/usr/share/doc/HOWTO/pl-html/Sound-HOWTO.pl.html

<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>Linux Sound-HOWTO, czyli D¼wiêk w Linuxie - Jak To Zrobiæ?</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>Linux Sound-HOWTO, czyli D¼wiêk w Linuxie - Jak To Zrobiæ?<BR></H1>

<H2>Autor: Jeff Tranter, 
<A HREF="mailto:jeff_tranter@pobox.com">jeff_tranter@pobox.com</A><BR>
v1.16, 5 stycznia 1997<BR>
<B>Wersja polska: Pawe³ Olszewski
<A HREF="mailto:alder@amg.net.pl">alder@amg.net.pl</A><BR>
v1.01, 23 marca 1997</B></H2>
<P><HR>
<EM>Ten dokument opisuje obs³ugê d¼wiêku w Linuxie. Zawiera listê urz±dzeñ
d¼wiêkowych pracuj±cych z Linuxem, wyja¶nia jak skonfigurowaæ sterowniki
do³±czane do j±dra i odpowiada na czêsto zadawane pytania. Zamiarem autora
jest szybsze wprowadzenie nowych u¿ytkowników w temat i zmniejszenie ruchu
sieciowego w grupach dyskusyjnych Usenetu i pocztowych listach
dyskusyjnych.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wprowadzenie</A></H2>

<P>
<P>Oto dokument Linux Sound HOWTO, czyli D¼wiêk w Linuxie - Jak To Zrobiæ? Z
za³o¿enia ma to byæ szybki poradnik obejmuj±cy wszystko, co potrzebujesz
wiedzieæ aby zainstalowaæ i skonfigurowaæ obs³ugê d¼wiêku pod
Linuxem. Udzielono tu odpowiedzi na czêsto zadawane pytania, a tak¿e
zamieszczono odno¶niki do innych ¼róde³ informacji na rozmaite tematy
zwi±zane z d¼wiêkiem i muzyk± generowan± za pomoc± komputerów.
<P>Zakres pracy jest ograniczony do problematyki kart d¼wiêkowych, odnosz±cej
siê do Linuxa. Wiêcej informacji na temat kart d¼wiêkowych i generowania
d¼wiêku i muzyki z pomoc± komputera znajdziesz w dokumentach wymienionych w
rozdziale <EM>¬ró³a Informacji</EM>.
<P>
<P>
<H2>1.1 Podziêkowania</H2>

<P>
<P>Wiele z tych informacji pochodzi z dokumentacji dostarczonej wraz ze
sterownikiem d¼wiêku, napisanym przez Hannu Savolainena (
<A HREF="mailto:hannu@voxware.pp.fi">hannu@voxware.pp.fi</A>). Sk³adam
podziêkowania Hannu i wielu innym ludziom, którzy tworzyli sterowniki
d¼wiêku do j±dra Linuxa i programy narzêdziowe.
<P>Dziêki pakietowi 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/utils/text/linuxdoc-sgml-1.5.tar.gz">Linuxdoc-SGML</A> ten dokument HOWTO jest dostêpny w kilku formatach,
wygenerowanych z jednego wspólnego pliku ¼ród³owego.
<P>
<P>
<H2>1.2 Historia Wersji</H2>

<P>
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>Wersja 1.1</B><DD><P>pierwsza wersja; wys³ana jedynie do kana³u SOUND
pocztowej listy aktywistów Linuxa
<P>
<DT><B>Wersja 1.2</B><DD><P>niewielkie uaktualnienia; pierwsza wersja dostêpna w
archiwach internetowych
<P>
<DT><B>Wersja 1.3</B><DD><P>skonwertowana do formatu SGML; obecnie dostêpna w
kilku formatach dziêki narzêdziom Linuxdoc-SGML Matta Welsha; zmiana
wygl±du z powodu nowego formatu, jedynie niewielkie zmiany w tre¶ci
<P>
<DT><B>Wersja 1.4</B><DD><P>niewielkie poprawki w SGMLu; dodana odpowied¼ na temat
niekompatybilno¶ci kontrolera SCSI Adaptec1542A i karty PAS16
<P>
<DT><B>Wersja 1.5</B><DD><P>sterownik d¼wiêku w wersji 2.5a jest teraz w
dystrybucji j±dra 1.1; uwaga na temat obs³gi GUS-MAX; inne nieznaczne poprawki
<P>
<DT><B>Wersja 1.6</B><DD><P>dodana informacja o b³êdzie "no space on device"
("brak przestrzeni na urz±dzeniu"); dodana uwaga o tym, ¿e Podrêcznik
Hackera (Hacker's Guide) znajduje siê w "ukrytym" katalogu; dodane pytanie
o tryb dwukierunkowy; informacja o b³êdach "device busy" ("urz±dzenie
zajête"); inne nieznaczne poprawki
<P>
<DT><B>Wersja 1.7</B><DD><P>dodane informacje o ASP i AWE32; dostêpny jest VoxWare
2.9; odpowied¼ na pytanie o u¿ywanie IRQ2; odno¶niki do dokumentów HOWTO o
d¼wiêku i SCSI
<P>
<DT><B>Wersja 1.8</B><DD><P>dodane pytanie o b³êdy pod DOSem; wiele niewielkich
poprawek celem uaktualnienia wzglêdem wersji 2.90 sterownika d¼wiêku;
informacja o grze DOOM; odpowied¼ na temat redukcji szumów
<P>
<DT><B>Wersja 1.9</B><DD><P>pytania o nagrywanie i karty-klony
<P>
<DT><B>Wersja 1.10</B><DD><P>napomknienie, ¿e HOWTO dostêpne jest przez WWW, jako
dokumenty do druku i w innych wersjach jêzykowych; informacja na temat
konfliktu DMA ze sterownikiem napêdu ta¶mowego QIC; informacja o karcie
Sound Galaxy NX Pro i myszy szeregowej Logitech
<P>
<DT><B>Wersja 1.11</B><DD><P>D³ugo oczekiwane uaktualnienie (by³em zajêty);
dokument objêty licencj± GPL; uaktualnienie do wersji 3.0 sterownika
d¼wiêku; informacja o wielu nowo obs³ugiwanych kartach; wiêcej informacji o
konfiguracji i usuwaniu b³êdów; masa nowych odno¶ników do stron HTML;
uaktualnienie zgodnie z formatem CD-ROM HOWTO.
<P>
<DT><B>Wersja 1.12</B><DD><P>nowe sterowniki w j±drze 1.3.34; nowe nazwy urz±dzeñ
d¼wiêkowych; adres 1542 to 334 a nie 333; wyja¶nienie statusu Emu i ASP
Creative Labs; wskazanie do stron WWW Creative Labs i MediaTrix
<P>
<DT><B>Wersja 1.13</B><DD><P>wzmianka o nazwie VoxWare; uaktualnienie o najnowsze
obs³ugiwane karty d¼wiêkowe i opcje konfiguracji; pytanie o obs³ugê Plug
and Play; problem rozmiarów bloku; nowe opcje w xconfig i menuconfig;
narzêdzia modutils maj± obs³ugê d¼wiêku; usuniêcie pocztowej listy
dyskusyjnej vger; wyró¿nienie adresu strony WWW autora; inne niewielkie
zmiany
<P>
<DT><B>Wersja 1.14</B><DD><P>Audio Excell DSP16 nie jest obecnie obs³ugiwana
(powinna znowu dzia³aæ za kilka miesiêcy); zmiany w programie configure;
dostêpne jest w³oska wersja jêzykowa tego HOWTO; trick - jak ustawiaæ
wzmocnienie miksowania podczas ³adowania modu³u obs³ugi d¼wiêku; ostatnia
stabilna wersja j±dra to 2.0; now nazwa sterownika d¼wiêku; pytanie o prawa
dostêpu root'a na plikach urz±dzeñ d¼wiêkowych
<P>
<DT><B>Wersja 1.15</B><DD><P>usuniêcie kilku bardzo starych i obecnie
nieaktualnych pytañ; nowy adres e-mail autora; poprawione kilka odwo³añ do
najnowszych pakietów programów; wiêcej informacji o ksi±¿ce nt.
multimediów; niewielkie poprawki pisowni i gramatyki
<P>
<DT><B>Wersja 1.16</B><DD><P>wiele uaktualnieñ i poprawek od Hannu Savolainena;
dodany sze¶ciomiesiêczny "okres przydatno¶ci do u¿ycia"; nowy URL do strony
WWW dotycz±cej ksi±¿ki, dodany odno¶nik do hiszpañskiej wersji jêzykowej;
niewielkie poprawki poprawki pisowni i gramatyki
<P>
</DL>
<P>
<H2>1.3 Nowe wersje tego dokumentu</H2>

<P>
<P>Nowe wersje orygina³u tego dokumentu bêd± okresowo wysy³ane do gupy
dyskusyjnej 
<A HREF="news:comp.os.linux.answers">comp.os.linux.answers</A>. Bêd± równie¿ za³adowywane do rozmaitych
anonimowych archiwów ftp, zbieraj±cych tego typu informacje, jak np. 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/HOWTO/</A>.
<P>Wersje hipertekstowe tego i innych dokumentów Linux HOWTO s± dostêpne na
wielu serwerach WWW w Internecie, w tym pod adresem 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/mdw.html">http://sunsite.unc.edu/mdw/mdw.html</A>. Wiêkszo¶æ CD-ROMowych
dystrybucji Linuxa zawiera dokumenty HOWTO, czêsto w katalogu 
<A HREF="/usr/doc/">/usr/doc/</A>, jak równie¿ dokumenty te dostêpne s± u kilku producentów
w postaci drukowanej. Czasami dokumenty HOWTO z dystrybucji na p³ytach
CD-ROM, archiwów ftp i w formie drukowanej s± nieaktualne. Je¶li z daty
wydania tego dokumentu wynika, ¿e ma on wiêcej ni¿ 6 miesiêcy,
prawdopodobnie nowsza wersja jest ju¿ dostêpna w Internecie.
<P>Wersja polska znajduje siê wraz z pozosta³ymi dokumentami Linux-HOWTO w
wersji polskiej w archiwum 
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/">ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/</A><P>Oryginalna, angielska wersja tego dokumentu: 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/HOWTO/">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/HOWTO/</A>.
<P>Francuska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/">ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/</A>.
<P>Japoñska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="http://yebisu.ics.es.osaka-u.ac.jp/linux/">http://yebisu.ics.es.osaka-u.ac.jp/linux/</A>.
<P>W³oska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="http://www.psico.unipd.it/ildp/docs/HOWTO/Sound-HOWTO.html">http://www.psico.unipd.it/ildp/docs/HOWTO/Sound-HOWTO.html</A>.
<P>Hiszpañska wersja tego dokumentu : 
<A HREF="http://www.insflug.nova.es/howtos/online/sonido/sonido-COMO.html">http://www.insflug.nova.es/howtos/online/sonido/sonido-COMO.html</A>.
<P>Je¶li przet³umaczysz orygina³ na inn± wersjê jêzykow±, daj znaæ autorowi, a
do powy¿szej listy dodany zostanie odpowiedni odno¶nik.
<P>
<H2>1.4 Informacja zwrotna</H2>

<P>
<P>Polegam na Tobie, czytelniku, aby uczyniæ ten dokument u¿ytecznym. Je¶li
masz jakie¶ sugestie, poprawki lub komentarze, proszê wy¶lij je do mnie,
<A HREF="mailto:jeff_tranter@pobox.com">jeff_tranter@pobox.com</A>, a ja spróbuje w³±czyæ je do
nastêpnej wersji.
<P>Wyra¿am równie¿ chêæ udzielania odpowiedzi na ogólne pytania dotycz±ce kart
d¼wiêkowych tak dobrze jak tylko potrafiê. Jednak zanim zapytasz mnie,
<EM>zapoznaj siê proszê z ca³ym niniejszym HOWTO</EM>, a wysy³aj±c pytanie
<EM>do³±cz dok³adn± informacjê na temat problemu</EM>.
<P>Je¶li opublikujesz ten dokument na dysku CD-ROM lub w wersji drukowanej,
by³bym wdziêczny za przes³anie mi jednego egzemplarza. Napisz e-mail, to
podam mój adres pocztowy. Warto w takiej sytuacji równie¿ rozwa¿yæ datek na
rzecz Projektu Dokumentacji Linuxa (Linux Documentation Project), co
wspomo¿e ideê darmowej dokumentacji do Linuxa. W sprawie dok³adniejszych
informacji skontaktuj siê z koordynatorem projektu Linux HOWTO, Gregiem
Hankinsem 
<A HREF="mailto:gregh@sunsite.unc.edu">mailto:gregh@sunsite.unc.edu</A>.
<P>
<H2>1.5 Polityka Dystrybucji</H2>

<P>
<P>Prawa autorskie 1995-1997 Jeff Tranter.
<P>Ten HOWTO jest darmow± dokumentacj±; mo¿esz go rozprowadzaæ i/lub
modyfikowaæ na zasadach okre¶lonych w Generalnej Publicznej Licencji GNU
(GPL) przez Fundacjê Darmowego Oprogramowania (Free Software Foundation);
Licencja w wersji 2 lub (zgodnie z Twoim uznaniem) jakakolwiek pó¼niejsza.
<P>Dokument ten rozprowadzany jest w nadziei, ¿e bêdzie przydatny, jednak <B>bez
¿adnej gwarancji</B>; nawet bez domniemanej gwarancji <B>przeznaczenia</B> lub
<B>przydatno¶ci do konkretnego celu</B>. Wiêcej szczegó³ów znajdziesz w
Generalnej Publicznej Licencji GNU.
<P>Mo¿esz otrzymaæ kopiê Generalnej Publicznej Licencji GNU, je¶li napiszesz
do Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Technologia Kart D¼wiêkowych</A></H2>

