKQUOTE>
<P>Zamiast nagrywaæ prawdziwe p³yty audio mo¿esz zamieniæ swoje pliki
.wav w .mp3 i zapisaæ je na systemie plików ISO 9660 jako zwyk³e
pliki. Format MPEG III umo¿liwia kompresjê oko³o 1:10.
<P>Oczywi¶cie wiêkszo¶æ odtwarzaczy CD nie umie czytaæ plików... i to
jest wada. Jednak z drugiej strony, dlaczego na nastêpnej prywatce
nie puszczaæ muzyki z twardego dysku ? 18 GB to wystarczaj±co du¿o
miejsca na 3000-4000 plików .mp3. :-)
<P>Program do tworzenia plików MPEG III mo¿na ¶ci±gn±æ z
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="http://www.stud.ifi.uio.no/~larsi/other/8hz-mp3-cheng.tar.gz">www.stud.ifi.uio.no/~larsi/other/</A></BLOCKQUOTE>
<P>Odtwarzacz do MPEG III mo¿na ¶ci±gn±æ z
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="http://homepages.uni-tuebingen.de/student/michael.hipp/mpg123/">homepages.uni-tuebingen.de/student/michael.hipp/mpg123/</A></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li masz nagran± mowê, to mo¿esz spróbowaæ zredukowaæ jej rozmiar
algorytmem &quot;GSM lossy speech compression&quot;:
<P>
<BLOCKQUOTE>
<A HREF="ftp://svr-ftp.eng.cam.ac.uk/pub/comp.speech/">ftp://svr-ftp.eng.cam.ac.uk/pub/comp.speech/</A><P>
<A HREF="http://kbs.cs.tu-berlin.de/~jutta/toast.html">kbs.cs.tu-berlin.de/~jutta/toast.html</A></BLOCKQUOTE>
<P>
<H2>4.11 Jak utworzyæ p³ytê startow± (bootable).</H2>

<P>
<P>Musisz mieæ dyskietkê startow±. Stwórz jej dok³adny obraz
poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
dd if=/dev/fd0 of=boot.img bs=18k
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Umie¶æ ten obraz w katalogu z danymi do p³yty (albo w jakim¶
jego podkatalogu). Poinformuj mkisofs o tym pliku poprzez opcjê
<CODE>-b</CODE> i u¿yj tak¿e opcji <CODE>-c</CODE>. Szczegó³y znajdziesz w pliku
README.eltorito w pakiecie mkisofs.
<P>Interesuj±cym zastosowaniem mo¿e byæ system DOS czy Windows
zabezpieczony przed wirusami. Zaoszczêdza to pieniêdzy na dyski
(je¶li masz sieæ i u¿ywasz samby do wsytawiania danych u¿ytkowików
na serwerze plików). Jednak jest to czysta teoria, bo nikt mi jak
dot±d nie dostarczy³ konkretów.
<P>Trochê szczegó³ów na temat startowych p³yt z RedHatem mo¿na
poczytaæ po adresem 
<A HREF="http://www.channel1.com/users/rodsmith/rhjol-technical.html">www.channel1.com/users/rodsmith/rhjol-technical.html</A>.
<P>
<H2>4.12 Jak zrobiæ zapisywalny CD-ROM?</H2>

<P>
<P>Jest dostêpna taka nak³adka na system plików Linuksa, która
montowana jest na CD-ROM i przyjmuje wszystkie operacje zapisu.
Nowe i zmodyfikowane pliki zapisywane s± gdzie indziej, ale dla
u¿ytkownika wygl±da to, tak jakby operacje by³y wykonywane na
p³ycie. Wiêcej informacji znajdziesz pod adresem 
<A HREF="http://home.att.net/~artnaseef/ovlfs/ovlfs.html">home.att.net/~artnaseef/ovlfs/ovlfs.html</A>.
<P>Je¶li to ci nie wystarczy, to poczekaj na system plików UDF, który
ma byæ obs³ugiwany przez Linuksa. Albo pomó¿ go rozwijaæ 
<A HREF="http://trylinux.com/projects/udf/">trylinux.com/projects/udf/</A>.
<P>
<H2>4.13 Czy mo¿liwe jest wykorzystanie kilku nagrywarek na raz?</H2>

<P>
<P>Tak. Chocia¿ zosta³o to przetestowane na razie z dwoma nagrywarkami. I
potrzebujesz te¿ ³aty na j±dro zapewniaj±cej wiêcej buforów dla
sterownika ogólnego urz±dzenia SCSI (
<A HREF="ftp://ftp.fokus.gmd.de/pub/unix/cdrecord/alpha">ftp://ftp.fokus.gmd.de/pub/unix/cdrecord/alpha</A>).
<P>
<H2>4.14 Które no¶niki s± najlepsze?</H2>