<P>
<P>Ten rozdzia³ jest <EM>bardzo</EM> skrótowym przegl±dem technologii d¼wiêku
komputerowego, który ma na celu u³atwiæ ci zrozumienie pó¼niej u¿ywanych
pojêæ. Aby dowiedzieæ siê wiêcej, powiniene¶ odwo³aæ siê do ksi±¿ek o
d¼wiêku cyfrowym lub cyfrowym przetwarzaniu sygna³ów d¼wiêkowych.
<P>
<P>D¼wiêk jest zjawiskiem <EM>analogowym</EM>; mo¿e przyjmowaæ dowolne warto¶ci z
ci±g³ego przedzia³u. Komputery s± <EM>cyfrowe</EM>; lubi± pracowaæ z
warto¶ciami dyskretnymi. Karty d¼wiêkowe wykorzystuj± urz±dzenie zwane
<EM>Konwerterem Analogowo - Cyfrowym</EM> (A/D lub ADC) do konwersji napiêæ
odpowiadaj±cych analogowym falom d¼wiêkowym do postaci cyfrowych lub
numerycznych warto¶ci, które mo¿na przechowywaæ w pamiêci. Podobnie,
<EM>Konwerter Cyfrowo - Analogowy</EM> (D/A lub DAC) przekszta³ca warto¶ci
numeryczne z powrotem na napiêcia analogowe, które w efekcie mog± sterowaæ
g³o¶nikiem, produkuj±c d¼wiêk.
<P>Proces przetwarzania postaci analogowej na cyfrow±, zwany próbkowaniem,
obci±¿ony jest pewnym b³êdem. Dwa czynniki s± najwa¿niejsze przy
okre¶laniu, jak wiernie próbkowany d¼wiêk odwzorowuje analogowy
orygina³. <EM>Czêstotliwo¶æ próbkowania</EM> to liczba próbek pobranych w danej
jednostce czasu (najczê¶ciej okre¶lana w próbkach na sekundê lub
Hertzach). Przy niskiej czêstotliwo¶ci próbkowania analogowy sygna³
odwzorowany bêdzie mniej dok³adnie. <EM>Rozmiar próbki</EM> to zakres warto¶ci
u¿ywanych do opisania ka¿dej próbki, zazwyczaj oznaczony w bitach. Im
wiêkszy rozmiar próbki, tym dok³adniejszy bêdzie sygna³ cyfrowy.
<P>Karty d¼wiêkowe najczê¶ciej u¿ywaj± próbek 8- lub 16-bitowych przy
czêstotliwo¶ciach próbkowania od oko³o 4000 do 44.000 próbek na
sekundê. Próbki mog± równie¿ zawieraæ jeden kana³ (mono) lub dwa kana³y
(stereo).
<P><EM>Synteza FM</EM> jest starsz± technik± wytwarzania d¼wiêku. Polega na
³±czeniu ró¿nych fal d¼wiêkowych (np. sinusoidalnej, trójk±tnej,
kwadratowej). Syntezê FM ³atwiej jest zaimplementowaæ sprzêtowo ni¿
konwersjê D/A, ale za to trudniej j± oprogramowaæ. Jest ona równie¿ mniej
elastyczna. Wiele kart d¼wiêkowych obs³uguje syntezê FM dla celów wstecznej
kompatybilno¶ci ze starszymi kartami i programami. Zazwyczaj zawieraj± one
kilka niezale¿nych generatorów d¼wiêku lub <EM>g³osów</EM>.
<P>
<P><EM>Synteza Wavetable</EM> ³±czy elastyczno¶æ konwersji D/A z wielokana³owymi
mo¿liwo¶ciami syntezy FM. W tej technologii przetworzone na postaæ cyfrow±
g³osy mog± byæ za³adowane do dedykowanego obszaru pamiêci, a nastêpnie
odtwarzane, ³±czone i modyfikowane przy niewielkim obci±¿eniu procesora.
Wszystkie najlepsze karty d¼wiêkowe obs³uguj± syntezê wavetable.
<P>Wiêkszo¶æ kart d¼wiêkowych daje mo¿liwo¶æ <EM>miksowania</EM> - ³±czenia
sygna³ów z ró¿nych ¼róde³ wej¶ciowych i kontrolowania poziomów g³o¶no¶ci.
<P><EM>MIDI</EM> jest skrótem od nazwy Musical Instrument Digital Interface
(Cyfrowy Interfejs Instrumentów Muzycznych) i jest standardowym protoko³em
sprzêtowym i programowym pozwalaj±cym instrumentom muzycznym na
komunikowanie siê ze sob±. Sygna³y przes³ane po szynie MIDI mog± byæ
równie¿ przechowywane w plikach MIDI do pó¼niejszej obróbki i
odtwarzania. Wiele kart d¼wiêkowych zawiera interfejs MIDI. Te, które go
nie maj±, nadal mog± odgrywaæ pliki MIDI przy u¿yciu zintegrowanych w
karcie funkcji.
<P><EM>Pliki MOD</EM> s± powszechnym formatem utworów generowanych za pomoc±
komputerów. Obok informacji o nutach, które maj± byæ zagrane, pliki te
zawieraj± cyfrowe próbki instrumentów (inaczej zwane g³osami). Pliki MOD po
raz pierwszy pojawi³y siê na komputerach Amiga, ale mog± byæ odtwarzane z
pomoc± stosownego oprogramowania na innych systemach, z Linuxem w³±cznie.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Obs³ugiwane Urz±dzenia</A></H2>

<P>
<P>W tym rozdziale wymieniono karty graficzne i interfejsy, które s± obecnie
obs³ugiwane przez Linuxa. Informacja tutaj zawarta oparta jest na
najnowszych w trakcie pisania tego dokumentu j±drach Linuxa.
<P>Sterownik d¼wiêku ma sw± w³asn± numeracjê wersji. Ostatnie stabilne j±dro
Linuxa to wersja 2.0.27, wykorzystuj±ca sterownik d¼wiêku w wersji
3.5.4-960630.
<P>Autor sterownika d¼wiêku, Hannu Savolainen, zazwyczaj równie¿ udostêpnia
nowsze wersje sterownika d¼wiêku zanim w³±czane s± one do standardowej
dystrybucji j±dra Linuxa. Najbardziej aktualna lista obs³ugiwanych kart
znajduje siê pod adresem 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/ossfree/new_cards.html">http://www.4front-tech.com/ossfree/new_cards.html</A> (USA) lub
<A HREF="http://personal.eunet.fi/pp/voxware/new_cards.html">http://personal.eunet.fi/pp/voxware/new_cards.html</A> (Europa).
Na tych stronach wyszczególnione jest, która wersja sterownika d¼wiêku jest
wymagana przy danym typie karty d¼wiêkowej, lub czy sterownik danej karty
jest nadal w fazie rozwoju. Plik 
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.cards">/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.cards</A>, rozprowadzany wraz ze
sterownikiem d¼wiêku do j±dra, zawiera informacjê o obs³ugiwanych kartach,
ale nie zawsze jest aktualny.
<P>Sterownik d¼wiêku powinien równie¿ dzia³aæ z wiêkszo¶ci± kart d¼wiêkowych
na platformie Alpha. Jednak¿e, niektóre karty mog± wywo³ywaæ konflikty na
portach I/O innych urz±dzeñ systemów opartych na Alpha, nawet je¶li dzia³aj±
one poprawnie na komputerach i386, wiêc ogólnie rzecz bior±c nie mo¿na z
góry okre¶liæ, czy dana karta bêdzie dzia³aæ, zanim siê faktycznie nie
spróbuje.
<P>W czasie, gdy to piszê, sterownik d¼wiêku nie dzia³a jeszcze na wersji
Linuxa na systemy z procesorem PowerPC, ale w przysz³o¶ci obs³uga ta
powinna siê pojawiæ.
<P>Wygl±da na to, ¿e sterownik d¼wiêku mo¿na do³±czyæ do j±dra w wersji Linuxa
na systemy MIPs, ale obawiam siê ¿e nie specjalnie dzia³a (czy komputery
MIPs maj± w ogóle sloty ISA?).
<P>J±dro Linuxa zawiera osobne sterowniki dla wersji na Atari i Amigê, które
implementuj± kompatybilny podzestaw sterownika na platformê Intel, przy u¿yciu
wbudowanych w te komputery urz±dzeñ.
<P>Wersja Linuxa na systemy SPARC nie ma obecnie obs³ugi d¼wiêku (podobnie jak
Amiga i Atari, komputery SPARC maj± wbudowane urz±dzenia d¼wiêkowe, wiêc
mo¿na to za³atwiæ nowym sterownikiem).
<P>
<H2>3.1 Karty D¼wiêkowe</H2>

<P>
<P>Nastêpuj±ce karty d¼wiêkowe obs³ugiwane s± przez sterownik d¼wiêku j±dra
Linuxa:
<P>
<UL>
<LI>ATI Stereo F/X (nie jest ju¿ produkowana)</LI>
<LI>AdLib (nie jest ju¿ produkowana)</LI>
<LI>Ensoniq SoundScape (i kompatybilne firm Reveal i Spea)</LI>
<LI>Gravis Ultrasound</LI>
<LI>Gravis Ultrasound ACE</LI>
<LI>Gravis Ultrasound Max</LI>
<LI>Gravis Ultrasound z opcjonalnym próbkowaniem 16-bitowym</LI>
<LI>Logitech Sound Man 16</LI>
<LI>Logitech SoundMan Games</LI>
<LI>Logitech SoundMan Wave</LI>
<LI>MAD16 Pro (uk³ady OPTi 82C928, 82C929, 82C930, 82C924)</LI>
<LI>Media Vision Jazz16</LI>
<LI>MediaTriX AudioTriX Pro</LI>
<LI>Microsoft Windows Sound System (MSS/WSS)</LI>
<LI>Mozart (OAK OTI-601)</LI>
<LI>Orchid SW32</LI>
<LI>Personal Sound System (PSS)</LI>
<LI>Pro Audio Spectrum 16</LI>
<LI>Pro Audio Studio 16</LI>
<LI>Pro Sonic 16</LI>
<LI>Roland MPU-401 interfejs MIDI</LI>
<LI>Sound Blaster 1.0 </LI>
<LI>Sound Blaster 16</LI>
<LI>Sound Blaster 16ASP</LI>
<LI>Sound Blaster 2.0</LI>
<LI>Sound Blaster AWE32</LI>
<LI>Sound Blaster Pro</LI>
<LI>TI TM4000M notebook</LI>
<LI>ThunderBoard</LI>
<LI>Turtle Beach Tropez ("classic", ale nie Plus)</LI>
<LI>Turtle Beach Maui</LI>
<LI>Yamaha FM synthesizers (OPL2, OPL3 i OPL4)</LI>
<LI>6850 UART interfejs MIDI</LI>
</UL>
<P>Nale¿y zauwa¿yæ, ¿e karty Plug and Play (PnP) nie s± w pe³ni kompatybilne
ze starszymi modelami bez PnP tego samego urz±dzenia. Dla przyk³adu,
SoundBlaster16 PnP nie jest w pe³ni zgodna z oryginaln± kart±
SoundBlaster16. Podobnie jest w przypadku kart Soundscape PnP i GUS
PnP. Wiêcej informacji o Plug and Play znajdziesz w dalszej czê¶ci tego
dokumentu.
<P>Nastêpuj±ce karty <EM>nie s±</EM> obs³ugiwane, z powodu, ¿e s± przestarza³e,
b±d¼ dlatego, ¿e producent nie chce udostêpniæ informacji programistycznych
niezbêdnych do napisania sterownika.
<P>
<UL>
<LI>Pro Audio Spectrum (oryginalna)</LI>
<LI>Pro Audio Spectrum+ </LI>
<LI>starsze (oparte o Sierra Aria) karty d¼wiêkowe firmy Diamond</LI>
</UL>
<P>Inne karty d¼wiêkowe, które okre¶la siê jako kompatybilne z jedn± z
obs³ugiwanych kart d¼wiêkowych <EM>mog±</EM> dzia³aæ, je¶li s± zgodne sprzêtowo
(tj. na poziomie rejestrów).
<P>Mimo faktu, i¿ wiêkszo¶æ kart d¼wiêkowych tytu³uje siê mianem
"kompatybilnych z SoundBlaster", bardzo niewiele z obecnie sprzedawanych
kart jest wystarczaj±co kompatybilnych, aby pracowaæ z linuxowym
sterownikiem karty SoundBlaster. Karty te najczê¶ciej pracuj± lepiej pod
kontrol± sterownika MSS/WSS lub MAD16. Jedynie prawdziwe karty
SoundBlaster, produkowane przez Creative Labs, zawieraj±ce oryginalne
uk³ady (tzn. SoundBlaster16 Vibra), karty MV Jaz16 i oparte o ESS688/1688
dzia³aj± dobrze ze sterownikiem SoundBlaster. Próba u¿ycia ustawienia
"16-bitowa karta d¼wiêkowa kompatybilna z SoundBlaster Pro" to zazwyczaj
tylko strata czasu.
<P>J±dro Linuxa obs³uguje port SCSI wbudowany w niektóre karty d¼wiêkowe
(np. ProAudioSpectrum 16) i firmowy interfejs do niektórych napêdów CD-ROM
(np. Soundblaster Pro). Wiêcej informacji znajdziesz w dokumentach 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/SCSI-HOWTO.html">Linux SCSI HOWTO</A> oraz 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/CDROM-HOWTO.html">Linux CDROM HOWTO</A><P>Dostêpny jest tak¿e ³adowalny modu³ j±dra obs³uguj±cy porty joysticka -
równie¿ te, które znajduj± siê na niektórych kartach d¼wiêkowych.
<P>Zauwa¿, ¿e obs³uga SCSI, CD-ROM, joysticka i sterowniki d¼wiêkowe w j±drze
s± od siebie ca³kowicie niezale¿ne.
<P>Najnowsze informacje o sterowniku kart d¼wiêkowych znajdziesz na stronie
WWW Hannu Savolainena, której adres wymieniony jest w rozdziale <EM>¬ród³a Informacji</EM>.
<P>
<P>
<H2>3.2 Dodatkowe Sterowniki D¼wiêku</H2>

<P>
<P>Dostêpnych jest te¿ kilka "nieoficjalnych" sterowników d¼wiêku, nie
w³±czonych do dystrybucji j±dra Linuxa, u¿ywanych zamiast standardowego
sterownika d¼wiêku.
<P>Komercyjn± wersjê sterownika d¼wiêku pod Linuxa sprzedaje firma 4Front
Technologies. Oferowana przez nich wersja ma kilka dodatkowych funkcji w
porównaniu ze sterownikiem w³±czonym do dystrybucji j±dra Linuxa. Wiêcej
informacji na ten temat znajdziesz na stronie WWW 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/">4Front Technologies</A>.
<P>Markus Mummert (
<A HREF="mailto:mum@mmk.e-technik.tu-muenchen.de">mum@mmk.e-technik.tu-muenchen.de</A>) stworzy³ pakiet sterowników do
kart Turtle Beach MultiSound (classic), Tahiti i Monterey. W dokumentacji
czytamy:
<P>
<BLOCKQUOTE>
"Jest on zaprojektowany do wysokiej jako¶ci zapisu/odczytu z dysku twardego
bez utraty synchronizacji nawet na obci±¿onych systemach. Inne funkcje,
takie jak synteza fal, MIDI i cyfrowy procesor sygna³owy (DSP) nie mog± byæ
u¿ywane. Nie jest równie¿ mo¿liwe jednoczesne odtwarzanie i
nagrywanie. Obecnie zastêpuje on VoxWare i by³ testowany na kilku wersjach
j±dra, od 1.0.9 do 1.2.1. Mo¿na go równie¿ zainstalowaæ na systemach UN*X
SysV386R3.2."
</BLOCKQUOTE>
<P>Mo¿na je znale¼æ pod adresem 
<A HREF="http://www.cs.colorado.edu/~mccreary/tbeach">http://www.cs.colorado.edu/~mccreary/tbeach</A>.
<P>Kim Burgaard (
<A HREF="mailto:burgaard@daimi.aau.dk">burgaard@daimi.aau.dk</A>) napisa³ sterownik i programy narzêdziowe do
interfejsu MIDI Roland MPU-401. Opis z mapy oprogramowania Linuxa jest
nastêpuj±cy:
<P>
<BLOCKQUOTE>
"Sterownik do interfejsów MIDI w pe³ni zgodnych z Roland MPU-401 (w tym
równie¿ Roland SCC-1 i RAP-10/ATW-10). Wraz ze sterownikiem otrzymujemy
u¿yteczny zestaw programów narzêdziowych, w sk³ad którego wchodz± miêdzy
innymi odtwarzacz i rejestrator standardowych plików MIDI (Standard MIDI
Files)."
</BLOCKQUOTE>
<P>
<BLOCKQUOTE>
Od czasu wydania wersji 0.11a dokonano licznych ulepszeñ. Miêdzy innymi,
sterownik zawiera obecnie procedury dzielenia pracy IRQ i mo¿na go
skompilowaæ z nowym interfejsem modu³ów j±dra. Opcja pracy z metronomem,
mo¿liwo¶æ synchronizowania np. grafiki na podstawie rytmu bez utraty
precyzji, zaawansowany interfejs powtarzania/nagrywania/nadpisywania i
wiele, wiele wiêcej."
</BLOCKQUOTE>
<P>Mo¿na to znale¼æ pod adresem : 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/sound/mpu401-0.2.tar.gz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/sound/mpu401-0.2.tar.gz</A>.
<P>
<H2>3.3 G³o¶nik PC (PC Speaker)</H2>

<P>
<P>Dostêpny jest sterownik d¼wiêku, nie wymagaj±cy ¿adnych dodatkowych
urz±dzeñ d¼wiêkowych; wykorzystuje on wewnêtrzny g³o¶nik PC. Jest on w
wiêkszo¶ci programowo zgodny ze sterownikiem kart d¼wiêkowych, jednak jak
mo¿na siê by³o spodziewaæ, jako¶æ uzyskiwanego d¼wiêku jest znacznie gorsza
i procesor jest znacznie bardziej obci±¿ony. Wyniki bywaj± ró¿ne, zale¿nie
od charakterystyki danego g³o¶nika. Wiêcej informacji znajdziesz w
dokumentach do³±czonych do sterownika g³o¶nika PC.
<P>Bie¿±ca wersja to 0.9b i mo¿na j± zdobyæ pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.informatik.hu-berlin.de/pub/os/linux/hu-sound/">ftp://ftp.informatik.hu-berlin.de/pub/os/linux/hu-sound/</A><P>
<H2>3.4 Port Równoleg³y</H2>

<P>
<P>Innym wyj¶ciem jest skonstruowanie konwertera cyfrowo-analogowego w oparciu
o równoleg³y port drukarki i kilka dodatkowych komponentów. Jako¶æ d¼wiêku
w tym przypadku jest lepsza ni¿ na g³o¶niku PC, ale nadal sterownik
konsumuje du¿o czasu procesora. Wskazówki dotycz±ce budowy takiego
konwertera, oraz odpowiedni sterownik zawiera wcze¶niej wspomniany pakiet
steruj±cy do g³o¶nika PC.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s4">4. Instalacja</A></H2>

<P>
<P>Konfiguracja obs³ugi d¼wiêku przez Linuxa sprowadza siê do nastêpuj±cych
kroków:
<P>
<OL>
<LI>Instalacja karty d¼wiêkowej.</LI>
<LI>Konfiguracja i kompilacja j±dra z obs³ug± d¼wiêku.</LI>
<LI>Stworzenie plików urz±dzeñ.</LI>
<LI>Prze³adowanie j±dra Linuxa i testowanie ustawieñ.</LI>
</OL>
<P>Nastêpne rozdzia³y szczegó³owo opisuj± ka¿dy z tych kroków.
<P>
<H2>4.1 Instalacja Karty D¼wiêkowej</H2>

<P>
<P>Post±p zgodnie ze wskazówkami producenta odno¶nie instalacji sprzêtu, lub
zleæ instalacjê dostawcy twojego komputera.
<P>Starsze karty d¼wiêkowe maj± zazwyczaj prze³±czniki lub jumpery pozwalaj±ce
dobraæ ustawienia IRQ, kana³ów DMA, itd.; zapisz sobie warto¶ci, które
ustawisz. Je¶li nie masz pewno¶ci, wykorzystaj ustawienia fabryczne. W
miarê mo¿liwo¶ci próbuj unikaæ konfliktów karty z innymi urz±dzeniami
(np. kartami ethernet, kontrolerami SCSI, portami szeregowymi i
równoleg³ymi).
<P>Zazwyczaj powiniene¶ u¿ywaæ te same ustawienia portu I/O, IRQ i DMA, które
dzia³aj± pod DOSem. Jednak w niektórych przypadkach (szczególnie przy
kartach PnP) dla poprawnego dzia³ania karty pod Linuxem ustawienia bêd±
musia³y byæ inne. Mo¿e siê przydaæ metoda do¶wiadczalna.
<P>
<H2>4.2 Konfigurowanie j±dra</H2>

<P>
<P>Przy wstêpnej instalacji Linuxa prawdopodobnie u¿y³e¶ j±dra
prekompilowanego. J±dra te zazwyczaj nie zawieraj± obs³ugi
d¼wiêku. Najlepiej przekompilowaæ j±dro samemu z takimi sterownikami, jakie
s± Ci potrzebne. Mo¿esz równie¿ chcieæ przekompilowaæ j±dro aby uaktualniæ
je do nowszej wersji lub aby zwolniæ nieco pamiêci przez zminimalizowanie
jego rozmiarów.
<P>Szczegó³y odno¶nie kompilacji j±dra znajdziesz w 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Linux Kernel HOWTO</A> po polsku (lub w oryginale 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Kernel-HOWTO.html">Linux Kernel HOWTO</A>). Wspomnê tutaj tylko o kilku kwestiach specyficznych
dla kart d¼wiêkowych.
<P>Je¶li nigdy wcze¶niej nie konfigurowa³e¶ obs³ugi d¼wiêku w j±drze, dobrze
by³oby, aby¶ przeczyta³ <EM>wszystkie</EM> dokumenty Readme do³±czone do
sterowników d¼wiêku do j±dra, w szczególno¶ci informacjê o konkretnym typie
karty d¼wiêkowej, której u¿ywasz. Nastêpuj±ce pliki informacyjne mo¿na
znale¼æ w katalogu kodu ¼ród³owego sterownika d¼wiêku do j±dra, zazwyczaj
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound">/usr/src/linux/drivers/sound</A>:
<P>
<PRE>
CHANGELOG         - opis zmian w poszczególnych wersjach
COPYING           - ograniczenia rozprowadzania i prawa autorskie
Readme            - naj¶wie¿sze i najwa¿niejsze informacje
Readme.aedsp16    - informacje o karcie d¼wiêkowej Audio Excel DSP 16
Readme.cards      - uwagi na temat konfigurowania konkretnych kart
Readme.linux      - uwagi o instalacji osobnych wersji sterownika d¼wiêku
Readme.modules    - jak skompilowaæ sterownik d¼wiêku do postaci modu³u ³adowalnego
Readme.v30        - nowe funkcje w wersji 3.0 sterownika d¼wiêku
experimental.txt  - uwagi o opcjach eksperymantalnych
</PRE>
<P>Post±p zgodnie ze zwyk³± procedur± tworzenia j±dra. Obecnie dostêpne s±
trzy interfejsy u³atwiaj±ce konfigurowanie j±dra. Graficzny interfejs
dzia³aj±cy w X11 mo¿na wywo³aæ wpisuj±c "make xconfig". Interfejs oparty o
okienkowe menu, wymagaj±cy jedynie trybu tekstowego jest dostêpny jako
"make menuconfig". Pierwotna metoda, wywo³ywana przez "make config", to
prosty, tekstowy interfejs.
<P>Szczególnie uwa¿nie nale¿y korzystaæ z "make xconfig" i "make
menuconfig". Nale¿y dok³adnie prze¶ledziæ wszystkie pytania
Yes/No. Domy¶ln± odpowiedzi± na te pytania jest zawsze 'No' (nie), co nie
we wszystkich przypadkach jest poprawne. W szczególno¶ci opcja "/dev/dsp
and /dev/audio support" (CONFIG_AUDIO) powinna zazwyczaj byæ w³±czona.
<P>W tym dokumencie przyj±³em za³o¿enie, ¿e konfigurowaæ bêdziesz j±dro metod±
tradycyjn± "make config" - odpowiadaj±c na kolejne pytania, chocia¿ sam
proces jest podobny w innych przypadkach.
<P>S± równie¿ dwie ró¿ne metody konfigurowania d¼wiêku. Pierwsza to
tzw. "stara" metoda (jedyna dostêpna w j±drach przed wersj±
2.0.0). Wykorzystuje ona osobny program konfiguracyjny, bêd±cy czê¶ci±
sterownika d¼wiêku. Sposób ten jest skuteczny w przypadku wiêszo¶ci kart
d¼wiêkowych z wyj±tkiem kilku rzadkich modeli, które wymagaj± dodatkowych
sterowników "niskopoziomowych" (miroSOUND, AWE32 i AEDSP16).
<P>Druga, "nowa" metoda, jest lepiej zintegrowana z okienkowym systemem
konfiguracji j±dra. Nie dzia³a ona w przypadku kart, które wymagaj± pliku
za³adowanego od producenta. Nale¿± do nich karty PSS, SM Wave, AudioTrix
Pro i TurtleBeach Tropez/Maui. Przy tych kartach konieczne jest u¿ycie
starej metody.
<P>"make xconfig" wywo³uje zawsze "now±" metodê. Przy "make menuconfig" mo¿esz
wybraæ miêdzy "star±" i "now±" metod± w okienku konfiguracji d¼wiêku. Je¶li
natomiast u¿ywasz "make config", domy¶lnie wybierana jest "stara"
metoda. Jednak je¶li ju¿ raz skorzysta³e¶ z "nowej" metody, bêdzie ona
równie¿ u¿ywana przez "make config". Prze³±czyæ siê do "starej" metody
mo¿esz wówczas przez uruchomienie "make menuconfig" i wybranie jej w menu.
<P>Zalecany sposób to u¿ycie "make menuconfig" w po³±czeniu ze "star±"
metod±. Wiele problemów konfiguracji d¼wiêku powstaje (przynajmniej
czê¶ciowo) z powodu niepoprawnego u¿ycia "nowej" metody.
<P>Mo¿liwe jest równie¿ skompilowanie sterownika d¼wiêku do postaci
³adowalnego modu³u j±dra. Na pocz±tek zalecam wkompilowanie sterownika do
rezydentnej czê¶ci j±dra. Z chwil±, gdy ju¿ zostanie przetestowany i dzia³a
poprawnie, mo¿esz spróbowaæ opcjê modu³u.
<P>Po uruchomieniu <CODE>make config</CODE>, w³±cz obs³ugê d¼wiêku odpowiadaj±c "y" na
pytanie:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Sound card support (CONFIG_SOUND) [M/n/y/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>Po zakoñczeniu pytañ konfiguracyjnych skompilowany i uruchomiony zostanie
program konfiguracji d¼wiêku, który nastêpnie wypyta ciê o po¿±dane opcje
dotycz±ce kart d¼wiêkowych. Odpowiadaj na te pytania ostro¿nie,
nieprawid³owa odpowied¼ mo¿e spowodowaæ, ¿e pewne dalsze pytania w ogóle
nie zostan± zadane. Dla przyk³adu, nie odpowiadaj "yes" na pierwsze pytanie
(PAS16) je¶li rzeczywi¶cie nie masz PAS16. Nie w³±czaj wiêkszej ilo¶ci kart
ni¿ faktycznie potrzebujesz obs³u¿yæ, gdy¿ jedynie zajmuje to
pamiêæ. Dodatkowo, niektóre sterowniki (jak MPU-401) mog± k³óciæ siê z
kontrolerem SCSI i uniemo¿liwiaæ ³adowanie j±dra.
<P>Wymieniam poni¿ej opisy poszczególnych opcji konfiguracji. Odpowiedz "y"
(tak) lub "n" (nie) na ka¿de pytanie. Pokazywana jest odpowied¼ domy¶lna,
wiêc "[Y/n/?]" oznacza domy¶lnie "y", a "[N/y/?]" oznacza, ¿e domy¶lnym
ustawieniem jest "n". Aby u¿yæ ustawienie domy¶lne po prostu naci¶nij
Enter, ale pamiêtaj, ¿e warto¶æ ta niekoniecznie jest poprawna.
<P>Wpisuj±c znak zapytania ("?") otrzymasz krótk± informacjê opisuj±c± dan±
opcjê konfiguracji.
<P>Zauwa¿ równie¿, ¿e nie wszystkie pytania musz± uzyskaæ odpowied¼. Program
konfiguracyjny mo¿e wy³±czyæ pewne pytania zale¿nie od wcze¶niejszych
odpowiedzi. Mo¿e równie¿ wybieraæ pewne opcje automatycznie.
<P>
<DL>
<P>
<P>
<DT><B>Old configuration exists in /etc/soundconf. Use it [Y/n/?]<BR>
<I>(W /etc/soundconf znaleziono poprzedni± konfiguracjê. U¿yæ j± [Y/n/?])</I></B><DD><P>Je¶li wcze¶niej kompilowa³e¶ j±dro z obs³ug± d¼wiêku, mog± byæ zapisane
ustawienia poprzedniej konfiguracji. Je¶li chcesz u¿yæ poprzednio wybrane
opcje, odpowiedz "y". Je¶li chcesz spróbowaæ innej konfiguracji lub
uaktualni³e¶ j±dro do nowszej wersji, powiniene¶ odpowiedzieæ "n" i przej¶æ
przez procedurê konfiguracji.
<P>
<DT><B>ProAudioSpectrum 16 support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga ProAudioSpectrum 16 [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" <EM>tylko</EM> je¶li masz kartê Pro Audio Spectrum <EM>16</EM>,
ProAudio Studio 16 lub Logitech SoundMan 16. Nie odpowiadaj "y" je¶li masz
jak±¶ inn± kartê firmy Media Vision lub Logitech, gdy¿ nie s± one
kompatybilne z PAS16.
<P>
<DT><B>SoundBlaster support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga kart SoundBlaster [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz oryginaln± kartê SoundBlaster produkcji Creative
Labs, lub klon w 100% kompatybilny (jak np. Thunderboard lub SM
Games). Je¶li twoja karta jest na li¶cie obs³ugiwanych kart, zerknij na
instrukcje do tej konkretnej karty zawarte w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>
zanim odpowiesz na to pytanie. Przy nieznanych kartach mo¿esz odpowiedzieæ
"y" je¶li w opisie dostarczonym z kart± stwierdzono, ¿e jest kompatybilna z
SoundBlasterem.
<P>
<DT><B>Gravis Ultrasound support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga Gravis Ultrasound [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê GUS lub GUS MAX. Odpowiedz "n" gdy ich nie
masz, poniewa¿ sterownik z¿era sporo pamiêci.
<P>
<DT><B>MPU-401 support (NOT for SB16) [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga MPU-401 (NIE dotyczy SB16) [Y/n/?])</I></B><DD><P>B±d¼ ostro¿ny z tym pytaniem. Interfejs MPU-401 jest obs³ugiwany przez
prawie wszystkie karty d¼wiêkowe. Jednak¿e, pewne obs³ugiwane przez Linuxa
karty maj± w³asne sterowniki do MPU-401. W³±czenie opcji MPU-401 dla tych
kart wywo³a konflikty. Trochê k³opotów spowodowaæ mo¿e równie¿ w³±czenie
opcji MPU-401 dla sprzêtu, który tak naprawdê nie ma MPU-401. Je¶li twoja
karta znalaz³a siê na li¶cie obs³ugiwanego sprzêtu, przeczytaj informacje
dotycz±ce tej konkretnej karty w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>. Bezpiecznie
jest odpowiedzieæ "y" je¶li masz prawdziw± kartê interfejsu MIDI MPU-401.
<P>
<DT><B>6850 UART Midi support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga MIDI 6850 UART [Y/n/?])</I></B><DD><P>Bezpiecznie jest odpowiedzieæ "n" na to pytanie we wszystkich
przypadkach. Interfejs 6850 UART u¿ywany jest bardzo rzadko.
<P>
<P>
<DT><B>PSS (ECHO-ADI2111) support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga PSS (ECHO-ADI2111) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" tylko je¶li masz karty Orchid SW32, Cardinal DSP16 lub jakie¶
inne oparte na uk³adzie PSS (AD1848 codec + ko¶æ ADSP-2115 DSP + ko¶æ Echo
ESC614 ASIC).
<P>
<P>
<DT><B>16 bit sampling option of GUS (<EM>not</EM> GUS MAX) [Y/n/?]<BR>
<I>(Opcja 16-bitowego próbkowania w GUS (<EM>nie dotyczy</EM> GUS MAX) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz zainstalowan± 16-bitow± kartê siostrzan± na swojej
karcie GUS. Odpowiedz "n" je¶li masz kartê GUS MAX. Odpowied¼ "y" przy tej opcji
powoduje wy³±czenie obs³ugi GUS MAX.
<P>
<DT><B>GUS MAX support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga GUS MAX [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" tylko je¶li masz kartê GUS MAX.
<P>
<DT><B>Microsoft Sound System support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga Microsoft Sound System [Y/n/?])</I></B><DD><P>Ponownie, pomy¶l dobrze, zanim odpowiesz tutaj "y". Bezpiecznie jest wybraæ
"y" je¶li masz oryginaln± kartê Windows Sound System wyprodukowan± przez
Microsoft, lub kartê Aztech SG 16 Pro (lub NX16 Pro). Mo¿esz równie¿
odpowiedzieæ "y" je¶li twoja karta nie by³a wymieniona wcze¶niej w tym
dokumencie. Przy kartach obs³ugiwanych przez VoxWare, przejrzyj instrukcje
do konkretnej karty w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>. Niektóre karty maj±
w³asn± obs³ugê MSS i w ich przypadku w³±czenie tej opcji wywo³a konflikty.
<P>
<DT><B>Ensoniq Soundscape support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga kart Ensoniq Soundscape [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkowo± opart± na uk³adzie Ensoniq
SoundScape. Takie karty produkowane s± co najmniej przez Ensoniq, Spea i
Reveal (Reveal robi tak¿e inne karty).
<P>
<DT><B>MediaTriX AudioTriX Pro support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga MediaTriX AudioTriX Pro [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê AudioTriX Pro.
<P>
<DT><B>Support for MAD16 and/or Mozart based cards?<BR>
<I>(Obs³uga kart MAD16 i/lub opartych na uk³adzie Mozart?)</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li twoja karta ma uk³ad interfejsu audio Mozart (OAK
OTI-601) lub MAD16 (OPTi 82C928 or 82C929). Owe uk³ady s± obecnie do¶æ
popularne, wiêc mo¿liwe jest, ¿e wiele kart no-name ma jeden z
nich. Dodatkowo, uk³ad MAD16 montowany jest w niektórych kartach znanych
producentów takich jak Turtle Beach (Tropez), Reveal (kilka modeli) i
Diamond (ostatnie).
<P>
<P>
<DT><B>Support for Crystal CS4232 based (PnP) cards [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga kart Pnp opartych na Crystal CS4232 [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê opart± na uk³adzie Crystal CS4232.
<P>
<DT><B>Support for Turtle Beach Wave Front (Maui, Tropez) synthesizers
[Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga Turtle Beach Wave Front (Maui, Tropez))</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz jedn± z tych kart.
<P>
<DT><B>SoundBlaster Pro support [Y/n/?]<BR>
<I> (Obs³uga SoundBlaster Pro [Y/n/?]</I></B><DD><P>W³±cz tê opcjê je¶li masz kartê SoundBlaster Pro lub SoundBlaster 16. W³±cz
j± równie¿ je¶li masz jakikolwiek klon SoundBlaster Pro. Odpowied¼ "n"
oszczêdza trochê pamiêci, ale "y" to bezpieczniejsze wyj¶cie.
<P>
<DT><B>SoundBlaster 16 support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga SoundBlaster 16 [Y/n/?]</I></B><DD><P>W³±cz je¶li masz kartê SoundBlaster 16 (równie¿ AWE32).
<P>
<DT><B>Audio Excel DSP 16 initialization support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga inicjalizacji Audio Excel DSP 16 [Y/n/?])</I></B><DD><P>W³±cz tê opcjê, je¶li masz kartê Audio Excel DSP16. Wiêcej informacji
znajdziesz w pliku <CODE>Readme.aedsp16</CODE>.
<P>
</DL>
<P>Nastêpnie program konfiguracyjny zadaje kilka pytañ o serwisy wy¿szego
poziomu. Zalecana jest odpowied¼ "y" na ka¿de z tych pytañ. Odpowiadaj "n"
tylko wówczas, gdy jeste¶ pewien, ¿e nie bêdziesz danej opcji potrzebowaæ.
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>/dev/dsp and /dev/audio support (usually required) [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga /dev/dsp i /dev/audio (zazwyczaj wymagana) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowied¼ "n" wy³±cza <CODE>/dev/dsp</CODE> i <CODE>/dev/audio</CODE>, urz±dzenia
konwerterów A/D i D/A. Odpowiedz "y".
<P>
<DT><B>MIDI interface support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga interfejsu MIDI [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowied¼ "n" wy³±cza urz±dzenia <CODE>/dev/midixx</CODE> i dostêp do
jakichkolwiej portów MIDI wykorzystuj±cych <CODE>/dev/sequencer</CODE> i
<CODE>/dev/music</CODE>. Opcja ta równie¿ wp³ywa na wszystkie urz±dzenia
kompatybilne z MPU-401 i/lub General MIDI.
<P>
<DT><B>FM synthesizer (YM3812/OPL-3) support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga syntezatora FM (YM3812/OPL-3) [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowiedz na to pytanie "y".
<P>
<DT><B>/dev/sequencer support [Y/n/?]<BR>
<I>(Obs³uga /dev/sequencer [Y/n/?])</I></B><DD><P>Odpowied¼ "n" wy³±cza <CODE>/dev/sequencer</CODE> i <CODE>/dev/music</CODE>
<P>
<P>
<DT><B>Do you want support for the mixer of SG NX Pro ?<BR>
<I>(Czy chcesz obs³ugê mixera SG NX Pro?)</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkow± Sound Galaxy NX Pro i ¿yczysz
sobie mieæ obs³ugê jej rozszerzonych funkcji miksowania.
<P>
<DT><B>Do you want support for the MV Jazz16 (ProSonic etc.) ?<BR>
<I>(Czy chcesz obs³ugê MV Jazz16 (ProSonic itd.)?)</I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkow± MV Jazz16.
<P>
<DT><B>Do you have a Logitech SoundMan Games [Y/n/?]<BR>
<I>(Czy masz kartê Logitech SoundMan Games[Y/n/?]) </I></B><DD><P>Odpowiedz "y" je¶li masz kartê d¼wiêkow± Logitech SoundMan Games.
<P>
</DL>
<P>Po zadaniu powy¿szych pytañ program konfiguracyjny pyta o szczegó³owe
informacje dotycz±ce konfiguracji karty. Zazwyczaj chodzi o adresy I/O i
parametry IRQ i DMA. Przy niektórych kartach program pyta o pewne pliki,
które maj± byæ u¿yte w trakcie instalacji karty. S± one u¿ywane przez karty
posiadaj±ce uk³ad DSP lub mikroprocesor, który musi byæ zainicjalizowany
poprzez za³adowanie pliku programu (mikrokodu) do pamiêci karty. W
niektórych przypadkach plik mikrokodu dopisywany jest do pliku .h przez
program konfiguracyjny, a nastêpnie w³±czany do sterownika w trakcie
kompilacji. Przeczytaj informacje dotycz±ce twojej karty w pliku
<CODE>Readme.cards</CODE>.
<P>Na koñcu zostaniesz zapytany:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
The sound driver is now configured.
Save copy of this configuration to /etc/soundconf [Y/n/?]