<P>
<P>Niemiecki magazyn komputerowy &quot;c't&quot; ma listê wskazówek
dotycz±cych kompaktów "noname" w wydaniu listopadowym 1996:
<P>
<UL>
<LI>p³yty "noname" ogólnie nie s± najwy¿szej jako¶ci i nie powinny
byæ u¿ywane</LI>
<LI>je¶li nagrywalna p³yta jest zniszczona, to odnosi siê to pewnie
do ca³ej paczki (je¶li kupi³e¶ wiêcej); mo¿e masz szczê¶cie i
mo¿esz u¿yæ przynajmniej pierwsze 500MB tej p³yty...</LI>
<LI>nie dotykaj b³yszcz±cej powierzchni przed nagraniem.</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Rozwi±zywanie problemów.</A></H2>

<P>
<P>Zawsze pamiêtaj, ¿e popsut± p³ytê mo¿na wci±¿ u¿yæ jako podstawki.
:-)
<P>
<H2>5.1 Nie dzia³a: pod Linuksem.</H2>

<P>
<P>Sprawd¼ najpierw czy nagrywarka dzia³a w innych systemach. A
konkretnie:
<P>
<UL>
<LI>Czy kontroler rozpoznaje nagrywarkê jako urz±dzenie SCSI?</LI>
<LI>Czy oprogramowanie do nagrywarki j± rozpoznaje?</LI>
<LI>Czy mo¿liwe jest nagranie p³yty przy pomocy dostarczonego
oprogramowania?</LI>
</UL>
<P>Je¶li "to nie dzia³a" nawet w innych systemach, to masz jaki¶
konflikt sprzêtowy albo popsuty sprzêt.
<P>Je¶li dzia³a w innych systemach operacyjnych i u¿ywasz loadlina,
aby startowaæ Linuksa, to tu masz problem. Loadlin robi gor±cy reset
i zostawia ca³y sprzêt ju¿ zainicjalizowany a to przeszkadza j±dru
Linuksa.
<P>
<H2>5.2 B³±d: No read access for 'dev=2,0'.</H2>

<P>
<P>W Linuksie niektóre wersje bibilioteki C s± niekompatybilne (maj±
b³êdy), i program skompilowany z jedn± nie bêdzie dzia³a³ z inn±.
Przyk³adem mo¿e byæ:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
[root@Blue /dev]# cdrecord -eject dev=2,0
cdrecord: No such file or directory. No read access for 'dev=2,0'.
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>
<H2>5.3 Nie dzia³a: pod DOS-em i przyjació³mi.</H2>

<P>
<P>Najprzypuszczlaniej b³êdy te s± powodowane:
<P>
<UL>
<LI>brakiem polecenia od³±czenia/ponownego pod³±czenia na szynie
SCSI</LI>
<LI>niewystarczaj±co ch³odzonym sprzêtem</LI>
<LI>popsutym sprzêtem (to powinno byæ wykryte w punkcie 5.1)</LI>
</UL>
<P>W ró¿nych warunkach urz±dzenia SCSI od³±czaj± siê i pod³±czaj±
ponownie samemu (elektronicznie) do szyny SCSI. Je¶li taka cecha
nie jest dostêpna (sprawd¼ parametry kontrolera i j±dra) niektóre
nagrywarki maj± problemy podczas wypalania czy utrwalania danych na
kompakcie.
<P>Szczególnie sterownik NCR 53c7,8xx SCSI ma standardowo wy³±czon± tê
cechê, wiêc mo¿esz najpierw to sprawdziæ:
<P>
<PRE>
       NCR53c7,8xx SCSI support                  [N/y/m/?] y
          always negotiate synchronous transfers [N/y/?] (NEW) n
          allow FAST-SCSI [10MHz]                [N/y/?] (NEW) y
          allow DISCONNECT                       [N/y/?] (NEW) y
</PRE>
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Podziêkowania.</A></H2>