(Sterownik d¼wiêku jest teraz skonfigurowany.
Zapisaæ kopiê tej konfiguracji do pliku /etc/soundconf [Y/n/?])
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Najczê¶ciej powiniene¶ wpisaæ "y" aby¶ mia³ mo¿liwo¶æ wykorzystanie tej
samej konfiguracji sterownika d¼wiêku nastêpnym razem przy kompilacji j±dra.
<P>Je¶li uaktualniasz sterownik d¼wiêku do nowszej wersji, upewnij siê, ¿e
pliki <CODE>/usr/include/sys/soundcard.h</CODE> i
<CODE>/usr/include/sys/ultrasound.h</CODE> s± dowi±zaniami symbolicznymi do
odpowiadaj±cych im plików w katalogu <CODE>/usr/include/linux</CODE>, lub ¿e po
prostu zawieraj± wiersze odpowiednio <CODE>#include
&lt;linux/soundcard.h&gt;</CODE> i <CODE>#include
&lt;linux/ultrasound.h&gt;</CODE>.
<P>Jeste¶ teraz gotowy do kompilacji i instalacji nowego j±dra.
<P>
<H2>4.3 Tworzenie Plików Urz±dzeñ</H2>

<P>
<P>Dla poprawnego dzia³ania urz±dzeñ d¼wiêkowych, nale¿y stworzyæ dla nich
pliki urz±dzeñ. Zazwyczaj tworzone s± one automatycznie podczas instalacji
systemu Linux. Mo¿na przeprowadziæ szybki test przy u¿yciu poni¿szych
poleceñ. Je¶li wynik jest zgodny z poni¿szym (ró¿ne bêd± daty utworzenia
plików), prawie na pewno pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych s± ustawione poprawnie.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% ls -l /dev/sdnstat
crw-rw-rw-   1 root     root      14,   6 Apr 25  1995 /dev/sndstat
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pamiêtaj, ¿e samo posiadanie odpowiednich plików urz±dzeñ niczego jeszcze
nie gwarantuje. Sterownik j±dra musi byæ za³adowany lub wkompilowany zanim
urz±dzenia zaczn± pracowaæ (wiêcej o tym pó¼niej).
<P>W sporadycznych przypadkach, je¶li przekonany jeste¶, ¿e pliki urz±dzeñ s±
niepoprawne, mo¿esz je utworzyæ ponownie przy u¿yciu krótkiego skryptu
pow³oki zamieszczonego na koñcu pliku <CODE>Readme.linux</CODE> w katalogu
<CODE>/usr/src/linux/drivers/sound</CODE>. Powiniene¶ powiniene¶ uruchomiæ ten
skrypt jako root. Dodatkowo, wiêkszo¶æ dystrybucji Linuxa zawiera skrypt
/dev/MAKEDEV, który mo¿na wykorzystaæ do tych celów.
<P>Je¶li u¿ywasz sterownika d¼wiêku do g³o¶nika PC, przeczytaj dokumentacjê
do³±czon± do pakietu aby ustaliæ, czy konieczne jest stworzenie jakich¶
plików urz±dzeñ.
<P>
<P>
<H2>4.4 Prze³adowywanie Linuxa i Testowanie Instalacji</H2>

<P>
<P>Powiniene¶ byæ teraz gotów do prze³adowania nowego j±dra i sprawdzenia
sterowników d¼wiêku. Post±p zgodnie ze swoj± zwyk³± procedur± instalacji i
prze³adowywania j±dra (oczywi¶cie trzymaj poprzednie j±dro gdzie¶ pod rêk± na
wypadek k³opotów).
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Sound initialization started
&lt;Sound Blaster 16 (4.13)> at 0x220 irq 5 dma 1,5
&lt;Sound Blaster 16> at 0x330 irq 5 dma 0
&lt;Yamaha OPL3 FM> at 0x388
Sound initialization complete
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Opis powinien pasowaæ do typu twojej karty d¼wiêkowej i ustawieñ
prze³±czników (je¶li takowe s±).
<P>Pamiêtaj, ¿e powy¿szy komunikat nie jest wy¶wietlany, je¶li u¿ywasz
³adowalnego modu³u j±dra (chyba, ¿e to w³±czysz, np. tak: "insmod sound
trace_init=1").
<P>Je¶li sterownik d¼wiêku jest wkompilowany w j±dro, powinny siê pojawiæ
komunikaty "Sound initialization started" ("Inicjalizacja d¼wiêku
rozpoczêta") oraz "Sound initialization complete" ("Inicjalizacja d¼wiêku
zakoñczona"). W przeciwnym wypadku, j±dro nie zawiera sterownika
d¼wiêku. Powiniene¶ wówczas sprawdziæ, czy rzeczywi¶cie zainstalowane
zosta³o nowe j±dro, które skompilowa³e¶ po w³±czeniu obs³ugi d¼wiêku.
<P>Je¶li miêdzy napisami "Sound initialization started" i "Sound
initialization complete" nie pojawi± siê ¿adne wiersze, oznacza to, ¿e nie
wykryte zosta³y ¿adne urz±dzenia d¼wiêkowe. Najprawdopodobniej nie masz
w³±czonego odpowiedniego sterownika, karta nie jest obs³ugiwana, poda³e¶
z³y port I/O lub masz kartê PnP, która nie zosta³a skonfigurowana.
<P>W trakcie ³adowania sterownik mo¿e równie¿ wy¶wietlaæ komunikaty o b³êdach
i ostrze¿enia. Obserwuj je podczas ³adowania sterownika po raz pierwszy po
kompilacji.
<P>Nastêpnie powiniene¶ sprawdziæ plik urz±dzeñ
<CODE>/dev/sndstat</CODE>. Odczytanie statusu tego pliku powinno udzieliæ ci
dodatkowych informacji o tym, czy sterownik d¼wiêku poprawnie rozpocz±³
pracê. Przyk³adowy wynik powinien wygl±daæ mniej wiêce tak:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /dev/sndstat
Sound Driver:3.5.4-960630 (Sat Jan 4 23:56:57 EST 1997 root,
Linux fizzbin 2.0.27 #48 Thu Dec 5 18:24:45 EST 1996 i586)
Kernel: Linux fizzbin 2.0.27 #48 Thu Dec 5 18:24:45 EST 1996 i586
Config options: 0

Installed drivers: 
Type 1: OPL-2/OPL-3 FM
Type 2: Sound Blaster
Type 7: SB MPU-401

Card config: 
Sound Blaster at 0x220 irq 5 drq 1,5
SB MPU-401 at 0x330 irq 5 drq 0
OPL-2/OPL-3 FM at 0x388 drq 0

Audio devices:
0: Sound Blaster 16 (4.13)

Synth devices:
0: Yamaha OPL-3

Midi devices:
0: Sound Blaster 16

Timers:
0: System clock

Mixers:
0: Sound Blaster
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Powy¿sze polecenie mo¿e wywo³aæ kilka komunikatów b³êdu. "No such file or
directory" ("Nie ma takiego pliku lub katalogu") oznacza, ¿e musisz
stworzyæ pliki urz±dzeñ (patrz rozdzia³ 4.3). "No such device" ("Nie ma
takiego urz±dzenia") oznacza, ¿e sterownik d¼wiêku nie jest do³±czony lub
za³adowany do j±dra. Cofnij siê do rozdzia³u 4.2 aby to poprawiæ.
<P>Je¶li wiersze w sekcji "Card config:" ("Konfiguracja karty:") /dev/sndstat
s± wy¶wietlone w nawiasach (jak np. "(SoundBlaster at 0x220 irq 5 drq
1,5)"), oznacza to, ¿e urz±dzenie to zosta³o skonfigurowane, ale nie wykryte.
<P>Powiniene¶ teraz móc odtworzyæ prosty plik d¼wiêkowy. Zdob±d¼ przyk³adowy
plik d¼wiêkowy i wy¶lij go do urz±dzenia d¼wiêkowego, tzn.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat endoftheworld >/dev/dsp
% cat crash.au >/dev/audio
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>(Upewnij siê, ¿e nie pomijasz "&gt;" w powy¿szym poleceniu).
<P>Pamiêtaj jednak, ¿e u¿ywanie <CODE>cat</CODE> nie jest, ogólnie rzecz bior±c,
poprawn± metod± odtwarzania plików d¼wiêkowych, to tylko szybki test. Na
pewno przyda ci siê stosowny program odtwarzaj±cy d¼wiêk (opisane pó¼niej),
który zrobi to lepiej.
<P>Polecenie to zadzia³a tylko je¶li na li¶cie urz±dzeñ d¼wiêkowych w pliku
/dev/sndstat masz co najmniej jedno urz±dzenie. Je¶li czê¶æ wymieniaj±ca
urz±dzenia d¼wiêkowe jest pusta, powiniene¶ sprawdziæ, dlaczego urz±dzenie
nie zosta³o wykryte.
<P>Je¶li powy¿sze polecenie zwróci "I/O error" ("B³±d wej¶cia/wyj¶cia"),
powiniene¶ zerkn±æ na koñcówkê komunikatów j±dra przy u¿yciu polecenia
"dmesg". Prawdopodobne jest, ¿e znajdziesz tam komunikat o b³êdzie "Sound:
DMA (output) timed out - IRQ/DRQ config error?" (D¼wiêk: DMA (wyj¶cie)
przekroczenie limitu czasowego - b³±d konfiguracji IRQ/DRQ?"). Powy¿szy
komunikat oznacza, ¿e sterownik nie uzyska³ oczekiwanego przerwania od
karty d¼wiêkowej. W wiêkszo¶ci przypadków oznacza to, ¿e IRQ lub kana³ DMA
ustawione w sterowniku nie dzia³aj±. Najlepsz± metod± ich uruchomienia jest
spróbowanie wszystkich mo¿liwych kana³ów DMA i numerów IRQ obs³ugiwanych
przez urz±dzenie.
<P>Inn± mo¿liw± przyczyn± jest fakt, ¿e urz±dzenie nie jest kompatybilne z
urz±dzeniem, dla którego skonfigurowany jest sterownik d¼wiêku. Najczê¶ciej
tak jest np. gdy karta teoretycznie "kompatybilna z SoundBlaster (Pro/16)"
nie dzia³a ze sterownikiem SoundBlaster. W tym przypadku powiniene¶
spróbowaæ dowiedzieæ siê, z jakim urz±dzeniem twoja karta jest kompatybilna
(np. wysy³aj±c pytanie do grupy dyskusyjnej comp.os.linux.hardware).
<P>Kilka próbnych plików d¼wiêkowych znale¼æ mo¿na pod adresem 
<A HREF="ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/packages/sound/snd-data-0.1.tar.Z">ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/packages/sound/snd-data-0.1.tar.Z</A><P>Mo¿esz teraz sprawdziæ nagrywanie d¼wiêku. Je¶li masz mo¿liwo¶æ nagrywania,
przeprowad¼ szybki test u¿ywaj±c poleceñ typu:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# nagranie 4 sekund d¼wiêku z mikrofonu
EDT% dd bs=8k count=4 &lt;/dev/audio >sample.au
4+0 records in
4+0 records out
# odtworzenie d¼wiêku
% cat sample.au >/dev/audio
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Oczywi¶cie, aby to zadzia³a³o, musisz mieæ mikrofon pod³±czony do karty
d¼wiêkowej i powiniene¶ do niego co¶ powiedzieæ. Mo¿esz równie¿ potrzebowaæ
program miksuj±cy aby ustawiæ mikrofon jako urz±dzenie wej¶ciowe i
dostosowaæ poziom nagrywania.
<P>Je¶li przejdziesz przez te testy, mo¿esz byæ dosyæ pewny, ¿e sprzêt i
oprogramowanie konwersji d¼wiêku D/A i A/D dzia³aj± poprawnie. Je¶li
napotkasz problemy, zerknij do nastêpnego rozdzia³u tego dokumentu.
<P>
<H2>4.5 Usuwanie b³êdów</H2>

<P>
<P>Je¶li nadal masz problemy mimo post±pienia zgodnie z instrukcjami w tym
dokumencie, oto kilka rzeczy, które powiniene¶ sprawdziæ. Testy s±
uszeregowane wzglêdem rosn±cego stopnia z³o¿ono¶ci. Je¶li test siê nie
powiedzie, usuñ problem zanim przejdziesz do nastêpnego etapu.
<P>
<H3>Krok 1: Upewnij siê, ¿e rzeczywi¶cie uruchomi³e¶ j±dro, które skompilowa³e¶.</H3>

<P>
<P>Mo¿esz zerkn±æ na datê i czas utworzenia pliku j±dra aby sprawdziæ, czy
uruchomione jest to, w które wkompilowa³e¶ obs³ugê d¼wiêku. Mo¿esz to
zrobiæ za pomoc± polecenia <CODE>uname</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% uname -a
Linux fizzbin 2.0.0 #1 Tue Jun 4 16:57:55 EDT 1996 i386
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku <CODE>/proc/version</CODE>
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/version
Linux version 2.0.0 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.0) #1 Tue Jun 4 16:57:55 EDT 1996
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li data i czas nie zgadzaj± siê z momentem, w którym kompilowa³e¶ j±dro,
uruchomione jest starsze j±dro. Czy rzeczywi¶cie prze³adowa³e¶ system?
Je¶li u¿ywasz LILO, czy przeinstalowa³e¶ je (zazwyczaj poprzez uruchomienie
<CODE>/etc/lilo/install</CODE>)? Je¶li ³adujesz system z dyskietki, czy
stworzy³e¶ now± dyskietkê startow± i u¿y³e¶ jej do za³adowania systemu?
<P>
<H3>Krok 2: Upewnij siê, ¿e sterowniki d¼wiêku wkompilowane s± w j±dro.</H3>

<P>
<P>Najprostsz± metod± jest sprawdzenie zawarto¶ci "/dev/sndstat", jak to
opisano wcze¶niej. Je¶li zawarto¶æ nie jest taka, jakiej siê spodziewamy,
co¶ musia³o pój¶æ nie tak w trakcie konfigurowania lub kompilacji j±dra.
Rozpocznij ponownie proces instalacji, pocz±wszy od konfiguracji i
kompilacji j±dra.
<P>
<H3>Krok 3: Czy j±dro wykry³o kartê d¼wiêkow± w trakcie ³adowania?</H3>

<P>
<P>Upewnij siê, ¿e karta d¼wiêkowa zosta³a wykryta w trakcie prze³adowywania
systemu. Powiniene¶ zobaczyæ komunikat ³adowania. Je¶li komunikaty
przewinê³y siê za szybko poza krawêd¼ ekranu, mo¿esz je zazwyczaj przywo³aæ
przy u¿yciu polecenia <CODE>dmesg</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% dmesg
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% tail /var/adm/messages
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li karta nie zosta³a znaleziona, co¶ posz³o niepomy¶lnie. Upewnij siê,
¿e jest rzeczywi¶cie zainstalowana. Je¶li karta pracuje pod DOS, mo¿esz byæ
dosyæ pewny, ¿e sprzêt dzia³a poprawnie, wiêc najprawdopopdobniej jest
jaki¶ problem z konfiguracj± j±dra. Albo wkompilowa³e¶ z³y typ karty lub
z³e parametry, albo twoja karta nie jest kompatybilna z ¿adnym ze
sterowników d¼wiêku do j±dra Linuxa.
<P>Jest tak¿e mo¿liwe, ¿e twoja karta d¼wiêkowa jest jednym z tych
"kompatybilnych" modeli, które wymagaj± inicjalizacji przez sterownik pod
DOS. Spróbuj za³adowaæ DOS, a nastêpnie sterownik dostarczony przez
producenta karty. Nastêpnie za³aduj Linuxa u¿ywaj±æ miêkkiego prze³adowania
przez <CODE>Control-Alt-Delete</CODE>. Upewnij siê, ¿e ustawienia portu I/O karty,
DMA i IRQ s± takie same, jak u¿yte pod DOS. Wskazówki na temat
konfigurowania danego typu karty znajdziesz w pliku <CODE>Readme.cards</CODE>.
<P>Je¶li twoja karta d¼wiêkowa nie jest wymieniona w tym dokumencie, mo¿liwe
jest, ¿e sterowniki Linuxa jej nie obs³uguj±. Aby siê skonsultowaæ w tej
sprawie, mo¿esz sprawdziæ kilka odno¶ników zamieszczonych na koñcu tego dokumentu.
<P>
<H3>Krok 4: Czy mo¿esz pobieraæ dane z urz±dzenia dsp?</H3>

<P>
<P>Spróbuj odczytaæ co¶ z urz±dzenia <CODE>/dev/audio</CODE> przy u¿yciu programu
<CODE>dd</CODE> wymienionego wcze¶niej w tym dokumencie. Polecenie powinno
dzia³aæ bezb³êdnie.
<P>Je¶li nie dzia³a, s± szanse, ¿e problem polega na konflikcie IRQ lub DMA
lub niekompatybilno¶ci jakiego¶ rodzaju sprzêtu (urz±dzenie nie jest
obs³ugiwane przez Linuxa lub sterownik jest skonfigurowany dla innego
urz±dzenia)
<P>Daleka ewentualno¶æ to wadliwy sprzêt. Je¶li to mo¿liwe, przetestuj kartê pod
DOSem, aby siê upewniæ.
<P>
<H3>Je¶li Wszystko Inne Zawiedzie</H3>

<P>
<P>Je¶li nadal masz problemy, oto kilka ostatecznych sugestii, co mo¿esz
jeszcze sprawdziæ:
<P>
<UL>
<LI>dok³adnie przeczytaj ponownie ten dokument HOWTO</LI>
<LI>przeczytaj dokumenty ¼ród³owe, wymienione na koñcu tego dokumentu, w
szczególno¶ci strony WWW Hannu Savolainena i stosowne pliki Readme
do³±czone do kodów ¼ród³owych j±dra Linuxa</LI>
<LI>wy¶lij pytanie do jednej z grup dyskusyjnych <CODE>comp.os.linux</CODE>
lub innych (dobry wybór to comp.os.linux.hardware; z powodu du¿ego
ruchu w tych grupach, dobrze jest umieszczaæ s³owo "sound" ("d¼wiêk") w
temacie wysy³anego artyku³u, aby eksperci mogli ³atwo to zauwa¿yæ)</LI>
<LI>u¿ycie przeszukiwarki WWW/Usenetu z inteligentinie dobranymi kryteriami
przeszukiwania mo¿e szybko przynie¶æ bardzo dobre wyniki. Jednym z takich
wyj¶æ jest 
<A HREF="http://www.altavista.com">http://www.altavista.com</A>.</LI>
<LI>spróbuj u¿yæ naj¶wie¿sze j±dro Linuxa (ale jedynie w ostateczno¶ci,
ostatnie j±dra "rozwojowe" (development) mog± byæ niestabilne).</LI>
<LI>wy¶lij pocztê do autora sterownika d¼wiêku</LI>
<LI>wy¶lij pocztê do autora Sound HOWTO</LI>
<LI>odpal emacsa i wpisz <CODE>Esc-x doctor</CODE> :-)</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Programy Obs³uguj±ce D¼wiêk</A></H2>

<P>
<P>Podajê tutaj przyk³adowe typy programów, które mog³yby ci siê przydaæ,
je¶li masz kartê d¼wiêkow± pod Linuxem. Aby znale¼æ wiêcej bie¿±cych
informacji, mo¿esz sprawdziæ Mapê Oprogramowania na Linuxa (Linux Software
Map), archiwa internetowe i/lub pliki na kr±¿ku z dystrybucj± Linuxa.
<P>Jako minimum, z pewno¶ci± bêdziesz potrzebowaæ nastêpuj±ce programy
obs³uguj±ce d¼wiêk:
<P>
<UL>
<LI>program do konwersji formatów plików d¼wiêkowych (np. <CODE>Sox</CODE>)</LI>
<LI>program miksuj±cy (mikser) (np. <CODE>aumix</CODE> lub <CODE>xmix</CODE>)</LI>
<LI>odtwarzacz/rejestrator plików d¼wiêkowych (np. <CODE>play</CODE> lub <CODE>wavplay</CODE>)</LI>
<LI>odtwarzacz plików MOD (np. <CODE>tracker</CODE>)</LI>
<LI>odtwarzacz plików MIDI (np. <CODE>playmidi</CODE>)</LI>
</UL>
<P>W przypadku wiêkszo¶ci z powy¿szych programów, istniej± zarówno wersje
tekstowe, jak i wzbogacone o interfejs u¿ytkownika. Istniej± równie¿
bardziej ezoteryczne programy (np. synteza i rozpoznawanie mowy), które
mog³by¶ zechcieæ spróbowaæ.
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Odpowiedzi Na Czêsto Zadawane Pytania</A></H2>

<P>
<P>W tym rozdziale udzielono odpowiedzi na niektóre pytania spo¶ród czêsto
zadawanych w pocztowych grupach dyskusyjnych i grupach Usenetu.
<P>Odpowiedzi na wiêcej pytañ mo¿na równie¿ znale¼æ na stronie WWW sterownika
d¼wiêku OSS.
<P>
<H2>6.1 Czym s± ró¿ne pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych?</H2>

<P>
<P>S± to najbardziej "typowe" nazwy plików urz±dzeñ, niektóre dystrybucje
u¿ywaj± nieco innych nazw.
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>/dev/audio</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/audio0</CODE>
<DT><B>/dev/audio0</B><DD><P>urz±dzenie d¼wiêkowe, kompatybilne ze stacjami
roboczymi Sun (tylko czê¶ciowa implementacja, nie obs³uguje interfejsu
ioctl Sun, tylko kodowanie u-law)
<DT><B>/dev/audio1</B><DD><P>drugie urz±dzenie d¼wiêkowe (je¶li jest obs³ugiwane
przez kartê d¼wiêkow± lub je¶li masz wiêcej zainstaowanych kart ni¿ jedn±)
<DT><B>/dev/dsp</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/dsp0</CODE>
<DT><B>/dev/dsp0</B><DD><P>pierwsze urz±dzenie cyfrowego próbkowania
<DT><B>/dev/dsp1</B><DD><P>drugie urz±dzenie cyfrowego próbkowania
<DT><B>/dev/mixer</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/mixer0</CODE>
<DT><B>/dev/mixer0</B><DD><P>pierwszy mikser d¼wiêku
<DT><B>/dev/mixer1</B><DD><P>drugi mikser d¼wiêku
<DT><B>/dev/music</B><DD><P>interfejs wysokiego poziomu sequencera
<DT><B>/dev/sequencer</B><DD><P>niskopoziomowy dostêp do MIDI, FM, i GUS
<DT><B>/dev/sequencer2</B><DD><P>zazwyczaj dowi±zanie do <CODE>/dev/music</CODE>
<DT><B>/dev/midi00</B><DD><P>pierwszy surowy port MIDI
<DT><B>/dev/midi01</B><DD><P>drugi surowy port MIDI
<DT><B>/dev/midi02</B><DD><P>trzeci surowy port MIDI
<DT><B>/dev/midi03</B><DD><P>czwarty surowy port MIDI
<DT><B>/dev/sndstat</B><DD><P>wy¶wietla status sterownika d¼wiêku je¶li przeczytany
</DL>
<P>Sterownik g³o¶nika PC udostêpnia nastêpuj±ce urz±dzenia:
<P>
<DL>
<DT><B>/dev/pcaudio</B><DD><P>odpowiednik /dev/audio
<DT><B>/dev/pcsp</B><DD><P>odpowiednik /dev/dsp
<DT><B>/dev/pcmixer</B><DD><P>odpowiednik /dev/mixer
</DL>
<P>
<H2>6.2 Jak mogê odtworzyæ próbkê d¼wiêkow±?</H2>