<P>
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>Alan Brown &lt;alan@manawatu.net.nz&gt;</B><DD><P>
<DT><B>Art Stone &lt;stone@math.ubc.ca</B><DD><P>dostarczy³ pomys³ na umieszczanie
systemów plików innych ni¿ ISO 9660 na p³ytach.
<P>
<DT><B>Bartosz Maruszewski &lt;B.Maruszewski@jtz.org.pl&gt;</B><DD><P>zg³osi³ literówki
<P>
<DT><B>Bernhard Gubanka &lt;beg@ipp-garching.mpg.de&gt;</B><DD><P>zauwa¿y³ potrzebê
posiadania nowszych narzêdzi mount do montowania przy pomocy
urz±dzenia loopback.
<P>
<DT><B>Robert Doolittle &lt;bob.doolittle@sun.com&gt;</B><DD><P>dobra
argumentacja, ¿eby wyrzuciæ cdwrite z tego HOWTO.
<P>
<DT><B>Brian H. Toby</B><DD><P>wyg³adzi³ s³ownictwo.
<P>
<DT><B>Martin Schulze &lt;joey@Infodrom.North.DE&gt;</B><DD><P>poda³ informacjê o li¶cie
dyskusyjnej programu cdwrite.
<P>
<DT><B>Dale Scheetz &lt;dwarf@polaris.net&gt;</B><DD><P>pomóg³ w ulepszeniu sekcji na
temat tworzenia obrazu CD.
<P>
<DT><B>Don H. Olive &lt;don@andromeda.campbellsvil.edu&gt;</B><DD><P>URL do narzêdzia mkhybrid
<P>
<DT><B>Erwin Zoer &lt;ezoer@wxs.nl&gt;</B><DD><P>
<DT><B>Gerald C Snyder &lt;gcsnyd@loop.com&gt;</B><DD><P>sprawdzi³ nagrywanie CD-ROM-u
EXT2 (zobacz 4.4)
<P>
<DT><B>Janne Himanka &lt;shem@oyt.oulu.fi&gt;</B><DD><P>adres do ³aty dla j±dra
potrzebnej do czytania p³yt Joliet.
<P>
<DT><B>Joerg Schilling &lt;schilling@fokus.gmd.de&gt;</B><DD><P>informacje na temat
cdrecord.
<P>
<DT><B>Jos van Geffen &lt;jos@tnj.phys.tue.nl&gt;</B><DD><P>zauwa¿y³ problem w 4.9
<P>
<DT><B>Markus Dickebohm &lt;m.dickebohm@uni-koeln.de&gt;</B><DD><P>
<DT><B>Jesper Pedersen &lt;jews@imada.ou.dk&gt;</B><DD><P>
<DT><B>Pierre Pfister &lt;pp@uplift.fr&gt;</B><DD><P>pomóg³ przy tworzeniu przepisu jak
zrobiæ kopiê 1:1
<P>
<DT><B>Rick Cochran &lt;rick@msc.cornell.edu&gt;</B><DD><P>wskazówka na temat domy¶lnego
wy³±czenia cechy roz³±czania/ponownego pod³±czania w sterowniku
ncr.
<P>
<DT><B>Stephan Noy &lt;stnoy@mi.uni-koeln.de&gt;</B><DD><P>informacje i do¶wiadczenia na
temat nagrywania p³yt muzycznych.
<P>
<DT><B>Stephen Harris &lt;sweh@mpn.com&gt;</B><DD><P>dostarczy³ wskazówkê na temat zapisu
p³yt muzycznych.
<P>
<DT><B>The Sheepy One &lt;kero@escape.com&gt;</B><DD><P>zasugerowa³ u¿ycie popsutych p³yt
jako podstawkê pod napoje.
<P>
<DT><B>Martti.Rahkila@hut.fi</B><DD><P>zg³osi³ problem z wcze¶niej
zainicjalizowanymi nagrywarkami przy starcie przy pomocy loadlin.
</DL>
<P>
<H2>6.1 Od t³umacza.</H2>

<P>
<P>T³umaczenie to jest chronione prawami autorskimi &copy; Bartosza
Maruszewskiego 1997-1999.
Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na prawach takich
samych jak dokument oryginalny.
<P>Je¶li znalaz³e¶ jakie¶ ra¿±ce b³êdy ortograficzne, gramatyczne,
sk³adniowe, techniczne to pisz do mnie:
<P>
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><P>Oficjaln± stron± t³umaczeñ HOWTO jest
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/">http://www.jtz.org.pl/</A><P>Aktualne wersje przet³umaczonych dokumentów znajduj± siê na
tej¿e stronie. Dostêpne s± tak¿e poprzez anonimowe ftp pod adresem
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/JTZ/">ftp.jtz.org.pl</A> w katalogu <CODE>/JTZ/</CODE>.
<P>Przet³umaczone przeze mnie dokumenty znajduj± siê tak¿e na
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/bartek/tlumaczenie.html">mojej stronie WWW.</A> S± tam te¿ odwo³ania do Polskiej Strony
T³umaczeniowej.
<P>Kontakt z nasz± grup±, grup± t³umaczy mo¿esz uzyskaæ poprzez listê
dyskusyjn± jtz@ippt.gov.pl. Je¶li chcesz sie na ni± zapisaæ, to
wy¶lij list o tre¶ci <CODE>subscribe jtz Imiê Nazwisko</CODE> na adres
<CODE>majordomo@ippt.gov.pl</CODE>
<P>Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez t³umacza to:
<UL>
<LI>odwo³ania do polskich zasobów.</LI>
</UL>
<P>
</BODY>
</HTML>
doc-linux-pl-html 2002.06.14-2 / usr / share / doc / HOWTO / pl-html / CD-Writing-HOWTO.pl.html