<P>
<P>Pliki d¼wiêkowe stacji roboczych Sun (.au) mo¿na odtworzyæ wysy³aj±c je do
urz±dzenia <CODE>/dev/audio</CODE>. Surowe próbki (pliki raw) mo¿na wys³aæ do
<CODE>/dev/dsp</CODE>. Jednak zazwyczaj przyniesie to kiepskie efekty i lepiej
jest u¿ywaæ program taki jak <CODE>play</CODE>, poniewa¿ rozpoznaje on
wiêkszo¶æ typów plików i ustawia odpowiedni± czêstotliwo¶æ próbkowania i
inne parametry na karcie.
<P>Programy takie jak wavplay lub vplay (w pakiecie snd-util) dadz± najlepsze
rezultaty z plikami WAV. Jednak¿e nie rozpoznaj± one plików WAV
skompresowanych metod± Microsoft ADPCM. Starsze wersje programu play (z
pakietu Lsox) nie dzia³aj± równie¿ zbyt dobrze z 16-bitowymi plikami WAV.
<P>Polecenie splay wchodz±ce w sk³ad pakietu snd-util mo¿e byæ u¿ywane do
odtwarzania wiêkszo¶ci plików d¼wiêkowych je¶li odpowiednie parametry
podasz rêcznie w wierszu polecenia.
<P>
<H2>6.3 Jak mogê nagraæ próbkê?</H2>

<P>
<P>Odczyt <CODE>/dev/audio</CODE> lub <CODE>/dev/dsp</CODE> zwróci próbkowane dane,
które mo¿na przekierowaæ do pliku. Program taki jak <CODE>vrec</CODE> u³atwia
kontrolowanie czêstotliwo¶ci próbkowania, czas nagrania, itp. Mo¿e ci siê
równie¿ przydaæ programowy mikser do wybierania stosownego urz±dzenia
wej¶ciowego.
<P>
<H2>6.4 Czy mogê mieæ wiêcej ni¿ jedn± kartê d¼wiêkow±?</H2>

<P>
<P>Przy obecnym sterowniku d¼wiêku jest mo¿liwe posiadanie kilku kart
SoundBlaster, SoundBlaster/Pro, SoundBlaster16, MPU-401 lub MSS
jednocze¶nie w tym samym komputerze. Instalacja dwóch SoundBlasterów jest
mo¿liwa, ale wymaga zdefiniowania makr SB2_BASE, SB2_IRQ, SB2_DMA oraz (w
niektórych przypadkach) SB2_DMA2 przez rêczn± edycjê pliku local.h. Mo¿liwe
jest równie¿ posiadanie karty SoundBlaster jednocze¶nie z PAS16.
<P>Nastêpuj±ce sterowniki nie zezwalaj± na posiadanie wielokrotnych urz±dzeñ:
<P>
<UL>
<LI>GUS (ograniczenie sterownika)</LI>
<LI>MAD16 (ograniczenie sprzêtowe)</LI>
<LI>AudioTrix Pro (ograniczenie sprzêtowe)</LI>
<LI>CS4232 (ograniczenie sprzêtowe)</LI>
</UL>
<P>
<H2>6.5 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "No such file or directory"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Nie znaleziono pliku lub katalogu)</I>
<P>
<P>Musisz stworzyæ pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych. Przeczytaj rozdzia³ o tworzeniu
plików urz±dzeñ. Je¶li masz pliki urz±dzeñ, upewnij siê, ¿e maj± poprawne
liczby g³ówn± i poboczn± (niektóre starsze dystrybucje Linuxa na CD-ROM nie
tworz± odpowiednich plików urz±dzeñ przy instalacji).
<P>
<H2>6.6 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "No such device"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Nie znaleziono urz±dzenia)</I>
<P>
<P>Nie prze³adowa³e¶ j±dra zawieraj±cego sterownik d¼wiêku lub adres I/O nie
odpowiada twojemu sprzêtowi. Sprawd¼, czy uruchomione jest ¶wie¿o
skompilowane j±dro i upewnij siê, ¿e ustawienia wpisane w trakcie
konfigurowania sterownika odpowiadaj± charakterystyce sprzêtu.
<P>
<H2>6.7 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "No space left on device"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Brak wolnej przestrzeni na urz±dzeniu)</I>
<P>
<P>Mo¿e siê to zdarzyæ je¶li próbowa³e¶ nagrywaæ dane na /dev/audio lub
/dev/dsp bez stworzenia niezbêdnego pliku urz±dzeñ. Urz±dzenie d¼wiêkowe
jest teraz zwyk³ym plikim, który wype³ni³ twoj± partycjê. Powiniene¶
uruchomiæ skrypt opisany w rozdziale <EM>Tworzenie Plików Urz±dzeñ</EM>
niniejszego dokumentu.
<P>Mo¿e siê to równie¿ przytrafiaæ przy j±drach Linuxa 2.0 i pó¼niejszych
je¶li nie ma wystarczaj±cej ilo¶ci wolnej pamiêci RAM w momencie, gdy
zaczynamy u¿ywaæ urz±dzenie. Sterownik d¼wiêku wymaga co najmniej dwóch
stron (8k) fizycznie ci±g³ej przestrzeni RAM dla ka¿dego kana³u DMA. Zdarza
siê to czasami na komputerach z mniej ni¿ 16M pamiêci RAM, lub
dzia³aj±cych przez bardzo d³ugi czas. Mo¿liwe jest zwolnienie nieco pamiêci
RAM przez skompilowanie i uruchomienie nastêpuj±cego programu w jêzyku C
przed ponown± prób± skorzystania z urz±dzenia.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
main() {
  int i;
  char mem[500000];
  for (i = 0; i &lt; 500000; i++)
    mem[i] = 0;
  exit(0);
}
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<H2>6.8 B³±d urz±dzeñ d¼wiêkowych "Device busy"</H2>

<P>
<P><I>(B³±d: Urz±dzenie zajête)</I>
<P>
<P>Tylko jeden proces mo¿e korzystaæ z danego urz±dzenienia d¼wiêkowego w
danym momencie. Najprawdopodobniej jaki¶ inny proces korzysta z urz±dzenia,
z którym mamy problem. Jedn± z metod sprawdzenia tego jest u¿ycie polecenia
<CODE>fuser</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% fuser -v /dev/dsp
/dev/dsp:             USER       PID ACCESS COMMAND
                      tranter    265 f....  tracker
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>W powy¿szym przyk³adzie, polecenie fuser wykaza³o, ¿e proces 265 korzysta z
urz±dzenia. Usuniêcie procesu lub poczekanie a¿ siê skoñczy umo¿liwi ponwne
korzystanie z urz±dzenia.
<P>
<H2>6.9 Nadal pojawiaj± siê b³êdy "urz±dzenie zajête"!</H2>

<P>
<P>Zdaniem Briana Gough, przy kartach SoundBlaster u¿ywaj±cych 1 kana³u DMA
istnieje potencjalny konflikt ze sterownikiem napêdów ta¶mowych QIC-02,
który równie¿ korzysta z DMA 1, co wywo³uje b³êdy "device busy" (urz±dzenie
zajête). Zgodnie z FTAPE-HOWTO sterownik QIC-02 nie jest niezbêdny aby
u¿ywaæ FTAPE; wymagany jest jedynie sterownik QIC-117. Przekonfigurowanie
j±dra aby u¿ywa³o sterownika QIC-117 zamiast QIC-02 umo¿liwi koegzystencjê
FTAPE i sterownika d¼wiêku.
<P>
<H2>6.10 Niepe³ne odtwarzanie pliku z d¼wiêkiem cyfrowym</H2>

<P>
<P>Symptom polega zawyczaj na tym, ¿e próbka jest odgrywana przez mniej wiêcej
sekundê, a nastêpnie zatrzymuje siê lub wy¶wietlany jest komunikat "missing
IRQ" (brak IRQ) lub "DMA timeout" (przekroczenie limitu czasowego
DMA). Najprawdopodobniej masz niepoprawnie ustawione parametry IRQ i
DMA. Sprawd¼, czy konfiguracja j±dra odpowiada ustawieniom na
prze³±cznikach karty i ¿e nie k³óc± siê one z jak±¶ inn± kart±.
<P>Innym objawem s± próbki d¼wiêkowe, które siê "zapêtlaj±". Jest to zazwyczaj
spowodowane konfliktem IRQ.
<P>
<H2>6.11 W trakcie odtwarzania plików MOD pojawiaj± siê przerwy</H2>

<P>
<P>Odtwarzanie plików MOD wymaga do¶æ znacznej pracy procesora. Byæ mo¿e masz
zbyt wiele dzia³aj±cych procesów lub twój komputer jest zbyt wolny, aby
odtwarzaæ w czasie rzeczywistym. Masz nastêpuj±ce mo¿liwo¶ci:
<P>
<UL>
<LI>spróbuj odtwarzaæ je przy ni¿szej czêstotliwo¶ci próbkowania lub w
trybie monofonicznym</LI>
<LI>wyeliminuj inne procesy</LI>
<LI>kup szybszy komputer</LI>
<LI>kup silniejsz± kartê d¼wiêkow± (np. Gravis UltraSound)</LI>
</UL>
<P>Je¶li masz kartê Gravis UltraSound, powiniene¶ u¿ywaæ jednego z programów
do odtwarzania plików MOD, napisanych specjalnie dla karty GUS
(np. <CODE>gmof</CODE>).
<P>
<P>
<H2>6.12 B³êdy przy kompilacji programów d¼wiêkowych</H2>

<P>
<P>Wersja 1.0c i wcze¶niejsze sterownika d¼wiêku wykorzystywa³y inny i
niekompatybilny schemat <CODE>ioctl()</CODE>. Zdob±d¼ nowsze kody ¼ród³owe lub
nanie¶ niezbêdne poprawki aby przystosowaæ dany program do nowego
sterownika d¼wiêku. Wiêcej szczegó³ów znajdziesz w pliku <CODE>Readme</CODE>
sterownika d¼wiêku.
<P>Upewnij siê równie¿, ¿e u¿ywasz ostatni± wersjê <CODE>soundcard.h</CODE> i
<CODE>ultrasound.h</CODE> przy kompilacji programów. Zerknij na wskazówki
instalacyjne na pocz±tku tego tekstu.
<P>
<H2>6.13 SEGV przy uruchamianiu programów d¼wiêkowych, które wcze¶niej dzia³a³y</H2>

<P>
<P>Jest to prawdopodobnie taki sam problem, jaki opisano w poprzednim pytaniu.
<P>
<H2>6.14 Jakie znane b³êdy lub ograniczenia ma sterownik d¼wiêku?</H2>

<P>
<P>Zobacz pliki <CODE>Readme</CODE> i <CODE>CHANGELOG</CODE> dostarczone z kodem
¼ród³owym sterownika d¼wiêku do j±dra.
<P>
<H2>6.15 Gdzie znajdê opis odwo³añ ioctl() sterownika d¼wiêku?</H2>

<P>
<P>S± one czê¶ciowo opisane w <EM>Hacker's Guide to VoxWare (Podrêcznik
Hackera do VoxWare)</EM>, obecnie dostêpny w formie dokumentu
draft. Ostatnia wersja to draft 2 i mo¿na j± znale¼æ w 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound">ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound</A>. Pamiêtaj, ¿e ten
katalog jest "ukryty" i nie pojawia siê w li¶cie katalogów. Je¶li wejdziesz
do tego katalogu i u¿yjesz polecenia FTP "dir", pliki tam <EM>bêd±</EM>.
<P>W trakcie pisania tego dokumentu nowa dokumentacja pojawi³a siê na stronie
WWW firmy 4Front Technologies.
<P>Innym ¼ród³em informacji jest Przewodnik po Multimediach w Linuxie, opisany
w rozdziale <EM>¬ród³a Informacji</EM>.
<P>
<H2>6.16 Jaki procesor jest konieczny do odtwarzania lub nagrywania bez przestojów?</H2>

<P>
<P>Nie ma odpowiedzi na to pytanie, poniewa¿ zale¿y to od nastêpuj±cych
czynników:
<P>
<UL>
<LI>czy u¿ywane jest próbkowanie PCM lub synteza FM</LI>
<LI>czêstotliwo¶æ próbkowania i rozmiar próbki</LI>
<LI>który program jest u¿ywany do nagrywania b±d¼ odtwarzania</LI>
<LI>urz±dzenie karty d¼wiêkowej</LI>
<LI>przepustowo¶æ dysku, szybko¶æ zegara procesora, rozmiar pamiêci
podrêcznej, itd.</LI>
</UL>
<P>Ogólnie rzecz bior±c, ka¿dy komputer 386 powinien z ³atwo¶ci± byæ w stanie
odtwarzaæ próbki lub muzykê powsta³± przez syntezê FM na 8-bitowej karcie.
<P>Jednak¿e odtwarzanie plików MOD wymaga do¶æ du¿ej pracy procesora. Niektóre
eksperymentalne pomiary wykaza³y, ¿e odtwarzanie przy czêstotliwo¶ci 44kHz
wymaga ponad 40% prêdko¶ci 486/50 i komputer 386/25 bêdzie mia³ ju¿ k³opoty
z próbkami powy¿ej 22kHz (takie s± na 8-bitowych kartach, takich jak
SoundBlaster). Karty takie jak Gravis UltraSound przeprowadzaj± wiêcej
operacji sprzêtowo i odci±¿aj± procesor.
<P>Powy¿sze stwierdzenia s± prawdziwe przy zak³o¿eniu, ¿e komputer nie
prowadzi ¿adnych dzia³añ obci±¿aj±cych procesor.
<P>Dokonywanie konwersji plików d¼wiêkowych lub dodawanie efektów przy u¿yciu
programów narz±dziowych jak np. <CODE>sox</CODE> jest równie¿ szybsze je¶li masz
koprocesor matematyczny (lub procesor z wbudowanym FPU). Sterownik j±dra
sam w sobie nie wykonuje jednak ¿adnych obliczeñ zmiennoprzecinkowych.
<P>
<P>
<H2>6.17 Problemy z kart± PAS16 i kontrolerem SCSI Adaptec 1542 SCSI</H2>

<P>
<P>(nastêpuj±ce wyja¶nienie udostêpni³ <CODE>seeker@indirect.com</CODE>)
<P>Linux rozpoznaje 1542 jedynie pod adresem 330 (domy¶lnie) lub 334, a PAS
zezwala na emulacjê MPU-401 jedynie pod adresem 330. Nawet je¶li wy³±czysz
MPU-401 programowo, co¶ nadal chce siê k³óciæ z 1542, je¶li jest on pod
preferowanym adresem domy¶lnym. Prze³±czenie 1542 pod adres 334 wszystkich
uszczê¶liwi.
<P>
<P>Dodatkowo, zarówno 1542, jak i PAS-16 korzystaj± z 16-bitowego DMA, wiêc
je¶li próbkujesz przy 16 bitach i 44kHz w stereo i zapisujesz plik na dysku
SCSI podczepionym pod 1542, jeste¶ o krok od k³opotów. DMA zachodz± na
siebie i nie ma wystarczaj±co du¿o czasu na od¶wie¿enie RAM, wiêc dostajesz
okrutny komunikat ``PARITY ERROR - SYSTEM HALTED'' (B£¡D PARZYSTO¦CI -
SYSTEM ZAWIESZONY), bez jakichkolwiek wskazówek, jak do tego dosz³o. Tym
gorzej, ¿e kilku innych producentów napêdów QIC-117 zaleca ustawianie czasu
w³±czania/wy³±czania magistrali w taki sposób, ¿e 1542 pozostaje w³±czony
nawet d³u¿ej ni¿ zwykle. Zdob±d¼ program SCSISEL.EXE z BBSu firmy Adaptec
lub kilku innych miejsc w Internecie i zmniejszaj czas BUS ON lub zwiêkszaj
BUS OFF dopóki problem nie zniknie, nastêpnie ustaw je jeszcze ¼dziebko
dalej. SCISEL zmienia ustawienia EEPROM, wiêc jest to bardziej trwa³e ni¿
poprawka w wierszu sterownika pod DOS w CONFIG.SYS i bêdzie dzia³aæ je¶i
za³adujesz bezpo¶rednio Linuxa (nie jest tak przy poprawce w
DOSie). Nastêpny problem z g³owy.
<P>
<P>Ostatni problem - starsze uk³ady Symphony drastycznie zmniejsza³y czas
cykli I/O aby przyspieszyæ dostêp do magistrali. ¯adna karta spo¶ród
ró¿nych, którymi siê bawi³em nie mia³a <EM>¿adnych</EM> problemów ze
zmniejszonym czasem, za wyj±tkiem PAS-16. BBS firmy Media Vision udostêpnia
SYMPFIX.EXE, który ma usuwaæ problem przez zmianê bitu diagnostycznego w
kontrolerze magistrali Symphony, ale nie jest to wystarczaj±ca
gwarancja. Mog± byæ konieczne:
<P>
<UL>
<LI>spowodowanie, aby sprzedawca p³yty g³ównej wymieni³ starsz± wersjê
uk³adu magistrali</LI>
<LI>wymiana p³yty g³ównej, lub</LI>
<LI>kupno innego typu karty d¼wiêkowej</LI>
</UL>
<P>Firma Young Microsystems uzupe³nia p³yty g³ówne, które importuje, za mniej
wiêcej $30 (US); inni producenci mog± te¿ to robiæ je¶li jeste¶ w
stanie dociec, kto sprowadzi³ lub wyprodukowa³ p³ytê g³ówn± (¿yczê
szczê¶cia). Problem tkwi w uk³adzie interfejsu magistrali ProAudio, o ile
mi wiadomo; <EM>nikt</EM> nie kupuje karty d¼wiêkowej za $120 ¿eby zaraz
wetkn±æ j± w 6MHz AT. Wiêkszo¶æ z nich dzia³a znakomicie na komputerach
25-40MHz 386/486 i powinna byæ w stanie obs³u¿yæ <EM>co najmniej</EM> 12MHz
magistralê, o ile uk³ady s± poprawnie zaprojektowane.
<P>
<P>Pierwszy problem zale¿y od uk³adów u¿ytych na p³ycie g³ównej, prêdko¶ci
magistrali i innych ustawieñ BIOS, oraz fazy ksiê¿yca. Drugi problem zale¿y
od ustawienia opcji od¶wie¿ania (ukryte lub synchroniczne), prêdko¶ci DMA
1542 i (byæ mo¿e) prêdko¶ci I/O magistrali. Trzeci mo¿na wykryæ dzwoni±c do
Media Vision i pytaj±c, który rodzaj ko¶ci Symphony jest
niekompatybilny. B±d¼ jednak ostrze¿ony - 3 z 4 techników, z którymi
rozmawia³em mia³o uszkodzenie mózgu. By³bym bardzo ostro¿ny zanim bym
uwierzy³ w <EM>cokolwiek</EM>, co powiedzieli o czyim¶ sprzêcie, poniewa¿ nawet
swojego nie znaj± za dobrze.
<P>
<P>
<H2>6.18 Czy jest mo¿liwe jednoczesne nagrywanie i odtwarzanie próbek?</H2>

<P>
<P>Z powodu ograniczeñ sprzêtowych, nie jest to mo¿liwe na wiêkszo¶ci kart
d¼wiêkowych. Niektóre nowsze karty to umo¿liwiaj±. Wiêcej informacji
znajdziesz w rozdziale o "trybie dwukierunkowym" w <EM>Podrêczniku Hackera
do VoxWare</EM>.
<P>
<P>
<H2>6.19 Mój SB16 jest ustawiony na IRQ 2, ale configure nie pozwala ustawiæ tej warto¶ci.</H2>

<P>
<P>Na '286 i starszych komputerach, przerwanie IRQ 2 jest przeniesione do
drugiego kontrolera przerwañ. Jest ono równowa¿ne IRQ 9.
<P>
<P>
<H2>6.20 Czy SoundBlaster AWE32 lub SoundBlaster16 ASP s± obs³ugiwane?</H2>

<P>
<P>Dawniej, firma Creative Labs nie chcia³a udostêpniaæ informacji dla
programistów o tych kartach. Zmienili jednak sw± politykê i sterownik do
AWE wchodzi obecnie w sk³ad sterowników w j±drach Linuxa 2.1.x.
<P>
<P>
<H2>6.21 Je¶li uruchomiê Linuxa, po czym za³aduje DOS, dostajê b³êdy i/lub programy d¼wiêkowe dzia³aj± niepoprawnie.</H2>

<P>
<P>Zdarza siê to po miêkkim prze³±dowaniu DOS. Czasami komunikat o b³êdzie
myl±co odnosi siê do rzekomego b³êdu w pliku CONFIG.SYS.
<P>Wiêkszo¶æ obecnych kart d¼wiêkowych ma programowo konfigurowalne ustawienia
IRQ i DMA. Je¶li u¿ywasz inne ustawienia na Linuxie i MS-DOS/Windows,
mo¿esz napotkaæ problemy. Niektóre karty d¼wiêkowe nie przyjmuj± nowych
ustawieñ bez ca³kowitego prze³adowania (wy³±czenie zasilania lub wci¶niêcie
przycisku reset).
<P>Szybkim rozwi±zaniem tego problemu jest pe³ne prze³adowanie
komputera przy u¿yciu przycisku reset lub przez wy³±czenie i w³±czenie
zasilania, a nie prze³adowanie miêkkie (np. przez Ctrl-Alt-Del).
<P>Poprawne rozwi±zanie upewnienie siê, ¿e pod MS-DOS i Linuxem u¿ywane s± te
same ustawienia (lub nie u¿ywaj DOS :-).
<P>
<P>
<H2>6.22 Problemy z uruchamianiem gry DOOM pod Linuxem</H2>

<P>
<P>U¿ytkownikom linuxowej wersji gry DOOM firmy ID software mog± siê te uwagi
przydaæ.
<P>Aby uzyskaæ poprawny d¼wiêk wyj¶ciowy, potrzebujesz sterownik d¼wiêku w
wersji 2.90 lub pó¼niejszej; ma on obs³ugê "trybu DOOM" w czasie rzeczywistym.
<P>Próbki d¼wiêkowe s± 16-bitowe. Je¶li masz kartê 8-bitow±, mo¿esz nadal
us³yszeæ d¼wiêk przy u¿yciu jednego z kilku programów dostêpnych w 
<A HREF="ftp://sunsite.unc/edu/pub/Linux/games/doom">ftp://sunsite.unc/edu/pub/Linux/games/doom</A>.
<P>Je¶li gra DOOM dzia³a wolno na twoim komputerze, wy³±czenie d¼wiêku (przez
zmianê nazwy pliku <CODE>sndserver</CODE>) mo¿e j± przyspieszyæ.
<P>Domy¶lnie DOOM nie obs³uguje d¼wiêku (jak w wersji na DOS). Program
<CODE>musserver</CODE> dodaje obs³ugê d¼wiêku do DOOMa pod Linuxem. Mo¿esz go
znale¼æ pod adresem 
<A HREF="ftp://pandora.st.hmc.edu/pub/linux/musserver.tgz">ftp://pandora.st.hmc.edu/pub/linux/musserver.tgz</A>.
<P>(Ostatnie prze³omowe wie¶ci: zdaje siê, ¿e sterownik d¼wiêku do gry DOOM
nie chce dzia³aæ z j±drami 2.0.x. Informuje o b³êdzie zwi±zanym z
/dev/sequencer.)
<P>
<P>
<H2>6.23 Jak mogê zredukowaæ szumy zbierane przez moj± kartê d¼wiêkow±?</H2>

<P>
<P>U¿ycie dobrej jako¶ci ekranowanych kabli i próbowanie karty w ró¿nych
slotach mo¿e pomóc w redukowaniu poziomu szumów. Je¶li karta d¼wiêkowa ma
regulator g³o¶no¶ci, mo¿esz spróbowaæ jego ró¿ne ustawienia (maksymalne
jest prawdopodobnie najlepsze).
<P>U¿ycie programowego miksera pozwala ci siê upewniæ, ¿e niepo¿±dane sygna³y
wej¶ciowe (np. mikrofon) s± ustawione na zerowym poziomie.
<P>Konstrukcja niektórych kart d¼wiêkowych nie zapewnia dobrego ekranowania i
uziemienia, przez co zbieraj± one sporo szumów.
<P>Na koniec, w moim systemie odkry³em, ¿e opcja j±dra <CODE>no-hlt</CODE> w linii
polecenia zmniejsza poziom szumów. Przekazuje ona do j±dra informacjê, aby
nie u¿ywana by³a instrukcja halt w trakcie przetwarzania pêtli biernego
procesu. Mo¿esz sprawdziæ to rêcznie w trakcie ³adowania systemu, lub
ustawiæ przez dodanie polecenia <CODE>append="no-hlt"</CODE> do pliku
konfiguracyjnego LILO.
<P>
<H2>6.24 Mogê odtwarzaæ d¼wiêki, ale nie mogê nagrywaæ.</H2>

<P>
<P>Je¶li mo¿esz odtwarzaæ d¼wiêk, ale nie nagrywaæ, spróbuj zrobiæ nastêpuj±ce
rzeczy:
<P>
<UL>
<LI> u¿yj programowego miksera aby wybraæ stosowne urz±dzenie (np. mikrofon)</LI>
<LI> przy u¿yciu miksera ustaw poziomy wej¶ciowe na maksymalne</LI>
<LI>je¶li mo¿esz, spróbuj przetestowaæ nagrywanie na karcie pod MS-DOSem,
aby sprawdziæ, czy nie ma problemu sprzêtowego.</LI>
</UL>
<P>Czasami do nagrywania u¿ywany jest inny kana³ DMA ni¿ do odtwarzania. W tym
przyoadku najbardziej prawdopodobnym powodem bêdzie niepoprawne ustawienie
DMA dla nagrywania.
<P>
<P>
<H2>6.25 Moja "kompatybilna" karta d¼wiêkowa dzia³a tylko wówczas, gdy zainicjalizujê j± pod MS-DOS.</H2>

<P>
<P>W wiêkszo¶ci przypadków karty "kompatybilne z SoundBlaster" bêd± dzia³aæ
lepiej pod Linuxem je¶li zostan± skonfigurowane ze sterownikiem innym ni¿
SoundBlaster. Wiêkszo¶æ kart jest teoretycznie kompatybilna
(tzn. "kompatybilna z 16-bitow± SB Pro" lub "16-bitowa kompatybilna z SB"),
ale zwykle ów tryb SoundBlaster jest tylko sztuczk± dodan± dla
kompatybilno¶ci gier pod DOSem. Wiêkszo¶æ kart ma 16-bitowy macierzysty
tryb, który jest prawdopodobnie obs³ugiwany przez ostatnie wersje j±dra
Linuxa (2.0.1 i pó¼niejsze).
<P>Tylko przy niektórych (zazwyczaj raczej starych) kartach niezbêdna jest
próba uruchomienia ich w trybie SoundBlaster. Jedyne nowsze karty, które s±
wyj±tkami od tej regu³y s± karty oparte na Mwave.
<P>
<P>
<H2>6.26 Moja 16-bitowa karta "kompatybilna" z SoundBlaster dzia³a pod Linuxem jedynie w trybie 8-bitowym.</H2>

<P>16-bitowe karty opisane jako kompatybilne z SoundBlaster s± rzeczywi¶cie
kompatybilne jedynie z 8-bitow± kart± SoundBlaster Pro. Maj± zazwyczaj
16-bitowy tryb, który nie jest kompatybliny z SoundBlaster 16 oraz
sterownikiem d¼wiêku w Linuxie.
<P>Mo¿e ci siê udaæ uruchomiæ kartê w trybie 16-bitowym przy u¿yciu sterownika
MAD16 lub MSS/WSS.
<P>
<H2>6.27 Gdzie mogê znale¼æ programy d¼wiêkowe pod Linuxa?</H2>

<P>
<P>Oto kilka dobrych archiwów, które mo¿esz przekopaæ w poszukiwaniu programów
obs³uguj±cych d¼wiêk pod Linxem:
<P>
<UL>
<LI> 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/kernel/sound/">ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/kernel/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/apps/sound/">ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/apps/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://tsx-11.mit.edu:/pub/linux/packages/sound/">ftp://tsx-11.mit.edu:/pub/linux/packages/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/util/sound/">ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/util/sound/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/xtra/snd-kit/">ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/xtra/snd-kit/</A></LI>
<LI> 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/">ftp://nic.funet.fi:/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/</A></LI>
</UL>
<P>
<H2>6.28 Czy sterownik d¼wiêku mo¿e byæ skompilowany jako ³adowalny modu³ j±dra?</H2>

<P>
<P>Przy ostatnich j±drach sterownik d¼wiêku mo¿e byæ skompilowany do postaci
modu³u.
<P>Szczegó³y znajdziesz w plikach 
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.modules">/usr/src/linux/drivers/sound/Readme.modules</A> i 
<A HREF="/usr/src/linux/Documentation/modules.txt">/usr/src/linux/Documentation/modules.txt</A> (lub 
<A HREF="/usr/src/linux/README">/usr/src/linux/README</A>).
<P>
<H2>6.29 Czy mogê u¿yæ kartê d¼wiêkow± aby zast±piæ systemowy sygna³ na konsoli?</H2>

<P>
<P>Spróbuj program <CODE>oplbeep</CODE>, znajduj±cy siê pod adresem 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/oplbeep-alpha.tar.gz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/apps/sound/oplbeep-alpha.tar.gz</A><P>Inny wariant to program <CODE>beep</CODE>, znajduj±cy siê tu: 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/patches/misc/modreq_beep.tgz">ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/kernel/patches/misc/modreq_beep.tgz</A><P>Pakiet <CODE>modutils</CODE> zawiera przyk³adowy program i poprawkê do j±dra, które
pozwalaj± uruchamiaæ dowolny program zewnêtrzny generuj±cy d¼wiêki gdy jest
to wymagane przez j±dro.
<P>Dodatkowo, przy niektórych kartach d¼wiêkowych mo¿esz pod³±czyæ wyj¶cie
g³o¶nika PC do karty - wówczas wszystkie d¼wiêki wydobywaj± siê z g³o¶ników
pod³±czonych do karty.
<P>
<P>
<H2>6.30 Co to jest VoxWare?</H2>

<P>
<P>Sterowniki d¼wiêku do j±dra obs³uguj± kilka ró¿nych systemów kompatybilnych
z Unixem, opartych na architekturze Intel. Mo¿na je zdobyæ jako osobny
pakiet, oddzielony od j±dra. Do lutego 1996 autor nazywa³ oprogramowanie
"VoxWare". Niestety, nazwa ta zosta³a zarejestrowana przez 
<A HREF="http://www.voxware.com/">VoxWare Incorporated</A> i nie mo¿na jej
u¿ywaæ. Nowa nazwa sterownika to OSS/Free.
<P>Open Sound System (OSS - Otwarty System D¼wiêkowy) jest komercyjnie
dostêpnym steronikiem d¼wiêku dla ró¿nych systemów Unix, sprzedawanym przez
4Front Technologies. Darmowa wersja, znana jako OSS/Free bêdzie nadal
udostêpniana za darmo na systemy Linux.
<P>Wiêcej informacji znajdziesz na stronie WWW firmy 4Front Technologies -
<A HREF="http://www.4front-tech.com/">http://www.4front-tech.com/</A>.
<P>Inne nazwy, na jakie mog³e¶ siê natkn±æ, które by³y u¿ywane wcze¶niej w
odniesieniu do tego samego sterownika to TASD (Tymczasowo Anonimowy
Sterownik D¼wiêku) oraz USS (Unix Sound System - System D¼wiêku dla Unixa).
<P>
<H2>6.31 Czy karty Plug and Play s± obs³ugiwane?</H2>

<P>
<P>Pe³na obs³uga Plug and Play powinna pojawiæ siê w Linuxie 2.1. Tymczasem,
istnieje kilka rozwi±zañ, pozwalaj±cych uruchomiæ karty Plug and Play.
<P>Je¶li masz nowszy system Pentium z BIOSem Plug and Play, powinien siê on
automatycznie zaj±æ konfigurowaniem kart. Upewnij siê, ¿e ustawi³e¶
sterownik d¼wiêku w Linuxie na takie same parametry adresu I/O, IRQ i
kana³u DMA, jakie u¿yte zosta³y przez BIOS.
<P>Istnieje pakiet programów narzêdziowych do Plug and Play dla Linuxa, który
mo¿na wykorzystaæ do ustawienia karty. Mo¿na go znale¼æ na stronach WWW Red
Hat : 
<A HREF="http://www.redhat.com/">http://www.redhat.com/</A> (mo¿e byæ tak¿e w³±czony do twojej
dystrybucji Linuxa).
<P>Je¶li u¿ywasz kartê pod Windows95, mo¿esz u¿yæ mened¿era urz±dzeñ do
ustawienia karty, nastêpnie miêkko prze³adowaæ Linuxa przy u¿yciu programu
LOADLIN. Upewnij siê, ¿e Windows95 i Linux u¿ywaj± tych samych ustawieñ
karty.
<P>Je¶li u¿ywasz kartê pod DOSem, do konfigurowania karty pod DOS mo¿esz u¿yæ
program narzêdziowy <CODE>icu</CODE>, dostarczany z kartami SoundBlaster16
PnP. Nastêpnie miêkkie prze³adowanie Linuxa za pomoc± programu
LOADLIN. Ponownie, upewnij siê, ¿e Linux i DOS u¿ywaj± tych samych ustawieñ
karty.
<P>Komercyjny sterownik d¼wiêku OSS obs³uguje kartê d¼wiêkow± SoundBlaster16
PnP. Mo¿esz nabyæ ten sterownik od 4Front Technologies.
<P>
<H2>6.32 Sox/Play/Vplay wypisuje "invalid block size 1024" (b³êdny rozmiar bloku 1024)</H2>

<P>
<P>Zmiana w sterowniku d¼wiêku w wersji 1.3.67 zepsu³a kilka programów
odtwarzaj±cych d¼wiêk, które (niepoprawnie) sprawdza³y, czy wynik odwo³ania
ioctl SNDCTL_DSP_GETBLKSIZE jest wiêkszy ni¿ 4096. Programy narzêdziowe
w³±czone do ostatniego pakietu snd-util-3.x.tar.gz (pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.4front-tech.com/ossfree">ftp://ftp.4front-tech.com/ossfree</A>.) obecnie obs³uguj± to poprawnie.
Ostatnie wersje sterownika d¼wiêku zosta³y równie¿ poprawione celem
unikniêcia alokacji fragmentów krótszych ni¿ 4096 bajtów, co rozwi±zuje
problem ze starszymi programami.
<P>
<H2>6.33 Dlaczego sterownik d¼wiêku ma w³asny program konfiguracyjny?</H2>

<P>
<P>Sterownik d¼wiêku obs³uguje wiele ró¿nych parametrów
konfiguracyjnych. Program <CODE>configure</CODE> z pakietu sterownika d¼wiêku
sprawdza wiele zale¿no¶ci miêdzy parametrami. Narzêdzia u¿ywane do
konfigurowania j±dra nie umo¿liwiaj± takiego stopnia funkcjonalno¶ci.
<P>Powiedziawszy powy¿sze, ostatnie j±dra opcjonalnie pozwalaj± na u¿ycie
standardowych narzêdzi konfiguracji j±dra do ustawiania sterownika d¼wiêku
(patrz wcze¶niejszy rozdzia³ - "Konfigurowanie J±dra").
<P>
<H2>6.34 Ustawienia miksera s± zerowane za ka¿dym razem gdy za³adujê modu³ sterownika d¼wiêku</H2>

<P>
<P>Mo¿esz skompilowaæ sterownik d¼wiêku jako modu³ ³adowalny i u¿ywaæ
<CODE>kerneld</CODE> do jego automatycznego ³adowania i usuwania. Mo¿e to wywo³aæ
jeden problem - za ka¿dym prze³adowaniem modu³u ustawienia miksera
powracaj± do warto¶ci domy¶lnych. Przy niektórych kartach mo¿e to byæ zbyt
g³o¶no (np. SoundBlaster16), lub za cicho. Markus Gutschke
(<CODE>gutschk@uni-muenster.de</CODE>) znalaz³ nastêpuj±ce rozwi±zanie. Wpisz
poni¿szy wiersz do pliku <CODE>/etc/conf.modules</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
options sound dma_buffsize=65536 &amp;&amp; /usr/bin/setmixer igain 0 ogain 0 vol 75
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Spowoduje to, ¿e twój program miksuj±cy (w tym przypadku <CODE>setmixer</CODE>)
zostanie uruchomiony niezw³ocznie po za³adowaniu sterownika
d¼wiêku. Parametr <CODE>dma_buffsize</CODE> jest jedynie sztuczn± warto¶ci±,
niezbêdn± ze wzglêdu na wymagany jakikolwiek parametr linii
polecenia. Zmieñ polecenie zgodnie z potrzebami, aby dopasowaæ ustawienia
g³o¶no¶ci.
<P>Je¶li wkompilowa³e¶ sterownik d¼wiêku do j±dra i chcesz ustawiaæ poziomy
g³o¶no¶ci w trakcie ³adowania j±dra, mo¿esz wywo³aæ program miksuj±cy w
jednym z systemowych plików startowych, jak np. <CODE>/etc/rc.d/rc.local</CODE>.
<P>
<P>
<H2>6.35 Jedynie u¿ytkownik root mo¿e nagrywaæ d¼wiêk</H2>

<P>
<P>Domy¶lnie, skrypt w Readme.linux, który tworzy pliki urz±dzeñ d¼wiêkowych
ustawia prawa dostêpu tak, ¿e urz±dzenia odczytywane mog± byæ jedynie przez
u¿ytkownika <CODE>root</CODE>. Jest tak, aby unikn±æ mo¿liwej dziury w systemie. W
¶rodowisku sieciowym, zewnêtrzni u¿ytkownicy mogliby potajemnie pod³±czyæ
siê zdalnie do systemu z kart± d¼wiêkow± i mikrofonem i pods³uchiwaæ. Je¶li
ciê to nie martwi, mo¿esz zmieniæ prawa dostêpu ustanowione przez skrypt.
<P>Przy domy¶lnych ustawieniach, u¿ytkownicy nadal mog± odtwarzaæ pliki
d¼wiêkowe. Nie jest to ryzykowne z punktu widzenia bezpieczeñstwa, ale mo¿e
byæ potencjalnie denerwuj±ce.
<P>
<H2><A NAME="s7">7. ¬ród³a Informacji</A></H2>

<P>
<P>Je¶li masz kartê d¼wiêkow±, która zawiera interfejs CD-ROM lub SCSI,
dodatkowe informacje, które mog³yby ci siê przydaæ s± w dokumentach Linux
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/SCSI-HOWTO.html">SCSI HOWTO</A> oraz Linux 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/CDROM-HOWTO.html">CD-ROM HOWTO</A><P>
<P>
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw.HOWTO/Sound-Playing-HOWTO.html">Sound Playing HOWTO</A> opisuje sposoby u¿ycia ró¿nych typów plików
d¼wiêkowych i muzycznych pod Linuxem.
<P>Istnieje stary dokument, zwany <EM>Podrêcznik Hackera do WoxWare</EM>, dostêpny
pod adresem 
<A HREF="ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/">ftp://nic.funet.fi/pub/OS/Linux/ALPHA/sound/</A>. Wiêkszo¶æ zawartej tam
informacji zosta³a zast±piona dokumentami w 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/pguide">http://www.4front-tech.com/pguide</A>, ale rozdzia³ o /dev/sequencer
mo¿e nadal byæ przydatny.
<P>Nastêpuj±ce dokumenty FAQ s± regularnie wysy³ane do grupy dyskusyjnej
Usenetu 
<A HREF="news:news.announce">news.announce</A>, a tak¿e
archiwizowane pod adresem 
<A HREF="ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers">ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers</A>:
<P>
<UL>
<LI> PCsoundcards/generic-faq (FAQ na temat zwyk³ych kart d¼wiêkowych na PC)</LI>
<LI> PCsoundcards/soundcard-faq (FAQ comp.sys.ibm.pc.soundcard)</LI>
<LI> PCsoundcards/gravis-ultrasound/faq (FAQ o Gravis UltraSound)</LI>
<LI> audio-fmts/part1 (Opisy formatów plików d¼wiêkowych)</LI>
<LI> audio-fmts/part2 (Opisy formatów plików d¼wiêkowych)</LI>
</UL>
<P>Dokumenty FAQ wymieniaj± równie¿ kilka list pocztowych i archiwów
dotycz±cych konkretnych produktów. Nastêpuj±ce grupy dyskusyjne Usenetu
omawiaj± kwestie d¼wiêku i/lub pokrewne:
<P>
<P>
<UL>
<LI> 
<A HREF="news:alt.binaries.sounds">alt.binaries.sounds.*</A> (ró¿ne grupy do wysy³ania plików d¼wiêkowych)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:alt.binaries.multimedia">alt.binaries.multimedia</A> (do wysy³ania plików multimedialnych)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:alt.sb.programmer">alt.sb.programmer</A>
(programowanie kart Soundblaster)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:comp.multimedia">comp.multimedia</A>
(o multimediach)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:comp.music">comp.music</A> (teoria i badania muzyki
komputerowej)</LI>
<LI> 
<A HREF="news:comp.sys.ibm.pc.soundcard">comp.sys.ibm.pc.soundcard.*</A> (ró¿ne grupy dotycz±ce kart d¼wiêkowych
na IBM PC)</LI>
</UL>
<P>
<P>Strony WWW po¶wiêcone multimediom znale¼æ mo¿na tutaj: 
<A HREF="http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/">http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/</A>. Creative Labs ma stronê WWW
pod adresem 
<A HREF="http://www.creaf.com/">http://www.creaf.com/</A>. MediaTrix ma stronê WWW
pod adresem 
<A HREF="http://www.mediatrix.com/">http://www.mediatrix.com/</A>.
<P>
<P>Linuxowe pocztowe listy dyskusyjne maj± sporo "kana³ów" po¶wiêconych ró¿nym
tematom, w tym d¼wiêkowi. Aby dowiedzieæ siê, jak siê do nich przy³±czyæ,
wy¶lij pocztê ze s³owem "help" jako tre¶ci± listu na adres 
<A HREF="mailto:majordomo@vger.rutgers.edu">majordomo@vger.rutgers.edu</A>. Owe listy pocztowe nie s± zalecane
je¶li chodzi o pytania na temat konfiguracji kart d¼wiêkowych,
itp. Istniej± z my¶l± o dyskusjach dotycz±cych programowania.
<P>Jak wspomniano wcze¶niej kilka razy, do sterownik d¼wiêku do j±dra
do³±czona jest pewna ilo¶æ plików <CODE>Readme</CODE>, zawieraj±cych u¿yteczne
informacje o sterowniku kart d¼wiêkowych. Mo¿na je zazwyczaj znale¼æ w
katalogu 
<A HREF="/usr/src/linux/drivers/sound">/usr/src/linux/drivers/sound</A>.
<P>Z autorem sterownika d¼wiêku do j±dra, Hannu Savolainenem, mo¿na siê
skontaktowaæ pod adresem 
<A HREF="mailto:hannu@voxware.pp.fi">hannu@voxware.pp.fi</A>. Ma on równie¿ stronê WWW : 
<A HREF="http://personal.eunet.fi/pp/voxware">http://personal.eunet.fi/pp/voxware</A>. Te strony WWW s± najlepszym
¼ród³em informacji, je¶li chodzi o bie¿±cy status obs³ugiwanych kart
d¼wiêkowych, znane problemy i poprawki b³êdów.
<P>Informacje o OSS, komercyjnym sterowniku d¼wiêku do Linuxa i innych
systemów kompatybilnych z Unixem mo¿na znale¼æ na stronach WWW 
<A HREF="http://www.4front-tech.com/">4Front Technologies</A>.
<P><EM>Mapa Oprogramowania Linuxa</EM> (Linux Software Map) jest nieocenionym
narzêdziem wyszukiwania oprogramowania na Linuxa. Przeszukiwanie LSM po
s³owach kluczowych, jak np. <EM>sound</EM> (d¼wiêk) jest dobr± metod±
wynajdowania programów maj±cych co¶ wspólnego z urz±dzeniami d¼wiêkowymi.
LSM mo¿na znale¼æ w rozmaitych anonimowych archiwach FTP, chocia¿by 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LSM.gz">ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/LSM.gz</A>.
<P>W ramach Projektu Dokumentacji Linuxa powsta³o kilka ksi±¿ek o Linuxie, w
tym <EM>Linux Installation and Getting Started</EM> (Instalacja Linuxa i
Pierwsze Kroki). S± one za darmo dostêpne poprzez anonimowy FTP z g³ównych
archiwów Linuxa, a tak¿e do nabycia w formie drukowanej.
<P>Na sam koniec, bezwstydny wtrêt: Je¶li chcesz siê dowiedzieæ znacznie
wiêcej o multimediach pod Linuxem (szczególnie aplikacje i programowanie
CD-ROM i d¼wiêku), sprawd¼ moj± ksi±¿kê <EM>Linux Multimedia Guide</EM>, ISBN
1-56592-219-0, wydan± przez oficynê O'Reilly and Associates. O szczegó³ach
dowiesz siê pod numerem 800-998-9938 w Ameryce Pó³nocnej, lub na stronach
WWW 
<A HREF="http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html">http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html</A>.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s8">8. Od t³umacza</A></H2>

<P>Prawa autorskie wersji polskiej tego dokumentu (c) 1997 s± w³asno¶ci± Paw³a
Olszewskiego (alder@amg.net.pl). Dystrybucja wersji polskiej objêta jest klauzul±
analogiczn± do zawartej w oryginale.
<P>
<P>Je¶li znalaz³e¶ w niniejszym dokumencie jakie¶ paskudne literówki, b³êdy
ortograficzne, lub inne tego typu numery, ¶lij informacjê w pierwszej kolejno¶ci
do t³umacza, w tej sytuacji autor orygina³u jest najprawdopodobniej niewinny.
<P>
<P>W kwestii merytorycznej, dokument ten nie ró¿ni siê specjalnie od orygina³u
(nie dokona³em ¿adnych zmian ani poprawek), pomijaj±c odno¶nik do pliku
LSM.gz, który zmieni³em na lokalne archiwum SunSITE. Doda³em równie¿
odno¶nik do archiwum polskich wersji dokumentów HOWTO.
<P>
<P>Najnowsza wersja tego dokumentu znajduje siê wraz z innymi przet³umaczonymi na
polski dokumentami serii Linux-HOWTO, w archiwum dokumentów JTZ (Jak To Zrobiæ): 
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/">ftp://ftp.jtz.org.pl/HOWTO/</A>. Naj¶wie¿sza
wersja angielska znajduje siê tutaj: 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Sound-HOWTO.html">http://sunsite.unc.edu/mdw/HOWTO/Sound-HOWTO.html</A>.
<P>
<P><EM>Na zdrowie,</EM>
<P>Pawko Olszewski, <CODE>alder@amg.net.pl</CODE>
<P>
<P>
</BODY>
</HTML>
doc-linux-pl-html 2002.06.14-2 / usr / share / doc / HOWTO / pl-html / Sound-HOWTO.pl.html
